Bài 8. Bạn đến chơi nhà

KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ ĐẾN DỰ GIỜ THAO GIẢNG
Môn: Ngữ văn
Lớp 7A4
Giáo viên: Trần Thị Thanh Huyền
1. Nghệ thuật
Thể thơ th?t ngơn b�t c� điêu luyện
Sử dụng bút pháp nghệ thuật tả cảnh ngụ tình.
Sáng tạo trong việc sử dụng từ, phép đối rất chỉnh.
2. Nội dung
Cảnh Đèo Ngang thoáng đãng mà heo hút.
Nỗi nhớ nước thương nhà, cô đơn thầm lặng của tác giả.
Tiết 30: VĂN BẢN

BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
- Nguyễn Khuyến-
I.Giới thiệu tác giả, tác phẩm
1.Tác giả
- Nguyễn Khuyến ( 1835 -1909 )
Quê ở thôn Vị Hạ, xã Yên Đổ,
huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam
-Ông đỗ đầu cả 3 kì thi : Hương,
Hội, Đình nên gọi là Tam Nguyên
Yên Đổ.
- Là nhà thơ của làng cảnh Việt
Nam.
2. Tác phẩm.
-Hoàn cảnh sáng tác : Khi nhà thơ
cáo quan về ở ẩn tại quê nhà.
-Là bài thơ hay nhất viết về đề tài
tình bạn.
Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
(SGK)
I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
II. Đọc – Tìm hiểu chú thích
1.Đọc
2.Chú thích
3.Thể thơ
Thể thất ngôn bát cú Đường
luật
Cách đọc :
Đọc với giọng vui tươi, hóm hỉnh
như thấp thoáng một nụ cười.
Chú ý ngắt nhịp 4/3
Giải nghĩa các từ : nước cả, khôn,
rốn, chửa ?
+ nước cả : nước đầy, nước lớn
+ khôn : không thể, khó, e rằng khó
+ rốn (rụng rốn): hoa sau khi đậu trái,
hoa teo lại thành cái rốn. Khi trái lớn
dần, hoa rụng đi gọi là rụng rốn.
+ chửa: chưa
Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
NGUYỄN KHUYẾN
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!
THỂ THƠ THẤT NGÔN BÁT CÚ ĐƯỜNG LUẬT
-Số câu : 8 câu / bài
Số chữ : 7 chữ / câu
Ngắt nhịp 4 /3
Gieo vần : ở các chữ cuối của các
câu 1,2,4,6,8.
Có phép đối giữa câu 3 với câu 4,
Câu 5 với câu 6
Luật bằng trắc.
Bố cục : Đề - thực - luận -kết
B¹n ®Õn ch¬i nhµ
NguyÔn KhuyÕn
§· bÊy l©u nay, b¸c tíi nhµ
TrÎ thêi ®i v¾ng, chî thêi xa.
Ao s©u n­íc c¶, kh«n chµi c¸,
V­ên réng rµo th­a, khã ®uæi gµ
C¶i chöa ra c©y, cµ míi nô,
BÇu võa rông rèn, m­íp ®­¬ng hoa
§Çu trß tiÕp kh¸ch, trÇu kh«ng cã,
B¸c ®Õn ch¬i ®©y, ta víi ta!
B¹n ®Õn ch¬i nhµ
NguyÔn KhuyÕn
§· bÊy l©u nay, b¸c tíi nhµ
TrÎ thêi ®i v¾ng, chî thêi xa.
Ao s©u n­íc c¶, kh«n chµi c¸,
V­ên réng rµo th­a, khã ®uæi gµ
C¶i chöa ra c©y, cµ míi nô,
BÇu võa rông rèn, m­íp ®­¬ng hoa
§Çu trß tiÕp kh¸ch, trÇu kh«ng cã,
B¸c ®Õn ch¬i ®©y, ta víi ta!
B¹n ®Õn ch¬i nhµ
NguyÔn KhuyÕn
§· bÊy l©u nay, b¸c tíi nhµ
TrÎ thêi ®i v¾ng, chî thêi xa.
Ao s©u n­íc c¶, kh«n chµi c¸,
V­ên réng rµo th­a, khã ®uæi gµ
C¶i chöa ra c©y, cµ míi nô,
BÇu võa rông rèn, m­íp ®­¬ng hoa
§Çu trß tiÕp kh¸ch, trÇu kh«ng cã,
B¸c ®Õn ch¬i ®©y, ta víi ta!
Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
Hoàn cảnh tiếp bạn
Khẳng định giá trị của tình bạn
-> Kết cấu độc đáo , gồm 3 phần 1/6/1.
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
(Nguyễn Khuyến)
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa,
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng, rào thưa khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!
I.Giới thiệu tác giả, tác phẩm
II. Đọc – Tìm hiểu chú thích
1.Đọc
2.Chú thích
3.Thể thơ, bố cục
a. Thể thơ: Thể thất ngôn bát cú Đường luật

b. Bố cục:
Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
Câu đầu : Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
Sáu câu tiếp:Hoàn cảnh tiếp bạn
Câu cuối : Khẳng định giá trị của tình bạn
I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
II. Đọc – Tìm hiểu chú thích
III. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà (Câu mở đầu)

Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà
? Cách mở đầu bài thơ có gì có gì đặc biệt? Qua đấy ta thấy tâm trạng của tác giả nhu th? n�o?
- Ngôn ngữ giản dị, tự nhiên
như một lời chào hỏi.
=> Niềm vui sướng, thái độ niềm nở, thân mật, kính trọng của tác giả đối với bạn.
- bấy lâu nay =>Cách vào bài tự nhiên như lời nói hàng ngày.
-Cách xưng hô : “bác ”
-> Thái độ tôn trọng, thân mật.
I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
II. Đọc – Tìm hiểu chú thích
III. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
2. Hoàn cảnh tiếp bạn (6 câu tiếp theo)
Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
Trẻ thời đi vắng, chợ tho`i xa
Ao sâu nu?c cả, khôn chài cá
Vu?n rộng rào thua, khó đuổi gà
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa ru?ng rốn, mu?p duong hoa
Đầu trò tiếp khách, trầu không co?
? Nhà thơ tiếp đãi bạn trong hoàn cảnh gia đình nhuư thế nào?
-Tre? tho`i di va?ng, -> khơng co? nguo`i sai ba?o
cho? tho`i xa -> khơng d�~ mua sa?m thu?c an da~i ba?n
Mong mu?n ti?p d�i b?n th?nh so?n nhung khơng th?c hi?n du?c.
-Ao s�u nuo?c ca?, khơn ch�i c�,
Vu?n r?ng ra`o thua, khĩ du?i g�
-> Co? ca?, co? ga` nhung cu~ng ba`ng khơng
- C?i ch?a ra c�y, c� m?i n?,
B?u v?a ru?ng rơ?n, muo?p duong hoa
-> Co? ca?i, ca`, b�`u, muo?p nhung cu~ng chi? mo?i o? da?ng ti�`m �?n
I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
II.Đọc – Tìm hiểu chú thích
III. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
2. Hoàn cảnh tiếp bạn
Tình huống khó xử khi bạn tới chơi.
Mong muốn tiếp đãi bạn thịnh soạn nhưng không thực hiện được.

Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
Cách tạo tình huống: Từ chuyện lâu ngày
bạn mới đến chơi để tác giả được giãi bày
tâm sự.
Liệt kê: Cá, gà, cải, cà, bầu, mướp,
-> liệt kê tên các món ăn ngon muốn
đãi bạn
Phép đối :Câu 3 đối với câu 4.
Câu 5 đối với câu 6
-> Tạo nhịp điệu cân đối cho bài thơ
I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
II.Đọc – Tìm hiểu chú thích
III. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
2. Hoàn cảnh tiếp bạn
Tình huống khó xử khi bạn tới chơi.
Mong muốn tiếp đãi bạn thịnh soạn nhưng không thực hiện được.
Trầu: lễ nghi tiếp khách tối thiểu cũng không có
=> Cuộc sống thanh bạch, dân dã, bình dị của nhà thơ.


Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )

Đầu trò tiếp khách, trầu không có,


- trầu: không có
-> Sù thiÕu thèn, ®¹m b¹c được nãi qu¸, c­ường ®iÖu ®Õn møc tèi ®a.
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
II. Đọc – Tìm hiểu chú thích
III. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
2. Hoàn cảnh và khả năng tiếp bạn
3. Khẳng định lại giá trị của tình bạn (Câu thơ kết)
Bác đến chơi đây, ta với ta !
“ Ta với ta” – ta là tôi, là bác, là hai chúng ta ->Tình bạn trọn vẹn, tâm giao, tri kỉ.

Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
-> Tỡnh b?n chõn th�nh vu?t qua m?i thi?u th?n v? v?t ch?t. Cái đáng quí nhất là đến với nhau bằng tấm lòng.
? Em có nhận xét gì về cụm từ "Ta với ta"? Ta ở đây là chỉ ai? Qua đó muốn nói lên điều gì?
So sánh cụm từ “ ta với ta” trong bài Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến với cụm từ “ta với ta” trong bài Qua đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan?
THẢO LUẬN
Giống nhau: Cùng hình thức, cùng khép lại hai bài thơ.
Khác nhau:
- Tác giả với hình bóng của chính mình
-Nỗi cô đơn chỉ có mình với mình ở nơi hoang vắng
 Bộc lộ sự cô đơn tuyệt đối của tác giả
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
- Tác giả với bạn – tuy hai mà một
-Tình cảm chân thành, cảm động vượt trên mọi thứ vật chất
 Thể hiện tình bạn gắn bó, thân thiết, chân thật, đậm đà
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm
II. Đọc – Tìm hiểu chú thích
III. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
Ngôn ngữ giản dị, tự nhiên như một lời chào hỏi.
=> Niềm vui sướng, thái độ niềm nở, thân mật, kính trọng của tác giả đối với bạn.
2. Hoàn cảnh tiếp bạn
Tình huống khó xử khi bạn tới chơi.
Mong muốn tiếp đãi bạn thịnh soạn nhưng không thực hiện được.
Trầu: lễ nghi tiếp khách tối thiểu cũng không có
=> Cuộc sống thanh bạch, dân dã, bình dị của nhà thơ giữa xóm làng.


