Bài 8. Bạn đến chơi nhà

KIỂM TRA BÀI CŨ:
Hãy đọc thuộc bài thơ " Qua Đèo Ngang" của Bà Huyện Thanh Quan ?
Nêu nội dung và nghệ thuật chính của bài?


Tiết 30:
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến)
Tìm hiểu chung.
Tác giả và tác phẩm:
a. Tác giả:
Nguyễn Khuyến (1835- 1909)
.
a. Tác giả: Nguyễn Khuyến ( 1835- 1909)
- Lúc nhỏ tên là Thắng.
Quê ở thôn Vị Hạ - Yên Đổ nay thuộc Trung Lương - Bình Lục Hà Nam.
Là người học giỏi đỗ cao, thi đỗ 3 kì: Hương - Hội - Đình ? Tam nguyên Yên Đổ.
- Được xếp vào hàng nhà thơ kiệt xuất Việt Nam.
b. Taïc pháøm:
- Saïng taïc khi äng caïo quan vãö quã åí áøn.
2. Đọc - chú thích khó.
Đọc:
- Giọng chậm rãi, ung dung, hóm hỉnh thấp thoáng một nụ cười.
Ngắt nhịp: 4/3 hoặc 2/2/3.
Câu 7: 4/1/2..
b. Chú thích khó: SGK trang 105.
- Nước cả: Nước lớn, nước đầy.
- Khôn: Không thể, khó, e rằng khó.
-Rốn : Cuống, cánh hoa bao bọc.


3. Thể loại:
Thất ngôn bát cú Đường Luật
- Số câu: 8 câu.
- Số chữ trong một câu: 7 chũ.
- Gieo vần chữ cuối của các câu: 1, 2, 4, 6, 8.
- Phép đối: Câu 3-4; 5-6.

BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến)
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà.
T B T
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
B T B
Ao sâu nước cả, khôn chài cá.
B T B
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà
T B T
Cải chửa ra cây, cà mới nụ
T B T
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
B T B
Đầu trò tiếp khách, trầu không có
B T B
Bác đến chơi đây, ta với ta!
T B T


4. Bố cục: 1 - 6 - 1.
II. Phân tích.
Câu mở đầu ( Chào đón bạn).
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà.
Lời chào, lời thông báo hết sức tự nhiên như lời nói hằng ngày.
Xưng hô bác: Thân mật, gần gũi , trân trọng? tình cảm chân thành.
?Tâm trạng hồ hởi, phấn khởi, vui khi bạn đến thăm.
2. Sáu câu tiếp theo( Hoàn cảnh đón tiếp bạn)
Trẻ đi vắng - chợ xa.
?Tình huống oái oăm, khởi đầu nụ cười vui của đôi bạn già


- Chủ nhà tiếp bạn bằng cây nhà lá vườn.
Cá, gà, cải, cà, bầu, mướp
Thảo luận nhóm:
Chủ nhà có cá, gà, cải, cà, bầu, mướp để tiếp bạn không? Vì sao?
+ Ao sâu ? không chài được cá.
+ Vườn rộng ? khó đuổi gà.
+ Cải chửa ? ra cây.
+ Cà ? mới nụ.
+ Bầu ? rụng rốn.
+ Mướp ? đương hoa.
+ Trầu ? không có.

















?Sức sống mãnh liệt của vườn tược nhưng đều ở dạng tiềm ẩn chưa sử dụng được.

? Đón tiếp bạn thiếu thốn, đạm bạc nhưng tình bạn vẫn thắm thiết,đậm đà bất chấp mọi khó khăn.

- Nghệ thuật: Phép đối, cường điệu, kết cấu phá luật.
?Yếu tố tạo ra tiếng cưồí hóm hỉnh, vui vẻ, thân mật, tế nhị mà sâu sắc của Nguyễn Khuyến.




3. Câu kết ( Tình bạn của nhà thơ).
Bác đến chơi đây, ta với ta!
Ta với ta : + Là tôi, là bác.
+ Là hai chúng ta.
? Tôi với bác tuy hai mà một.
? Thể hiện tình bạn cao cả, đẹp đẽ, chân thành vượt lên trên mọi vật chất tầm thường.


4. Tổng kết:
Nội dung:
- Tình cảm quý mến, chân thành, dân dã mà đậm đà của tác giả với bạn.
Bức tranh quê đậm đà hương sắc Việt Nam.
- Nụ cười hóm hỉnh, vui vẻ ,thân mật nhưng ý tứ sâu xa của Nguyễn Khuyến.
b. Nghệ thuật:
Kết cấu đặc biệt phá luật.
Đối nhau, cường điệu.
Tình huống oái oăm, lời văn bình dị hóm hỉnh đậm chất quê.
- Dùng câu phủ định đê � khẳng định.



III. Luyện tập:
Bài tập 1:
So sánh ngôn ngữ ở 2 bài thơ " Bạn đến chơi nhà" của Nguyễn Khuyến và bài " Sau phút chia li" của Đoàn Thị Điểm.
- Bài " Bạn đến chơi nhà" : Ngôn ngữ đời thường, trong sáng, giản dị.
- Bài " Sau phút chia li" : Ngôn ngữ bác học.
? Cả hai bài thơ ngôn ngữ đạt đến độ kết tinh, hấp dẫn, có giá trị.



Giống nhau: Thể hiện cảm xúc tâm trạng của tác giả.
Khác nhau:
* Bạn đến chơi nhà: Ta với ta là tôi với bạn chính là tác giả với bạn cùng chung tâm trạng mừng vui vì lâu ngày mới gặp nhau.
* Qua Đèo Ngang: Ta với ta chỉ là một đó là Bà Huyện Thanh Quan với nỗi cô đơn, buồn bã, không biết chia sẽ cùng ai giữa cảnh trời, mây, non nước, bao la, hùng vĩ của Đèo Ngang

Bài tập 2: Thảo luận nhóm
So sánh cụm từ "ta với ta" trong bài "Bạn đến chơi nhà "của Nguyễn Khuyến và "ta với ta" trong bài" Qua Đèo Ngang" của Bà Huyện Thanh Quan.


D. Củng cố và dặn dò:
Củng cố:
Bài thơ Bạn đến chơi nhà được viết theo thể thơ gì?
Bài thơ Bạn đến chơi nhà có mấy câu thơ nói về việc bạn đến thăm mà không có gì để đãi bạn?
- Trong bài thơ Bạn đến chơi nhà tình bạn chân thành thắm thiết của nhà thơ Nguyễn Khuyến thể hiện trong câu thơ nào?
2. Dặn dò:
Học thuộc lòng bài thơ.
Nắm nội dung và nghệ thuật của bài thơ.
- Soạn bài Xa ngắm thác núi Lư.