Bài 8. Qua Đèo Ngang

Kiểm tra bài cũ
1. Đọc thuộc lòng bài thơ "bánh trôi nước" của nhà thơ Hồ Xuân Hương ?
2. Nêu giá trị nội dung và đặc sắc nghệ thuật của bài thơ ?
Câu 2 : a. Giá trị nội dung :


* Mượn hình ảnh cái bánh trôi :
+ Ngợi ca vẻ đẹp người phụ nữ Việt nam đẹp cả về thể chất và tinh thần, vượt lên số phận, cuộc đời để giữ gìn phẩm hạnh trong sáng cao đẹp là nhân hậu và thuỷ chung.
+ Tố cáo XHPK vùi dập, coi thường người phụ nữ.
b. Đặc sắc nghệ thuật :
+ ẩn dụ
+ Ngôn từ bình dị, biểu cảm
Phía bắc Đèo Ngang, nơi dãy Trường Sơn vươn ra hợp duyên cùng biển cả chính là nơi Bà Huyện Thanh Quan dừng chân đề thơ thuở trước.
Đèo Ngang
Tiết 29
Tác giả: Bà huyện Thanh Quan
I. Tìm hiểu chung
Em hãy trình bày những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp thơ văn của Bà Huyện Thanh Quan?
Là nữ sĩ tài danh hiếm có trong thời trung đại
Bà Huyện Thanh Quan tên thật là Nguyễn Thị Hinh sống ở thế kỷ XIX
Bài thơ “Qua đèo Ngang” được sáng tác trong hoàn cảnh nào?
- Bài thơ được sáng tác khi tác giả trên đường vào Huế nhậm chức và đi qua đèo Ngang
2. Thể thơ:
Bài thơ được sáng tác theo thể thơ nào?
Thất ngôn bát cú Đường luật
1. Tác giả, tác phẩm
Qua đèo Ngang
Bước tới đèo ngang bóng xế t ,
Cỏ cây chen đá, lá chen ho .
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nh .
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gi .
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với t .
*) Đặc điểm thể thơ th?t ngụn bỏt cỳ Du?ng lu?t
- Số câu trong bài : 8 câu (bát cú)
- Số chữ trong câu : 7 chữ (thất ngôn)
- Gieo vần : ở cuối câu 1,2,4,6,8
- Phép đối : giữa các cặp câu 3-4; 5-6 (đối cả vần, thanh, ý) theo luật bằng trắc
- Bố cục : gồm 4 phần : "Đề - thực - luận - kết"
à
a
à
a.
a.
Bước tới đèo Ngang bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
Qua đèo Ngang
II. Đọc- hiểu văn bản
Đường lên Đèo Ngang
Hoàng hôn đèo Ngang
Đèo Ngang xưa
Đèo Ngang nay
Đường hầm qua Đèo Ngang.
II. Đọc- hiểu văn bản
1. Khung cảnh đèo Ngang
* Hai câu đề
Cảnh tượng đèo Ngang được miêu tả vào thời điểm nào trong ngày?
Thời gian buổi chiều thường gợi lên tâm trạng gì cho con người?
- Thời gian: Buổi chiều “ bóng xế tà” ( hoàng hôn)- gợi buồn.
Ở câu thơ thứ hai, cảnh đèo Ngang được miêu tả qua những chi tiết nào?
- Cảnh vật: Cỏ, cây, hoa, lá, đá-
Trong câu thơ này, tác giả đã sử dụng thủ pháp nghệ thuật gì?
Điệp từ
“ chen” gợi lên cảnh cỏ, cây, hoa, lá ở đây như thế nào?
Qua các chi tiết miêu tả, em có nhận xét gì về khung cảnh đèo Ngang?
- Điệp từ “chen” - hoang dã, rậm rạp, buồn tẻ
Em thử hình dung trước cảnh vật ấy tâm trạng của Bà Huyện Thanh Quan như thế nào?
Vậy ở câu thơ này là biểu cảm trực tiếp hay gián tiếp?
b. Hai câu thực
Lom khom dưới núi tiều vài chú,
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
Cảnh đèo Ngang tiếp tục được miêu tả qua những chi tiết nào?
Ngôn từ tượng hình nào xuất hiện trong hai câu thơ này?
Từ láy “lom khom” gợi tả dáng vẻ như thế nào?
Từ láy “lác đác” gợi tả điều gì?
Ngoài các từ tượng hình trên, tác giả còn sử dụng những thủ pháp nghệ thuật gì?
- Từ láy tu?ng hỡnh
- Đối
Đảo ngữ
S? t?
Những biện pháp nghệ thuật này nhằm diễn tả cuộc sống con người nơi đây như thế nào?
-Sự sống của con người thưa th?t, vắng vẻ, nghốo n�n.
Chứng kiến cảnh cuộc sống con người nơi đèo Ngang, em thử hình dung tâm trạng Bà Huyện Thanh Quan như thế nào?
- Tâm trạng tác giả: buồn man mác
b. Hai câu thực
Lom khom dưới núi tiều vài chú,
Lác đác bên sông chợ mấy nhà.
- Từ láy tu?ng hỡnh
- Đối
Đảo ngữ
S? t?
-Sự sống của con người thưa th?t, vắng vẻ, nghốo n�n.
- Tâm trạng tác giả: buồn man mác
3. Hai câu luận:
Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
=> NT đảo ngữ + đối ý, đối thanh + nhân hóa + ẩn dụ + chơi chữ
=>Tạo nhạc điệu cho lời thơ
Bày tỏ nỗi lòng: nhớ nước + thương nhà da diết đang cuộn trào, xoáy sâu trong lòng người lữ thứ.
Thương nhà: Lẽ tự nhiên của một tâm hồn phụ nữ đa cảm…
Nhớ nước: tâm sự hoài cổ về một thời đại đã qua…
3. Hai câu luận:
Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
=> NT đảo ngữ + đối ý, đối thanh + nhân hóa + ẩn dụ + chơi chữ
=>Tạo nhạc điệu cho lời thơ
Bày tỏ nỗi lòng: nhớ nước + thương nhà da diết đang cuộn trào, xoáy sâu trong lòng người lữ thứ.
Thương nhà: Lẽ tự nhiên của một tâm hồn phụ nữ đa cảm…
Nhớ nước: tâm sự hoài cổ về một thời đại đã qua…
THẢO LUẬN NHÓM
Nhóm 1:
d. Hai câu kết
Dừng chân đứng lại trời, non, nước.
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
Trời
Nước
Non
Em thử hình dung tưởng tượng trời, non, nước, gợi lên một không gian như thế nào?
Toàn cảnh đèo Ngang hiện lên như thế nào qua con mắt của tác giả?
- Trời, non, nước
+ Cảnh: bao la, bát ngát, hùng vĩ, trùng điệp…
Giữa không gian ấy, con người một mình đối mặt với nỗi cô đơn. Lời thơ nào diễn tả nỗi cô đơn ấy?
Ta với ta
Em hiểu như thế nào về một mảnh tình riêng ta với ta?
Ta với ta
+ Tình: : Tâm sự sâu kín, một mình mình biết, không ai chia sẻ
Một bên là trời non nước, một bệ là một mảnh tình riêng. Vậy biện pháp nghệ thuật nào đã được sử dụng trong hai câu thơ trên?
Biện pháp đối lập ấy dùng để nhấn mạnh điều gì?
Biện pháp tương phản đối lập tô đậm sự cô đơn tuyệt đối của tác giả.
III. Tổng kết
QUA ĐÈO NGANG
Những nét đắc sắc về nghệ thuật của bài thơ?
NGHỆ THUẬT:
Phong cách thơ trang nhã.
Bút pháp tả cảnh ngụ tình đặc sắc

