Bài 8. Bạn đến chơi nhà

Tháng 10 năm 2010
Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo đến dự tiết dạy chuyên đề Môn Ngữ văn Lớp 7 trường THCS
Đoàn Thị Điểm
Nối thông tin hai cột
Bà Huyện thanh quan
Ai là ai ???
ức Trai
Bà chúa thơ Nôm
Hồng Hà nữ sĩ
Trần Nhân Tông
Đoàn Thị Điểm
Nguyễn Trãi
Hồ Xuân Hương
Trần Khâm
Nguyễn Thị Hinh
Sau phút chia li
Qua Đèo Ngang
Bánh trôi nước
Thiên trường vãn vọng
Côn Sơn ca
Sức sống
dân tộc
Giáo viên: Nguyễn Bích Ngọc
Học sinh: Lớp 7A4
Trường THCSDL Đoàn Thị Điểm
Năm học 2010 - 2011
Ngữ văn 7
Tiết 30:
Bạn đến chơi nhà
I. §äc - T×m hiÓu chung
1- T¸c gi¶ (1835 - 1909)
I. §äc-T×m hiÓu chung
1-T¸c gi¶ (1835 - 1909)
Là nhà thơ của tình bạn,
tình người, tình quê.
2-Tác phẩm:
Xuất xứ: Sáng tác trong
thời gian ở ẩn.
Nếp nhà thờ phía sau


NguyÔn KhuyÕn
“Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!”
Bạn đến chơi nhà
I. T×m hiÓu chung
1-T¸c gi¶ (1835 - 1909)
Là nhà thơ của tình bạn,
tình người, tình quê.
2-Tác phẩm:
- Xuất xứ:
Sáng tác trong thời gian
ở ẩn.
- Thể thơ:
Thất ngôn bát cú Đường lụât
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!”

Bạn đến chơi nhà
Nguyễn Khuyến
Giới thiệu
tình huống
Trình
bày
hoàn
cảnh
Quan niệm
về tình bạn


II. Đọc - Tìm hiểu văn bản:
1. Câu thơ đầu:
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà
- Đã bấy lâu nay:
- bác:
niềm mong mỏi đợi chờ
thân mật, trân trọng
?? niềm vui gặp bạn

- Trẻ - vắng
- Chợ - xa

Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa
Ao sâu nước cả, khôn chài cá
Vườn rộng, rào thưa khó đuổi gà
Cải chửa ra cây, cà mới nụ
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa
Đầu trò tiếp khách, trầu không có
2. Sáu câu thơ tiếp theo:
không có món
cao sang đãi bạn
Những thứ có sẵn - “cây nhà lá vườn”
Thức ngon, sang
Món dân dã
Cã
®Çy
®ñ
mäi
thø

Ao sâu nước cả, khôn chài cá
Vườn rộng, rào thưa khó đuổi gà
Có cá.
Nhưng
Có gà.
Vườn rộng.
Ao sâu .
Khó
bắt
Khó
đuổi
+ Cá -ao sâu
+ Gà - vườn rộng
=> Không có món ngon vườn nhà đãi bạn
Cải chửa ra cây, cà mới nụ
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa
? Không có món ăn dân dã vườn nhà đãi bạn.
Có cải
Có cà
Cà mới nụ
Chưa ra cây .
Nhưng
Chưa ăn được
Cải
+ Cải chửa ra cây
+ Cà mới nụ
+ Bầu vừa rụng rốn
+ Mướp đương hoa...
Cách sử dụng từ ngữ để diễn đạt cái không có
“…Trẻ thêi ®i vắng chợ thêi xa.
Ao sâu nước cả khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Những câu thơ trên đều nói về cái không có,
nhưng được diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau.
Hãy chỉ ra những từ ngữ thể hiện điều đó?
Những quan hệ từ, động từ, phó từ được sử dụng
khéo léo, tinh tế, tạo nên nét duyên rất riêng
của nhà thơ, đồng thời làm nổi bật cái không có.
-Trẻ - vắng
chợ - xa

2-Sáu câu thơ tiếp theo:
? không có món
ăn ngon đãi bạn
- cá - khó chài
gà - khó đuổi
-cải - chưa ra cây
-cà mới nụ...
? kh�ng c� m�n �n "c�y nh� l� v��n"
��i b�n
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
-Trầu
? kh�ng c� c� tr�u
Nhận xét về 6 câu thơ, có 2 ý kiến:
1- Nguyễn Khuyến không có gì tiếp bạn vì gia cảnh ông rất nghèo.
2-Tỏc gi? núi quỏ lờn cho vui v? cuộc sống thanh bạch của mình .
Con đồng ý với ý kiến nào?
Vì sao?

