Bài 8. Bạn đến chơi nhà

? Đọc diễn cảm bài thơ "Qua Đèo Ngang" của Bà Huyện Thanh Quan�?
? Tâm trạng của tác giả thể hiện qua bài thơ là tâm trạng như thế nào ?
A. Yêu say đắm trước vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước.
B. Đau xót ngậm ngùi trước sự đổi thay của quê hương.
C. Buồn thương da diết khi phải sống trong cảnh ngộ cô đơn.
D. Cô đơn trước thực tại, da diết nhớ nhà, nhớ về quá khứ của đất nước.
D. Cô đơn trước thực tại, da diết nhớ nhà, nhớ về quá khứ của đất nước.
Kiểm tra bài cũ
Tiết 30: Văn bản
bạn đến chơi nhà
Nguyễn Khuyến
Cô giáo Kiều Thị Khuyên- Trường THCS Phú Cát thực hiện


Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Đọc - tìm hiểu chung.
1. Tác giả- tác phẩm.
a. Tác giả�:
? Quan sát và cho biết vài nét về tác giả Nguyễn Khuyến?


Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Đọc - tìm hiểu chung.
1. Tác giả- tác phẩm.
Tác giả�:
Nguyễn Khuyến( 1835-1909)
- Quê ở thôn Vị Hạ, xã Yên Đổ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. - Là người thông minh học giỏi đỗ đầu cả ba kì thi nên còn có tên gọi là Tam Nguyên Yên Đổ. - Ông ra làm quan khoảng mười năm, sau đó thời thế loạn lạc cáo quan về ở ẩn.
-Là nhà thơ lớn của dân tộc.




Nguyễn Khuyến cáo quan về quê ở ẩn
Nguyễn Khuyến lúc làm quan



Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Đọc - tìm hiểu chung.
1. Tác giả- tác phẩm
a. Tác giả�:
b. Tác phẩm:
? - Thể thơ:
Thất ngôn bát cú Đường luật.
Bạn đến chơi nhà

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà .
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rộng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta !

Bài thơ gồm 8 câu, mỗi câu 7 tiếng;
- Câu 3-4 đối nhau: Ao sâu/ vườn rộng; nước cả/ rào thưa.
Khôn chài cá/ khó đuổi gà.
- Câu 5-6 đối nhau( Cải/ bầu; chửa ra cây/ vừa rụng rốn; cà mới nụ/ mướp đương hoa).
- Vần gieo ở cuối các câu 1-2-4-6-8 .
Ao sâu nước cả,
Vườn rộng rào thưa
Khôn chài cá,

khó đuổi gà .
Bạn đến chơi nhà

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà .
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta !

Ao sâu
Vườn rộng
nước cả
rào thưa
khôn chài cá

khó đuổi gà
? Bài thơ được làm theo thể thơ nào? Vì sao em khẳng định như thế?


Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Đọc - Tìm hiểu chung.
1. Tác giả- tác phẩm
a. Tác giả�:
b. Tác phẩm:
- Thể thơ:
Thất ngôn bát cú Đường luật.
2. Diễn biến cảm xúc:
Bạn đến chơi nhà

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta !

- Cảm xúc về gia cảnh:
Bạn đến chơi nhà là một văn bản biểu cảm diễn tả cảm xúc của tác giả khi có bạn đến thăm. Có thể hình dung diễn biến cảm xúc đó như sau:
- Mở đầu là cảm xúc khi bạn đến chơi.
- Tiếp đó là cảm xúc về gia cảnh.
Cuối cùng là cảm xúc về tình bạn.
- Em hãy sắp xếp các câu của bài theo diễn biến cảm xúc trên�?
Cảm xúc khi bạn đến chơi:
- Cảm xúc về tình bạn:
câu 1.
câu 2->câu 7.
câu 8.


Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Đọc - tìm hiểu chung.
1. Tác giả- tác phẩm
2. Bố cục.
Bạn đến chơi nhà

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta !

