Bài 8. Bạn đến chơi nhà

bạn đến chơi nhà
Nguyễn Khuyến
tiết 30
I.Đọc-Tìm hiểu chú thích
1.Đọc:
2.Chú thích:
*Tác giả:
- Nguyễn Khuyến (1835-1909),
-Quê Yên Đổ, Bình Lục, Hà Nam.
-Học giỏi,đỗ cao(còn gọi là Tam Nguyên Yên Đổ).
Nguyễn Khuyến lúc làm quan
( Cổng Môn Tử Môn )
Cổng vào Từ Đường
Từ Đường Nguyễn Khuyến
Hòm sắc phong do nhà vua ban cho
Hòm sách, ống quyển thi Đình, thi Hương.
I.Đọc-Tìm hiểu chú thích
1.Đọc:
2.Chú thích:
*Tác giả:
- Nguyễn Khuyến (1835-1909),
-Quê Yên Đổ, Bình Lục, Hà Nam.
- Học giỏi,đỗ cao(còn gọi là Tam Nguyên Yên Đổ).
- Là thi nhân tài hoa - nhà thơ làng cảnh kiệt xuất
- Phong cách thơ trào phúng, trữ tình.
*Tác phẩm: Là bài thơ hay nhất viết về tình bạn.
Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích.
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản.
1.Thể thơ:
- Thất ngôn bát cú Đường luật
+ Bài thơ có 8 câu mỗi câu 7 chữ
+ Hiệp vần cuối câu 1. 2. 4. 6. 8.
+ Luật trắc
+ Đối: câu 3 với câu 4
câu 5 với câu 6


Đã bấy lâu nay, bác tới nhà (1)
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. (2)
Ao sâu nước cả, khôn chài cá, (3)
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà (4)
Cải chửa ra cây, cà mới nụ, (5)
Bầu vừa rộng rốn, mướp đương hoa (6
Đầu trò tiếp khách, trầu không có, (7)
Bác đến chơi đây, ta với ta! (8)
vần
đối nhau
2 câu đề
đối nhau
2 câu thực
2 câu luận
2 câu kết
vần
vần
vần
vần
niêm
niêm
niêm
Thể thất ngôn bát cú - luật trắc:
3. Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật
Xuất xứ: luật thơ có từ đời Đường (618-907) ở Trung Quốc.
Thơ Đường luật - thể thất ngôn bát cú
- Số câu: một bài thơ có 8 câu, mỗi câu 7 chữ.
- Vần: gieo ở chữ cuối các câu 1, 2, 4, 6, 8 (chỉ có vần bằng).
- Đối: câu 3- 4 đối câu, đối ý, đối thanh, đối từ loại.
câu 5 - 6 nhằm nổi bật ý tứ và thanh điệu
- Luật: bằng
trắc
- Căn cứ vào chữ thứ 2 của câu 1.
- Thanh bằng - Luật bằng
- Thanh trắc - Luật trắc
- Kết cấu: 4 cặp câu.
+ 2 câu đề : mở đề và bắt đầu mở ý.
+ 2 câu thực : miêu tả cụ thể tình.
cảnh.
sự vật.
+ 2 câu luận : bàn luận và nhận xét.
+ 2 câu kết : khép bài thơ bằng những ý kết luận.
Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà (1)
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa. (2)
Ao sâu nước cả, khôn chài cá, (3)
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà (4)
Cải chửa ra cây, cà mới nụ, (5)
Bầu vừa rộng rốn, mướp đương hoa (6)
Đầu trò tiếp khách, trầu không có, (7)
Bác đến chơi đây, ta với ta! (8)
P1
P2
P3
Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích.
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản.
1.Thể thơ:
2. Bố cục :
- 3 phần : P1. Câu đầu: lời chào chân thành.
P 2. Sáu câu tiếp: Hoàn cảnh tiếp đón bạn của nhà thơ.
P3. Câu cuối: khẳng định tình bạn chân thành.
Câu hỏi thảo luận
Bài thơ Bạn đến chơi nhà có điểm gì giống và khác về hình thức so với bài thơ Qua Đèo Ngang?
Giống
về số câu, số chữ, cách hiệp vần, đối thanh, đối ý.
Khác
Phá bỏ ràng buộc
về bố cục(2/2/2/2)
đề - thực - luận - kết
? Tạo ra một kết cấu độc đáo gồm 3 phần (1/6/1).
Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích.
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản.
1.Thể thơ:
2. Bố cục :
3. Phân tích:
a. Lời chào đón bạn.
Đã bấy lâu nay bác tới nhà
- Giọng điệu tự nhiên , nhịp 4/3
->Di?n t? ni?m xỳc d?ng,vui m?ng,h? h?i c?a tỏc gi? khi bạn đến chơi
nhà sau m?t th?i gian d�i xa cỏch .


Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích.
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản.
1.Thể thơ:
2. Bố cục :
3. Phân tích:
a. Lời chào đón bạn.
b. Hoàn cảnh đón tiếp bạn của nhà thơ.
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rộng rốn, mướp đương hoa
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!
- Trẻ đi vắng - > không có người để sai bảo
- Chợ xa - > không đi mua thức ăn ngon đãi bạn
- Ao sâu nước cả - > không bắt được cá
- Vườn rộng rào thưa - > không bắt được gà
Cải chửa ra cây , cà mới nụ, bầu vừa rụng rốn, mướp đang có hoa - > không ăn được
Trầu không có.
Mong muốn >< khả năng

Câu hỏi thảo luận ;
1.Có ý kiến cho rằng nên hiểu câu thơ thứ 7 là "Riêng trầu không thì có"-Theo em hiểu như thế có đúng không?Vì sao?
(Không thể hiểu như vậy -.>Vì hiểu như vậy không đúng với mạch lạc của tứ thơ..
2.Có ý kiến cho rằngvì người bạnđến không đúng lúc nên những thứ Nguyễn Khuyến có để tiếp khách đều đang ở thế tiềm năng ,khả năng.Nếu như bạn
đến sớm hoặc đến muộn hơn thì chắc sẽ có thứ để tiếp -Thật đáng tiếc.
Lại có ý kiến cho rằng:Đây hoàn toàn chỉ là cách nói quá,phóng đại ,cường điệu lên tạo ra tiếng cười hóm hỉnh cốt để đùa vui với bạn như tính tình cụ Tam Nguyên Yên Đổ.
Y kiến của em như thế nào?
(Đây là cách nói phóng đại
Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích.
II. Đọc - Tìm hiểu văn bản.
1.Thể thơ:
2. Bố cục :
3. Phân tích:
a. Lời chào đón bạn.
b. Hoàn cảnh đón tiếp bạn của nhà thơ.
- Trẻ đi vắng - > không có người để sai bảo
- Chợ xa - > không đi mua thức ăn ngon đãi bạn
- Ao sâu nước cả - > không bắt được cá
- Vườn rộng rào thưa - > không bắt được gà
Cải chửa ra cây , cà mới nụ, bầu vừa rụng rốn, mướp đang có hoa - > không ăn được
Trầu không có.
Mong muốn >< khả năng
§· bÊy l©u nay, b¸c tíi nhµ
TrÎ thêi ®i v¾ng, chî thêi xa.
Ao s©u n­íc c¶, kh«n chµi c¸,
V­ên réng rµo th­a, khã ®uæi gµ
C¶i chöa ra c©y, cµ míi nô,
BÇu võa réng rèn, m­íp ®­¬ng hoa
§Çu trß tiÕp kh¸ch, trÇu kh«ng cã,
B¸c ®Õn ch¬i ®©y, ta víi ta!

đầu trò tiếp khách trầu không có
Sự thiếu thốn, đạm bạc được nói quá, cường điệu đến mức tối đa, đối lập với cái giàu có, sang trọng giả tưởng cũng được nói quá, cường điệu không kém là yếu tố tạo ra nụ cười hóm hỉnh và thân mật, tế nhị mà sâu sắc.
Nghệ thuật đòn bẩy tài tình.
Khẳng định tình bạn đậm đà, thắm thiết
Bác đến chơi đây ta với ta
Khẳng định chiều sâu của tình bạn:
Cái đáng quí nhất là đến với nhau bằng tấm lòng.
III. Tổng kết
Nội dung:
Ca ngợi tình bạn đậm đà, chân thành thắm thiết, dân dã mà cảm động.
Nghệ thuật
Tạo tình huống bất ngờ, thú vị.
Lời thơ thuần Nôm, giản dị, tự nhiên.
Giọng thơ hóm hỉnh.
Đối về bố cục.
* Ghi nhớ SGK T105
IV. Luyện tập
So sánh cụm từ "ta với ta" trong bài Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến với cụm từ "ta với ta" trong bài Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan?
"Ta với ta" trong bài Qua đèo Ngang là tác giả với cái bóng của chính mình, là nỗi cô đơn khi chỉ có một mình đối diện với chính mình ở nơi hoang vắng.
-> Bộc lộ nỗi cô đơn gần như tuyệt đối của tác giả.

"Ta với ta" trong Bạn đến chơi nhà là tác giả và bạn, tuy hai mà một, đó là tình bạn chân thành, cảm động vượt lên mọi thứ vật chất.
-> Bộc lộ niềm vui mừng, phấn khởi của đôi bạn già.
V. Bài tập về nhà
Học thuộc lòng bài thơ,
Làm bài tập còn lại trong SGK.
PBCN về bài thơ.
Chuẩn bị bài sau.
Mộ Nguyễn Khuyến đặt trên núi Phương Nhi, huyện ý Yên, tỉnh Nam Định.