Bài 8. Qua Đèo Ngang

Tiết 29: Văn bản:
Qua Đèo Ngang
(Bà Huyện Thanh Quan)
Thiết kế: Nông Văn Xa – GV Trường THCS Vân Sơn
Đọc văn bản:
Đọc chầm chậm, ngắt đúng nhịp: 4/3 hoặc 2/2/3.
Đọc về cuối bài thơ chậm nhỏ hơn. Đến 3 tiếng “trời”, “non”, “nước” tách từng tiếng. “Ta với ta” đọc như thầm thì, mình nói với mình.
2. Tìm hiểu chú thích:
- Bà Huyện Thanh Quan tên thật là Nguyễn Thị Hinh, sống ở thế kỉ XIX, là một trong số những nữ sĩ tài danh hiếm có
I. Đọc – hiểu văn bản :

Em hãy nêu vài nét về tác giả Bà Huyện Thanh Quan.
- Thể loại: thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật:
+ Thất ngôn: 7 tiếng/câu
+ Bát cú: 8 câu/bài = 56 tiếng/bài
+ Có niêm luật chặt chẽ
Kết cấu:
+ 2 câu đề: 1 + 2
+ 2 câu thực: 3 + 4
+ 2 câu luận: 4 + 5
+ 2 câu kết: 7+ 8
- Tìm hiểu những từ ngữ khó: (SGK).


Em hãy cho biết thể thơ của bài Qua đèo Ngang.
II. Tìm hiểu văn bản:
Cảnh tượng đèo Ngang:
Không gian: “Bước tới đèo Ngang”: trên đèo Ngang.
- Thời gian: “Bóng xế tà”: buổi chiều, chiều tà.
- Cảnh vật: cỏ cây, đá, hoa, lá, điệp từ “chen”: hoang vu, chen chúc, rậm rạp, um tùm, chỉ có rừng cây và núi đá, cảnh dư thừa cỏ cây hoa lá và đá, dư thừa sức sống của thiên nhiên.


Cảnh tượng đèo Ngang được miêu tả như thế nào?


Bằng những chi tiết nào?


Cảnh vật được hiện lên cụ thể như thế nào?
Âm thanh: “con quốc quốc”
“cái gia gia”
→ tiếng kêu của các loài chim hoang dã.
Cuộc sống con người:
+ “lom khom” từ láy gợi hình ảnh
+ “lác đác”
→ hình dáng người lao động kiếm củi dưới chân núi, dân cư thưa thớt → cảnh buồn vắng của một buổi chiều ở đèo Ngang → con người nhỏ bé trước thiên nhiên rộng lớn→ gợi tâm trạng buồn.
2. Tâm trạng của nhà thơ:
Cảnh thiên nhiên đèo Ngang gợi tâm trạng buồn.
Mượn âm thanh, hình ảnh
+ “con quốc quốc”
+ “cái gia gia”
→ diễn tả tâm trạng nhớ nước thương nhà, tạo sự cộng hưởng tiếng chim và lòng người, diễn tả nỗi buồn, cô đơn da diết.
- Các cụm từ và đại từ “ta”:
Tâm trạng của nhà thơ được diễn tả như thế nào?
Tác giả mượn hình ảnh âm thanh nào để diễn tả tâm trạng?



Đó là tâm trạng gì?


Em hãy cho biết hàm nghĩa của các từ, cụm từ “trời”, “non”, “nước”, “một mảnh tình riêng”, “ ta với ta”.
+ “Trời”, “non”, “nước”.
+ “Một mảnh tình riêng”
+ “Ta với ta”
→ Diễn tả một mối tình non nước quê nhà, một nỗi buồn thầm lặng cô đơn.
III. Tổng kết:
Với phong cách trang nhã, bài thơ Qua Đèo Ngang cho thấy cảnh tượng Đèo Ngang thoáng đãng và heo hút, thấp thoáng có sự sống con người nhưng còn hoang sơ, đồng thời thể hiện nỗi nhớ nước thương nhà, nỗi buồn thầm lặng cô đơn của tác giả.