Bài 8. Qua Đèo Ngang

Sở GD&ĐT Bạc Liêu - Phòng GD&ĐT Vĩnh Lợi Trường THCS LÊ VĂN ĐẨU
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ HỘI THI THIẾT KẾ BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ
Năm học 2009-2010
Tổ Văn - Sử - GDCD
Giáo viên trình bày: Huỳnh Thị Thanh
Đèo Ngang
“Đèo Ngang nặng gánh hai vai
Một vai Hà Tĩnh một vai Quảng Bình
Bao năm bom dội nát mình
Hoành Sơn vẫn giữ dáng hình cha ông
Xe qua điệp điệp trùng trùng
Một phòng tuyến thép anh hùng Đèo Ngang”
Ca dao
Em nào đã một lần đi qua Đèo Ngang, thử nhớ lại phong cảnh nơi đó như thế nào và tâm trạng của em lúc đó ra sao?
ĐÈO NGANG
Đèo Ngang
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
1. Đọc:
Bà Huyện Thanh Quan
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. Lom khom dưới núi, tiều vài chú, Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
1. Đọc:
2. Chú thích:
a) Tác giả, tác phẩm:
- Tác giả:
Bà Huyện Thanh Quan
+ Tên thật là Nguyễn Thị Hinh, sống ở thế kỉ XIX.
+ Quê: làng Nghi Tàm, Tây Hồ, Hà Nội.
+ Là một nữ sĩ tài danh về thơ Đường luật.
? Em hãy cho biết đôi nét về tác giả?
- Tác phẩm:
Bài thơ được sáng tác nhân chuyến tác giả đi vào Thuận Hóa nhận chức “Cung trung giáo tập”.
Bài thơ được sáng tác trong hoàn cảnh nào?
- Từ khó
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
1. Đọc:
2. Chú thích:
a) Tác giả, tác phẩm:
Bà Huyện Thanh Quan
b) Từ khó :
(SGK)
Thất ngôn bát cú Đường luật.
3. Thể loại:
Bài thơ thuộc thể thơ gì?
Theo thể thơ Đường luật, bài thơ được chia làm mấy phần?
4. Bố cục:
4 phần
QUA ĐÈO NGANG
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
T T B B T T B
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
T B B T T B B
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
B B T T B B T
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
T T B B T T B
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
T T B B B T T Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
B B T T T B B
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
B B T T B B T
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
T T B B B T B
Bố cục: 4 phần
Hai câu đề : mở ý
Hai câu thực: miêu tả cụ thể cảnh và người
Hai câu luận: bàn luận, nhận xét
Hai câu kết: khép lại ý bài thơ
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
II.Tìm hiểu văn bản
1. Cảnh tượng Đèo Ngang:
Bà Huyện Thanh Quan
“Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, Cỏ cây chen đá, lá chen hoa. Lom khom dưới núi, tiều vài chú, Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.”
Cảnh Đèo Ngang được miêu tả trong thời điểm nào trong ngày?
Phía bắc Đèo Ngang, nơi dãy Trường Sơn vươn ra hợp duyên cùng biển cả, chính là nơi Bà Huyện Thanh Quan dừng chân đề thơ thuở trước.
“Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,”
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
II.Tìm hiểu văn bản
1. Cảnh tượng Đèo Ngang:
Bà Huyện Thanh Quan
“Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.” Lom khom dưới núi, tiều vài chú, Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.”
- Cảnh Đèo Ngang được miêu tả vào lúc xế tà( về chiều).
Cảnh Đèo Ngang hiện lên trong ánh nắng buổi chiều tà như thế nào?
“Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.”
Cảnh Đèo Ngang hiện lên trong ánh nắng buổi chiều tà như thế nào?
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
II.Tìm hiểu văn bản
1. Cảnh tượng Đèo Ngang:
Bà Huyện Thanh Quan
“Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.” Lom khom dưới núi, tiều vài chú, Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.”
- Cảnh Đèo Ngang được miêu tả vào lúc xế tà( về chiều).
Cảnh vật: Đá và cây cỏ, lá và hoa rậm rạp, chen chúc.
Ở hai câu tiếp theo, cảnh vật được cụ thể ở những chi tiết nào?
“Lom khom dưới núi, tiều vài chú, Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.”
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
II.Tìm hiểu văn bản
1. Cảnh tượng Đèo Ngang:
Bà Huyện Thanh Quan
- Cảnh Đèo Ngang được miêu tả vào lúc xế tà( về chiều).
Cảnh vật: Đá và cây cỏ, lá và hoa rậm rạp, chen chúc.
Dãy núi, con sông, chợ mấy nhà, vài chú tiều. => Xuất hiện con người và cuộc sống => heo hút, vắng lặng, thưa thớt tiêu điều, thê lương .
Ở những câu thơ này, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? Có tác dụng như thế nào?
Phép đối, đảo ngữ: khắc đậm sự hoang vắng ,hiu hắt. Các từ láy “lom khom”, “lác đác” => Có tác dụng gợi hình, gợi cảm.