Câu hỏi thảo luận
-Trẻ - vắng
chợ - xa

2-Sáu câu thơ tiếp theo:
? không có món
ăn ngon đãi bạn
- cá - khó chài
gà - khó đuổi
-cải - chưa ra cây
-cà mới nụ...
? kh�ng c� m�n �n "c�y nh� l� v��n"
��i b�n
-Trầu
? kh�ng c� c� tr�u
Cách nói
"vong bần lạc đạo"
Giọng điệu dí dỏm đùa vui .
-Trẻ -vắng
chợ - xa

2-Sáu câu thơ tiếp theo:
=> không có món
cao sang đãi bạn
-cá - khó chài
gà - khó đuổi
-cải - chưa ra cây
-cà mới nụ...
=> không có món ăn "cây nhà lá vườn"
đãi bạn.
-Trầu
=> không có cả trầu
Cách nói phóng đại.
Bác đến chơi đây ta với ta.!
ta với ta :
nhà thơ và người bạn
3-Câu thơ cuối:

Có bạn học sinh đưa ra ý kiến về cụm từ :
ta với ta
Câu thơ đầu nhà thơ gọi bạn là bác với sự thân mật, kính trọng, vậy để thống nhất trong cách xưng hô nhà thơ nên viết: Bác đến chơi đây bác với ta.
Theo con có nên thay đổi như vậy không ?
Vì sao?
ta với ta :
nhà thơ và người bạn
=>Có tình bạn cao đẹp, tri kỉ .
3-Câu thơ cuối:
Bạn đến mừng vui.


Kh«ng cã g× vÒ vËt chÊt ®·i b¹n.
Có tình bạn
cao đẹp
Cách lập ý
Giá trị biểu cảm cao
Một vài hình ảnh về
Phong tục tiếp bạn từ xưa đến nay
Dấu xưa .thanh đạm, tình người thiết tha.
Một vài hình ảnh về
Phong tục tiếp bạn từ xưa đến nay
Truyền thống , hiện đại hài hoà
Miếng trầu , chén nước , mặn mà nên duyên.
Một vài hình ảnh về
Phong tục tiếp bạn từ xưa đến nay
Gặp nhau tay bắt , mặt mừng
Bao nhiêu kỉ niệm đã từng sẻ chia..
Câu thơ đầu :
-Đã bấy lâu nay: mong bạn
-bác: thân mật , trân trọng
=>Niềm vui gặp bạn.
Sáu câu tiếp theo:
Không có món ăn ngon đãi bạn
Không có món ăn dân dã vườn nhà đãi bạn
-Không có cả trầu tiếp bạn.
=>Không có gì tiếp đón bạn
Câu thơ cuối :
-Ta với ta: Nhà thơ và người bạn.

=>Có tình bạn, có tấm lòng trân trọng bạn.
Nội dung
Nội dung
Bạn đến chơi nhà
L
ậ
P
ý
K
hé
O
lé
o
Tình bạn đậm đà , thắm thiết
Tổng kết
1- Ngôn ngữ cổ xưa-giọng thơ buồn.
2- Ngôn ngữ trang nhã kiểu cách- giọng thơ tha thiết lắng sâu.
3- Ngôn ngữ bình dị , tự nhiên- giọng thơ dí dỏm , đùa vui.
Nghệ thuật bài thơ
Chọn đáp án đúng
Câu thơ đầu :
-Đã bấy lâu nay: mong bạn.
-bác: thân mật , trân trọn.
=>Niềm vui gặp bạn.
Sáu câu tiếp theo:
Không có món ăn ngon đãi bạn.
Không có món ăn dân dã vườn nhà đãi bạn.
-Không có cả trầu tiếp bạn.
=>Không có gì tiếp đón bạn
Câu thơ cuối :
-Ta với ta: Nhà thơ và người bạn.