II. Đọc - hiểu văn bản.
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
? - Câu thơ mở đầu rất tự nhiên, như lời nói thường - lời chào vồn vã.
-> Niềm xúc động, vui sướng vô hạn khi có bạn đến thăm.
2. Cảm xúc về gia cảnh (6 câu thơ tiếp).
1.Cảm xúc khi bạn đến chơi.
? Câu mở đầu bài thơ có gì có gì đặc biệt? Qua đấy ta thấy tâm trạng của tác giả như thế nào?
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa,
Ao sâu nước cả, khôn chài cá.
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ.
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.


Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -

II. Đọc - hiểu văn bản.
1.Cảm xúc khi bạn đến chơi.

- Câu thơ mở đầu rất tự nhiên, như như lời nói thường - lời chào vồn vã
-> Niềm xúc động, vui sướng vô hạn khi có bạn đến thăm.

2. Cảm xúc về gia cảnh (6 câu thơ tiếp).
? Trong những câu thơ diễn tả về gia cảnh, tác giả tạo ra tình huống khó xử như thế nào?
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,

Cá :
Gà :
Cải, cà, bầu, mướp
Trầu
(có)
2. Cảm xúc về gia cảnh :
- Trẻ đi vắng -> kh�ng c� ng��i sai b�o.
- Chợ thời xa" ->kh�ng dƠ mua th�c �n th�t b�n.

ao sâu, nước cả. ? khôn chài.
vườn rộng, rào thưa ? khó đuổi.
? Chưa ra, rụng rốn, đương hoa.
- Không có
(không)

 - Gia caûnh:
- Caùch noùi:
Nghèo khó, thanh b�ch
Hóm hỉnh, hài hước.
Thảo luận 2 phút
?Qua đây em thấy gia cảnh của tác giả như thế nào? Nhận xét về cách nói của tác giả khi dãi bày gia cảnh của mình với bạn?Tác dụng của cách nói đó?
? ? Tỡnh caỷm : Chaõn thửùc, khoõng khaựch saựo.
?Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì khi dãi bày gia cảnh của mình?
? - Dùng phép đối, ngôn ngữ bình dị, nhất quán ở một lối biểu cảm: trong nhà ngoài vườn có bao nhiêu thứ nhưng chẳng có gì để đãi bạn thân!
-> Bày tỏ cuộc sống thanh bạch, một tâm hồn thanh cao của một nhà nho khước
từ lương bổng của thực dân Pháp, lui về sống bình dị giữa xóm làng, quê hương.



Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
3. Cảm xúc về tình bạn ( câu cuối)
- Ta với ta�: là tôi, là bác, là hai chúng ta�- tuy 2 mà 1, tuy 1 mà 2 .
-> Sửù hoaứ hụùp hai con ngửụứi trong moọt tỡnh baùn chan hoứa, vui veừ, thắm thiết.
? - T�c g�a �� th�m x�ng ho� c�i nghÌo, thi v� ho� c�i nghÌo.
-> b�y t� cu�c s�ng thanh b�ch, m�t t�m h�n thanh cao cđa m�t nh� nho kh�íc t� l��ng bỉng cđa th�c d�n Ph�p, lui vỊ s�ng b�nh d� gi�a x�m l�ng, qu� h��ng.
II. Đọc - hiểu văn bản.
1.Cảm xúc khi bạn đến chơi.

? - Câu thơ mở đầu rất tự nhiên, như lời chào vồn vã.
? -> Niềm xúc động, vui sướng vô hạn khi có bạn đến thăm.

2. Cảm xúc về gia cảnh (6 câu thơ tiếp).
? Em hiểu cụm từ "ta với ta" và câu thơ thứ 8 như thế nào?

Bác đến chơi đây, ta với ta.
? -Tác giả dùng phép đối, ngôn ngữ bình dị, nhất quán ở một lối biểu cảm: trong nhà ngoài vườn có bao nhiêu thứ nhưng chẳng có gì để đãi bạn !
Em có nhận xét gì về tình bạn của nguyễn Khuyến trong bài thơ này?
Em sẽ làm gì để xây dựng một tình bạn đẹp như thế?


Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
3. Cảm xúc về tình bạn ( câu cuối)
- Ta với ta�: là tôi, là bác, là hai chúng ta�: tuy 2 mà 1, tuy 1 mà 2
Sửù hoaứ hụùp hai con ngửụứi trong moọt tỡnh baùn chan hoứa, vui veừ, thắm thiết.
vượt lên điều kiện vật chất, điều kiện không gian và thời gian.
? - Nh� th� �� th�m x�ng ho� c�i nghÌo, thi v� ho� c�i nghÌo-> b�y t� cu�c s�ng thanh b�ch, m�t t�m h�n thanh cao.
II. Đọc - hiểu văn bản.
1.Cảm xúc khi bạn đến chơi.

? - Câu thơ mở đầu rất tự nhiên, như lời chào vồn vã.
-> Niềm xúc động, vui sướng vô hạn khi có bạn đến thăm.

2. Cảm xúc về gia cảnh (6 câu thơ tiếp).
? Những yếu tố đặc biệt về nghệ thuật đó đã thể hiện thành công nội dung nào?
? -Tác giả dùng phép đối, ngôn ngữ bình dị, nhất quán ở một lối biểu cảm: trong nhà ngoài vườn có bao nhiêu thứ, nhưng chẳng có gì để đãi bạn thân!
? Bài thơ thành công bởi những yếu tố nghệ thuật nào đặc sắc?
III. Tổng kết.
1. Nghệ thuật:
? - Cách tạo tình huống bất ngờ, kết thúc độc đáo.
? - Thể thơ thất ngôn bát cú- ngôn ngữ thuần nôm, mộc mạc, có tính biểu cảm cao.
? - Giọng thơ hóm hỉnh.
2. Nội dung:
? - Ca ngợi tình bạn chân thành, thắm thiết, thuỷ chung, bất chấp mọi hoàn cảnh.
- Đây là bài thơ hay nhất về tình bạn.
- Bài thơ cũng vẽ cho ta một bức tranh làng cảnh Việt Nam đậm đà hương sắc.
* Ghi nhớ- SGK trang 105


Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
IV. Luyện tập.
1. Ngôn ngữ ở bài " Bạn đến chơi nhà " có gì khác với ngôn ngữ ở đoạn thơ " Sau phút chia li " đã học?

Sau phút chia li

Bạn đến chơi nhà

Gợi ý:
Em hãy điền tên bài thơ ( đoạn thơ) vào bảng bên cho đúng với đặc điểm ngôn ngữ từng bài?




Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
IV. Luyện tập.
1. Ngôn ngữ ở bài " Bạn đến chơi nhà" khác với ngôn ngữ ở đoạn thơ "Sau phút chia li"

* Hình thức giống nhau, đều kết thúc bài thơ.
* ý nghĩa và sắc thái biểu cảm hoàn toàn khác nhau:




2. Theo em có gì giống và khác nhau giữa cụm từ " ta với ta" ở bài này so với bài Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan đã học?
(Thảo luận nhóm 2 phút)



Tiết 30 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
Mộ Nguyễn Khuyến đặt trên núi Phương Nhi, huyện ý Yên, tỉnh Nam Định.
Hướng dẫn về nhà
Nắm toàn bộ kiến thức của bài.
Làm bài tập còn lại trong SGK.
Học thuộc bài thơ, tỡm thờm m?t s? b�i tho khỏc vi?t về tỡnh b?n c?a Nguyễn Khuyến v� cỏc nh� tho khỏc.
Chuẩn bị bài viết TLV số 2- ụn ki lý thuy?t van b?n bi?u c?m.
Giờ học kết thúc.

Kính chúc quý thầy cô mạnh khoẻ, hạnh phúc!

Chúc các em
học tốt !