3. Khẳng định lại giá trị của tình bạn
“ Ta với ta” – ta là tôi, là bác, là hai chúng ta ->Tình bạn trọn vẹn, tâm giao, tri kỉ.
Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
-> Tỡnh b?n chõn th�nh vu?t qua m?i thi?u th?n v? v?t ch?t. Cái đáng quí nhất là đến với nhau bằng tấm lòng.
IV. TỔNG KẾT
1. NghÖ thuËt
- T¹o t×nh huèng bÊt ngê, thó vÞ.
- Lêi th¬ thuÇn N«m, gi¶n dÞ, tù
nhiªn.
- Giäng th¬ hãm hØnh, đèi vÒ bè côc.
2.Néi dung: Ca ngîi t×nh b¹n ®Ëm
®µ, ch©n thµnh, đằm thắm
3. Ghi nhí SGK (Tr.105)
Nội dung
Nghệ thuật
Câu mở đầu: Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
Sáu câu tiếp theo: Hoàn cảnh tiếp bạn
Câu thơ kết: Khẳng định lại giá trị của tình bạn.
Giọng thơ hóm hỉnh, dối về bố cục.
Tạo tình huống bất ngờ, thú vị.
Lời thơ thuần Nôm, giản dị, tự nhiên.
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
IV. LUYỆN TẬP
Câu 1: Tõ c©u thø hai ®Õn c©u thø s¸u, t¸c gi¶ nãi ®Õn sù thiÕu thèn tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó ®·i b¹n víi môc ®Ých g×?
Miêu tả hoàn cảnh nghèo của mình.
B. Giãi bày hoàn cảnh thực tế của mình.
C. Không muốn tiếp đãi bạn.
D. Diễn đạt một cách dí dỏm tình cảm chân thành, sâu sắc.
Câu 2: Trong nh÷ng nhËn xÐt sau ®©y, nhËn xÐt nµo ®óng, nhËn xÐt nµo sai ?
A. Hai bµi th¬ Qua §Ìo Ngang vµ B¹n ®Õn ch¬i nhµ ®Òu viÕt b»ng thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có.
B. Hai bµi th¬ ®· diÔn t¶ t×nh b¹n th©n thiÕt g¾n bã cña nh÷ng t©m hån tri ©m.
C. Hai bµi th¬ ®Òu kÕt thóc bëi ba tõ ta víi ta, nhưng néi dung thÓ hiÖn cña mçi bµi l¹i hoµn toµn kh¸c nhau.
D. Hai bµi th¬ ®Òu cã c¸ch nãi gi¶n dÞ, d©n d·, dÝ dám.

Đ
S
Đ
S
I.Giới thiệu tác giả, tác phẩm
II.Đọc – Tìm hiểu chú thích
III. Tìm hiểu văn bản
IV. Tổng kết
VI. Luyện tập
VII. Đọc thêm : SGK

Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
Rượu ngon không có bạn hiền
Không mua không phải không tiền không mua.
Câu thơ nghĩ đắn đo không viết
Viết đưa ai ai biết mà đưa.

( Nguyễn Khuyến, Khóc Dương Khuê )
ĐỌC THÊM
Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Lụt hỏi thăm bạn
“Ai lên thăm hỏi, bác Châu Cầu
Lụt lội năm nay, bác ở đâu?
Mấy ổ lợn con, rày lớn bé
Vài nong nếp cái, ngập nông sâu?...”
Khóc Dương Khuê
Bác Dương thôi đã, thôi rồi:
Nước mây man mác, ngậm ngùi lòng ta,
Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước
Vẫn sớm hôm, tôi bác cùng nhau,
Kính yêu từ trước đến sau.
………………………………..
Muốn đi lại tuổi già thêm nhác,
Trước ba năm gặp bác một lần.
Cầm tay hỏi hết xa gần,
Mừng rằng bác vẫn tinh thần chưa can.”
ĐỌC THÊM MỘT SỐ BÀI THƠ VIẾT VỀ BẠN CỦA NGUYỄN KHUYẾN