=>Có tình bạn, có tấm lòng trân trọng bạn.
Nội dung
Nội dung
Bạn đến chơi nhà
L
ậ
P
ý
K
hé
O
lé
o
Tình bạn đậm đà , thắm thiết.
Tạo tình huống khéo léo.
Ngôn ngữ bình dị, tự nhiên, tinh tế.
Giọng thơ hóm hỉnh .
Nghệ thuật
Nghệ thuật
Tổng kết
Bạn đến chơi nhà
Nguyễn Khuyến

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!”
"Hồn xanh của vườn tược"
(Xuân Diệu)
So sánh cụm từ "ta với ta" trong bài thơ Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến với cụm từ " ta với ta" trong bài thơ Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan.

luyện tập
Thảo luận nhóm 4
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
60
59
58
57
56
55
54
53
52
51
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
15
14
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
60
59
58
57
56
55
54
53
52
51
40
39
38
37
36
35
34
33
32
31
30
29
28
27
26
25
24
23
22
21
20
19
18
17
16
50
49
48
47
46
45
44
43
42
41
0
Giống nhau:
- Cùng là ba chữ : Ta với ta
- Cùng khép lại hai bài thơ.
ta với ta
Đối diện với lòng mình, cô đơn, lẻ bóng giữa đèo núi hoang sơ
ta với ta
Sự toả sáng của tình bạn tri kỉ , cao đẹp thiêng liêng
Câu thơ đầu :
-Đã bấy lâu nay: mong bạn
-bác: thân mật , trân trọng
=>Niềm vui gặp bạn.
Sáu câu tiếp theo:
Không có món ăn ngon đãi bạn
Không có món ăn dân dã vườn nhà đãi bạn
-Không có cả trầu tiếp bạn.
=>Không có gì tiếp đón bạn
Câu thơ cuối :
-Ta với ta: Nhà thơ và người bạn.

=>Có tình bạn, có tấm lòng trân trọng bạn.
Nội dung
Nội dung
Bạn đến chơi nhà
L
ậ
P
ý
K
hé
O
lé
o
Tình bạn đậm đà , thắm thiết
Tạo tình huống khéo léo
Ngôn ngữ bình dị, tự nhiên, tinh tế
Giọng thơ hóm hỉnh
Nghệ thuật
Nghệ thuật
Tổng kết
Soạn bài tiếp theo

Xin trân trọng
cảm ơn các thầy cô giáo, cảm ơn tất cả các con!
Bài thơ Nôm số 88
Trích “Bạch vân quốc ngữ thi tập”
“Gượng đến mừng nhau một mặt không
Nhiều thì chẳng có, ít chẳng thông
Hươu nai hãy đợi trên rừng Bắc
Thu vược còn chờ dưới bể Đông
Nam Sách rượu nồng còn mượn cút
Tây Chân quýt ngọt mới đâm bông
Cực mong, rắp đợi, song còn muộn
Vậy đến mừng nhau một mặt không”
- Nguyễn Bỉnh Khiêm-
Không bắt được
Món ngon
nhưng
 Món ngon không có đành tìm đến những món ăn dân dã
Món dân dã
Có
cải , cà , bầu ,
mướp
nhưng
 Món dân dã đều chưa ăn được !
-Trẻ -vắng
chợ - xa


2-Sáu câu thơ tiếp theo:
=>không có món
ăn ngon đãi bạn
-cá - ao sâu-khó chài
gà -vườn rộng-khó đuổi
-cải- chưa ra cây
-cà mới nụ...
=>không có món ăn "cây nhà lá vườn"
đãi bạn...

"Hồn xanh của vườn tược"
(Xuân Diệu)
I. T×m hiÓu chung
1-T¸c gi¶ (1835 - 1909)


Là nhà thơ của tình bạn,
tình người, tình quê.
2-Tác phẩm:
- Xuất xứ:
Sáng tác trong thời gian
ở ẩn
- Thể thơ:
Thất ngôn bát cú Đường lụât
- Bố cục: 1 - 6 - 1
3-Câu thơ cuối:
ta với ta :
nhà thơ và người bạn
=>Có tình bạn cao đẹp, tri kỉ .