Bài 8. Qua Đèo Ngang

Cảnh Đèo Ngang
Bước tới §èo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
QUA ĐÈO NGANG
Thơ thất ngôn bát cú gồm tám câu, mỗi câu bảy chữ. Có gieo vần(chỉ một vần) ở các chữ cuối của các câu 1,2,4,6,8. Có phép đối giữa câu 3 với câu 4, câu 5 với câu 6(tức 4 câu giữa). Có luật bằng trắc. Không theo đúng những điều trên, bị coi là thất luật (không đúng luật).
THỂ THƠ
Bước tới đèo Ngang bóng xế tà
T T B B T T B
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa
T B B T T B B
Lom khom dưới núi tiều vài chú
B B T T B B T
Lác đác bên sông rợ mấy nhà
T T B B T T B
Nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc
T T B B B T T
Thương nhà mỏi miệng cái gia gia
B B T T T B B
Dừng chân đứng lại: trời, non, nước
B B T T B B T
Một mảnh tình riêng ta với ta
T T B B B T B
Hai câu đề : mở ý
2 câu thực: miêu tả cụ thể cảnh và người
2 câu luận: bàn luận, nhận xét
2 câu kết: khép lại ý bài thơ
Bố cục: 4 phần
Đối
Đối
QUA ĐÈO NGANG
Bước tới §èo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,
Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia.
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
QUA ĐÈO NGANG
Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà,
Cỏ cây chen đá, lá chen hoa.
Điệp từ “chen”.
Cách gieo vần lưng: Đá, lá.
Vần chân: tà, hoa.
Sử dụng nhiều thanh bằng.
Lom khom dưới núi, tiều vài chú,

Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.
Nghệ thuật đối
Từ láy tượng hình: lom khom, lác đác.
VN
CN
VN
CN
Nhớ nước đau lòng, con quốc quốc,
Thương nhà mỏi miệng, cái gia gia
Đối ý: nhớ nước - thương nhà
đau lòng - mỏi miệng
con quốc quốc - cái gia gia
Đối thanh: TT - BB - BTT
BB - TT - TBB
Con quốc quốc nước nhớ nước
Cái gia gia nhà thương nhà
Nghệ thuật chơi chữ
Dừng chân đứng lại, trời, non, nước,
Một mảnh tình riêng, ta với ta.
Nghệ thuật đối :
trời, non, nước - mảnh tình riêng.

Thảo luận
Nhóm 1: Em coự nhaọn xeựt gỡ ve� caựch duứng ngoõn ngửừ cuỷa Baứ Huyeọn Thanh Quan trong baứi thụ?
Nhóm 2 : Em coự nhaọn xeựt gỡ ve� caỷnh vaọt khi taực giaỷ qua ẹeứo Ngang ?
Nhóm 3: Taõm traùng cuỷa taực giaỷ khi qua ẹeứo ngang laứ taõm traùng nhử theỏ naứo?
Nhoựm 4: Nhaứ thụ Teỏ Hanh tửứng nhaọn xeựt: " hai caõu cuoỏi kheựp laùi baứi thụ nhửng mụỷ ra moọt chaõn trụứi mụựi? Em hieồu theỏ naứo ve� lụứi nhaọn xeựt ủoự?
Tả cảnh ngụ tình
Đọc bài thơ , chúng ta hiểu tâm trạng Bà Huyện Thanh Quan buồn, cô đơn , hoài cổ . Mỗi câu trong bài đều có ý nghĩa biểu cảm , trĩu năng hồn người . Tiếng chim cuốc nhớ nước , tiếng chim đa đa thương nhà cũng chính là tiếng lòng thiết tha, da diết của tác giả nhớ về gia đình , nhớ quá khứ của đất nước . Nước và nhà đã và đang cất lên tiếng kêu , tiếng gọi tha thiết khiến lòng người không thể thờ ơ . Bài thơ một thời mà mãi mãi bất tử với thời gian, sống maĩ trong lòng người đọc .
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
1. H�c thu�c l�ng b�i th�. Nêu nội dung và nghệ thuật của bài thơ?
2. Viết một đoạn văn nêu cảm nhận của em về bài thơ.
3. �So�n b�i "Bạn đến chơi nhà".
- Theo em Nguyễn Khuyến trình bày hoàn cảnh của mình có phải ông định kể khó than nghèo với bạn hay không?
- Em hãy so sánh cụm từ "ta với ta" trong bài thơ này với "ta với ta" trong "Qua Đèo Ngang" để thấy được tâm hồn của Nguyễn Khuyến?
- Theo em tình bạn trong bài thơ "Bạn đến chơi nhà" là gì?
Cảnh chiều hôm

Trời chiều bảng lảng bóng hoàng hôn
Tiếng ốc xa đưa vẳng tiếng đồn
Gác mái ngư ông về viễn phố
Gõ sừng mục tử lại cô thôn
Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi
Dặm liễu sương sa khách bước dồn
Kẻ chốn chương đài người lữ thứ
Lấy ai mà kể nỗi hàn ơn