Bài 8. Bạn đến chơi nhà

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
NGỮ VĂN LỚP 7A
Một số câu ca dao, tục ngữ về tình bạn
- Ra đi vừa gặp bạn hiền
Cũng bằng ăn quả đào tiên trên trời

- Rồi mùa tóc mạ rơm khô
Bạn về quê bạn biết nơi mô mà tìm

Bạn bè là nghĩa tương tri
Sao cho sau trước một bề mới yên

Bạn về có nhớ ta chăng
Ta về nhớ bạn như trăng nhớ trời…

BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
- Nguyễn Khuyến -
TIẾT 30:
NGUYỄN KHUYẾN
(Lúc làm quan)
Hòm sắc phong do nhà vua ban cho
Hòm sách, ống quyển thi Đình, thi Hương
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
- NGUYỄN KHUYẾN -
VĂN BẢN
TIẾT 30:
Đường vào nhà Nguyễn Khuyến
Cổng vào Từ Đường Nguyễn Khuyến
Ngôi nhà Nguyễn Khuyến khi ông cáo quan về ở ẩn
Mộ Nguyễn Khuyến đặt trên núi Phương Nhi, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định.
Cổng vào Từ Đường Nguyễn Khuyến
- Đọc diễn cảm, rõ ràng, chậm rãi, ung dung, hóm hỉnh thấp thoáng như một nụ cười.
- Chú ý ngắt nhịp 2/2/3 hoặc 4/3.
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
NGUYỄN KHUYẾN
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
- Từ khó
+ nước cả: nước đầy, nước lớn
+ khôn: không thể, khó, e rằng khó
+ chửa: chưa
+ rốn: cuống, cánh hoa bao bọc

Câu hỏi thảo luận:

Bài thơ "Bạn đến chơi nhà" có điểm nào giống và khác so với bài thơ "Qua Đèo Ngang"?
Giống
Số câu, số chữ, cách hiệp vần, đối thanh, đối ý.
Khác
Phá bỏ ràng buộc về bố cục (2/2/2/2)
Đề-Thực-Luận-Kết
? Tạo ra một kết cấu độc đáo gồm 3 phần (1/6/1)
Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật
- Xuất xứ: luật thơ có từ đời Đường (618-907) ở Trung Quốc
- Sè c©u: mét bµi th¬ cã 8 c©u, mçi c©u 7 ch÷.
- VÇn: gieo ë ch÷ cuèi c¸c c©u 1, 2, 4, 6, 8 (chØ cã vÇn b»ng).
- §èi: c©u 3- 4 ®èi c©u, ®èi ý, ®èi thanh, ®èi tõ lo¹i.
c©u 5 - 6 nh»m næi bËt ý tø vµ thanh ®iÖu

- Luật: bằng
trắc

- Căn cứ vào chữ thứ 2 của câu 1.
- Thanh bằng - Luật bằng
- Thanh trắc - Luật trắc
- Kết cấu: 4 cặp câu.
+ 2 câu đề : mở đề và bắt đầu mở ý.
+ 2 câu thực : miêu tả cụ thể tình.
cảnh.
sự vật.
+ 2 câu luận : bàn luận và nhận xét.
+ 2 câu kết : khép bài thơ bằng những ý kết luận.
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
(Nguyễn Khuyến)
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!
ta
hoa
nhà
gà
xa
(8)
(6)
(1)
(4)
(2)
Đối
Đối
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
NGUYỄN KHUYẾN
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Bạn đến chơi nhà
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!
(Nguyễn Khuyến)
Bố cục:
1
6
1
Cảm xúc khi bạn đến chơi
Hoàn cảnh tiếp bạn
Một quan niệm về tình bạn
-> Kết cấu độc đáo, sáng tạo, gồm 3 phần: 1- 6 - 1.
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Thời gian
Cách xưng hô
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Bài học hôm nay
Học thuộc bài thơ
Chú ý về thể thơ, bố cục
Nắm được cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
2. Chuẩn bị cho tiết sau
- Chuẩn bị sáu câu thơ còn lại
- Nguyễn Khuyến tiếp đãi bạn như thế nào, từ đó ông
muốn gửi gắm điều gì đến chúng ta.

Đầu trò tiếp khách, trầu không có,


Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Bác đến chơi đây, ta với ta !

CÂU HỎI THẢO LUẬN
Có người nói: “ Bạn đến chơi nhà” là một trong những bài thơ hay nhất về tình bạn. Theo em có đúng không?vì sao?
Đáp án
-Bạn đến chơi nhà là bài thơ hay nhất về tình bạn.
-Vì bài thơ ca ngợi tình bạn chân thành, bất chấp mọi điều kiện hoàn cảnh, tình cảm đậm đà,mộc mạc nhưng tràn ngập niềm vui.


Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
III TỔNG KẾT
1.Nghệ thuật:
-Sáng tạo tình huống khó xử khi bạn đến chơi nhà và cuối cùng òa ra niềm vui đồng cảm.
- Lập ý bất ngờ.
- Vận dụng ngôn ngữ thể loại điêu luyện.
2. Ý nghĩa:
- Bài thơ thể hiện một quan niệm về tình bạn, quan niệm đó vẫn còn có ý nghĩa, giá trị trong cuộc sống của con người hôm nay./.
3. Ghi nhớ (SGK/105)
BÀI TẬP NHANH
Từ câu thứ hai đến câu thứ sáu, tác giả nói đến sự thiếu thốn tất cả những điều kiện vật chất để đãi bạn với mục đích gì?
Miêu tả hoàn cảnh nghèo của mình.
B. Giãi bày hoàn cảnh thực tế của mình.
C. Không muốn tiếp đãi bạn.
D. Kh?ng d?nh cỏi d?p, s? cao quý, giỏ tr? c?a tỡnh b?n, tỡnh ngu?i.
So sánh cụm từ “ ta với ta” trong bài Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến với cụm từ “ta với ta” trong bài Qua đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan?
THẢO LUẬN
Giống nhau: Cùng hình thức, cùng khép lại hai bài thơ.
Khác nhau:
- Tác giả với hình bóng của chính mình, chỉ cùng một người .
-Nỗi cô đơn chỉ có mình với mình ở nơi hoang vắng
 Bộc lộ sự cô đơn tuyệt đối của tác giả
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
- Tác giả với bạn, tuy hai mà một
-Tình cảm chân thành, cảm động vượt trên mọi thứ vật chất
Thể hiện tình bạn gắn bó, thắm thiết chân thật, đậm đà
Nội dung
Nghệ thuật
Câu mở đầu: Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
Sáu câu tiếp theo: Hoàn cảnh tiếp bạn
Câu thơ kết: Khẳng định lại giá trị của tình bạn.
Giọng thơ hóm hỉnh, dối về bố cục.
Tạo tình huống bất ngờ, thú vị.
Lời thơ thuần Nôm, giản dị, tự nhiên.
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Khoanh tròn vào đầu câu trả lời mà em cho là đúng:
Vì sao bài thơ Bạn đến chơi nhà được coi là bài thơ hay nhất viết về tình bạn?
A.Vì nó ca ngợi tình bạn chân thành, mộc mạc, tràn đầy niềm vui dân dã.
B.Vì nó tạo ra một tình huống bất ngờ mà thú vị làm người đọc ngạc nhiên rồi kết thúc bằng nụ cười hóm hỉnh sâu sắc.
C.Vì nó được thể hiện trong hình thức thơ thất ngôn bát cú Đường luật rất nghiêm chỉnh chặt chẽ niêm luật, một giọng thơ dí dỏm hồn nhiên, câu nào cũng như đùa, cũng ấm áp niềm vui.
D.Cả ba ý kiến trên.
IV. LUYỆN TẬP
* Trong nh÷ng nhËn xÐt sau ®©y, nhËn xÐt nµo ®óng, nhËn xÐt nµo sai ?
A. Hai bµi th¬ Qua §Ìo Ngang vµ B¹n ®Õn ch¬i nhµ ®Òu viÕt b»ng thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có.
B. Hai bµi th¬ ®· diÔn t¶ t×nh b¹n th©n thiÕt g¾n bã cña nh÷ng t©m hån tri ©m.
C. Hai bµi th¬ ®Òu kÕt thóc bëi ba tõ ta víi ta, nhưng néi dung thÓ hiÖn cña mçi bµi l¹i hoµn toµn kh¸c nhau.
D. Hai bµi th¬ ®Òu cã c¸ch nãi gi¶n dÞ, d©n d·, dÝ dám.

Đ
S
Đ
S


Tiết 29 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
Mộ Nguyễn Khuyến đặt trên núi Phương Nhi, huyện ý Yên, tỉnh Nam Định.
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Lụt hỏi thăm bạn
“Ai lên thăm hỏi, bác Châu Cầu
Lụt lội năm nay, bác ở đâu?
Mấy ổ lợn con, rày lớn bé
Vài nong nếp cái, ngập nông sâu?...”
Khóc Dương Khuê
Bác Dương thôi đã, thôi rồi:
Nước mây man mác, ngậm ngùi lòng ta,
Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước
Vẫn sớm hôm, tôi bác cùng nhau,
Kính yêu từ trước đến sau.
………………………………..
Muốn đi lại tuổi già thêm nhác,
Trước ba năm gặp bác một lần.
Cầm tay hỏi hết xa gần,
Mừng rằng bác vẫn tinh thần chưa can.”
ĐỌC THÊM MỘT SỐ BÀI THƠ VIẾT VỀ BẠN CỦA NGUYỄN KHUYẾN