Đây là bài thơ tả cảnh hay tả tình?
2. NỘI DUNG.
Cảnh: Bức tranh Đèo Ngang thoáng đãng, heo hút, hoang sơ
Tình: Nỗi nhớ nước thương nhà, nỗi buồn thầm lặng cô đơn.
Một viên ngọc sáng lung linh trong nền thơ văn Việt Nam
IV. Luyện tập : (sgk.104)

Tuy 2 mà 1, chỉ để nói 1 con người, 1 nỗi buồn,
một nỗi cô lẻ không có ai sẻ chia ngoài trời, mây,
non, nước, bát ngát, mênh mông, hoang vắng,
lặng lẽ nơi đỉnh đèo xa lạ.
Đối diện và chiêm ngưỡng TN vô tận, vô cùng
trong ánh hoàng hôn tắt dần, lòng người phụ nữ
càng thấy trống vắng, nhỏ bé biết bao nhiêu !

Ta với ta ?
III. Luyện tập
Bài tập trắc nghiệm

Hướng dẫn học bài
Học thuộc bài thơ "Qua Đèo Ngang"
Tìm đọc các bài thơ còn lại của bà Huyện Thanh Quan.
Chuẩn bị bài " Bạn đến chơi nhà"của Nguyễn Khuyến.
Haunjvcờik
C?M ON Các em !