Bài 8. Nhiễm sắc thể

NST là thể vật chất di truyền tồn tại trong nhân tế bào, dễ bị bắt màu bằng thuốc nhuộm kiềm tính, được tập trung thành những sợi ngắn, có số lượng, hình dạng, kích thước, cấu trúc đặc trưng. NST có khả năng tự nhân đôi, phân li, tổ hợp ổn định qua các thế hệ. NST có khả năng bị đột biến thay đổi số lượng, cấu trúc tạo ra những đặc trưng di truyền mới.
-Trong tế bào sinh dưỡng (TB xôma ), NST tồn tại thành từng cặp tương đồng ( giống nhau về hình thái, kích thước ). Trong cặp NST tương đồng, một NST có nguồn gốc từ bố, một NST có nguồn gốc từ mẹ. Do đó các gen trên NST cũng tồn tại thành từng cặp tương ứng.
-Bộ NST chứa tất cả các cặp tương đồng gọi là bộ NST lưỡng bội ( 2n NST ).
-Bộ NST trong giao tử chỉ chứa 1 NST của mỗi cặp tương đồng gọi là bộ NST đơn bội ( n NST )
-Ở những loài đơn tính, có sự khác nhau giữa cá thể đực và cá thể cái ở 1 cặp NST giới tính . Ký hiệu là XX và XY.
-Tế bào của mỗi loài sinh vật có 1 bộ NST đặc trưng về số lượng và hình dạng. Đây là đặc trưng để phân biệt các loài với nhau, không phản ánh trình độ tiến hóa cao hay thấp.
-Qua các kì của quá trình phân chia tế bào, tùy theo mức độ đóng duỗi xoắn của NST mà có chiều dài khác nhau, đồng thời có hình dạng đặc trưng như: hình hạt, hình que hoặc hình chữ V.
-Các NST còn đặc trưng về số lượng, thành phần và trình tự phân bố các gen trên NST.
Lưu ý:
Ở một số loài, NST giới tính không tồn tại thành từng cặp mà chỉ có 1 chiếc ở dạng XO như trong tế bào lưỡng bội của giới đực ( bọ xít, châu chấu, rệp…) hay của giới cái ( bọ nhậy). Vì vậy trong các trường hợp này số lượng NST trong bộ lưỡng bội ( 2n) là số lẻ.
CẤU TRÚC CỦA NST