Nhận xét về cảnh tượng Đèo Ngang qua sự miêu tả của Bà Huyện Thanh Quan?
Đây là cảnh thiên nhiên núi đèo bát ngát, thấp thoáng có sự sống con người nhưng còn hoang sơ vào lúc chiều tà, buồn vắng lặng.
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
II.Tìm hiểu văn bản
1. Cảnh tượng Đèo Ngang:
2. Tâm trạng của tác giả:
Bà Huyện Thanh Quan
“Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.”
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
II.Tìm hiểu văn bản
1. Cảnh tượng Đèo Ngang:
2. Tâm trạng của tác giả:
Bà Huyện Thanh Quan
“Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.”
Tâm trạng của Bà Huyện Thanh Quan khi đi qua Đèo Ngang như thế nào?
“Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.”
Trong bài Những câu hát than thân, có một câu nói về hình ảnh chim quốc, em hãy nhắc lại?
Thương thay con cuốc giữa trời Dầu kêu ra máu có người nào nghe.
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
II.Tìm hiểu văn bản
1. Cảnh tượng Đèo Ngang:
2. Tâm trạng của tác giả:
Bà Huyện Thanh Quan
“Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.”
- Tâm trạng buồn, hoài cổ.Tiếng chim quốc nhớ nước, tiếng chim đa đa thương nhà cũng chính là tiếng lòng tha thiết, da diết của tac giả.
“Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.”
Tâm trạng của Bà Huyện Thanh Quan được thể hiện như thế nào ở hai câu cuối của bài thơ?
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
II.Tìm hiểu văn bản
1. Cảnh tượng Đèo Ngang:
2. Tâm trạng của tác giả:
Bà Huyện Thanh Quan
- Tâm trạng buồn, hoài cổ.Tiếng chim quốc nhớ nước, tiếng chim đa đa thương nhà cũng chính là tiếng lòng tha thiết, da diết của tac giả.
- Nỗi buồn cô đơn, thầm kín giữa cảnh trời nước bao la: “Một mảnh tình riêng ta với ta.”
“Ta với ta” là ai với ai? Cụm từ ấy gợi ra cảm xúc gì của Bà Huyện và của riêng em?
=> Chỉ một mình tác giả, một nỗi cô đơn trống vắng không ai chia sẻ.
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
II.Tìm hiểu văn bản
1. Cảnh tượng Đèo Ngang:
2. Tâm trạng của tác giả:
Bà Huyện Thanh Quan
- Tâm trạng buồn, hoài cổ.Tiếng chim quốc nhớ nước, tiếng chim đa đa thương nhà cũng chính là tiếng lòng tha thiết, da diết của tac giả.
- Nỗi buồn cô đơn, thầm kín giữa cảnh trời nước bao la: “Một mảnh tình riêng ta với ta.”
HS thảo luận: Nói đến một mảnh tình riêng giữa trời, non,nước bao la ở Đèo Ngang có gì khác với cách nói một mảnh tình riêng trong một không gian chật hẹp?
- Thể hiện sự tương quan đối lập, ngược chiều : Trời, non, nước bao la rộng mở bao nhiêu thì mảnh tình riêng càng nặng nề, khép kín bấy nhiêu.
=> Chỉ một mình tác giả, một nỗi cô đơn trống vắng không ai chia sẻ.
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
II.Tìm hiểu văn bản
1. Cảnh tượng Đèo Ngang:
2. Tâm trạng của tác giả:
Bà Huyện Thanh Quan
Nghệ thuật được sử dụng ở đây là gì?
* Nghệ thuật: Nhân hóa,chơi chữ, tả cảnh ngụ tình. => Thăm thẳm nỗi u hoài, niềm cô đơn chẳng biết chia sẻ cùng ai.
3. Tổng kết
Cảnh tượng Đèo Ngang và tâm trạng của tác giả được thể hiện như thế nào qua bài thơ?
Ghi nhớ (SGK tr 104)
Văn bản : QUA ĐÈO NGANG
I. Đọc, tìm hiểu chung:
1. Đọc:
2. Chú thích:
a) Tác giả, tác phẩm:
b) Thể loại:
3. Bố cục:
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Cảnh tượng Đèo Ngang:
2. Tâm trạng của tác giả:
3. Tổng kết:
Bà Huyện Thanh Quan
- Học thuộc lòng bài thơ, nắm nội dung, nghệ thuật.
Nêu cảm nhận của mình sau khi học bài thơ này.
Chuẩn bị bài: Bạn đến chơi nhà.
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
Cảnh Đèo Ngang ngày nay
TẠM BIỆT QUÝ THẦY CÔ
Xin chào và hẹn gặp lại !
CHÚC CÁC EM HỌC TẬP TỐT
CHÚC QUÝ THẦY CÔ DỒI DÀO SỨC KHỎE, HẠNH PHÚC VÀ THÀNH ĐẠT!