Bài 8. Bạn đến chơi nhà

PHỊNG GD & DT TAM DUONG
TRU?NG THCS KIM LONG
B�I GI?NG E- LEARNING
GV : NGUY?N TH? H?NH
NG? VAN 7
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
NGUYỄN KHUYẾN
I. Đọc- hiểu chú thích
1. Đọc (SGK trang 104)
2. Chú thích
a.Tác giả:
Nguyễn Khuyến (1835-1909)
quê ở Hà Nam. Ông được người đời gọi là Nhà thơ của làng cảnh Việt Nam, Tam Nguyên Yên Đổ.
b. Tác phẩm: Ra đời khi ông cáo quan về ở ẩn ở vườn cũ.
c. Từ khó ( SGK- 105).
NGUY?N KHUY?N
( L�C L�M QUAN )
Hòm sắc phong do nhà vua ban
Hòm sách, ống quyển thi Đình, thi Hương
Cổng vào Từ Đường Nguyễn Khuyến
Đường vào nhà Nguyễn Khuyến
Mộ Nguyễn Khuyến đặt trên núi Phương Nhi, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định.
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
NGUYỄN KHUYẾN
II. Đọc- hiểu văn bản
1. Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt:
- Văn bản biểu cảm.
- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm, miêu tả, tự sự.
- Thể thơ: Thất ngôn bát cú Đường luật.
2. Bố cục: Bài thơ phá luật cấu trúc: 1- 6- 1
M- T- K
3. Phân tích
a. Câu thơ đầu: “Đã bấy lâu nay, bác tới nhà”
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
NGUYỄN KHUYẾN
“Đã bấy lâu nay, bác tới nhà”
TN danh từ được sử dụng như đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất
->Ngôn ngữ giản dị, tự nhiên như một lời chào hỏi.
+ Câu thơ tách ra, nổi lên thời gian xa cách -> tôn thêm niềm xúc động, vui sướng vô hạn khi gặp gỡ bạn xưa.
+ Xưng hô: bác: thân tình không cách biệt.
=> Mở đầu là tiếng chào hồ hởi thân tình, thái độ niềm nở, thân mật và kính trọng của nhà thơ với bạn. Đằng sau có thể là những giọt lệ ứa ra ở khóe mắt đôi bạn già.
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
NGUYỄN KHUYẾN
b. Sáu câu tiếp theo
Trẻ đi vắng, chợ xa
-> Lời nói đùa vui với khách bằng cách đưa ra tình huống oái oăm.
Ao sâu nước cả -> không kéo cá
Thành ngữ
- Vườn rộng rào thưa khó đuổi gà.
- Cải chửa ra cây cà mới nụ.
- Bầu vừa rụng rốn mướp đương hoa.
- Trầu không có.
.
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
NGUYỄN KHUYẾN
=> Nghệ thuật:
Đối, liệt kê, lời phân bua hữu tình => khởi đầu nụ cười vui: Có đủ mọi thứ: cá, cà, cải, mướp, bầu,… song đều ở dạng tiềm ẩn.
=> Hình ảnh thơ dân dã, cách nói lấp lửng.
+ Từ ngữ cổ: cả, khôn, chửa, đầu trò.
+ Các tính từ: Sâu, cả, rộng, thưa -> Muốn tiếp bạn bằng cây nhà lá vườn, bằng tấm chân tình song tất cả đều không có.
+ Cường điệu hoá: Giãi bày cái khó của chủ nhà, sự thiếu thốn, đạm bạc khi tiếp khách.
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
NGUYỄN KHUYẾN
-> nụ cười hóm hỉnh: nhà thơ đã thậm xưng hóa cái nghèo, thi vị hóa cái nghèo ở hiện tại như sự giàu có trong tương lai.
c. Câu thơ cuối
Bác đến chơi đây ta với ta
Qht đt nhân xưng -> Câu thơ cho thấy sự gắn bó chân thành, một tình bạn đẹp đẽ vượt lên trên tất cả
Biểu cảm trực tiếp: tình bạn cao quý, chân tình:
Tấm lòng+ tấm lòng = tri âm, tri kỷ
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
NGUYỄN KHUYẾN
4. Tổng kết:
a. Nghệ thuật:
Đối, liệt kê, nói quá, dùng thành ngữ….
b. Nội dung:
Bài thơ được lập ý bằng cách cố tình dựng lên tình huống khó xử khi bạn đến chơi, để rồi hạ một câu kết: “Bác đến chơi đây, ta với ta”, nhưng trong đó là một giọng thơ hóm hỉnh chứa đựng tình bạn đậm đà, thắm thiết.
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
NGUYỄN KHUYẾN
III. Luyện tập
Bài 1/a: Ngôn ngữ trong bài “Bạn đến chơi nhà”của Nguyễn Khuyến có gì khác ngôn ngữ “Sau phút chia li” của Đặng Trần Côn, Đoàn Thị Điểm?

Ngơn ng? tho ? b�i B?n d?n choi nh�
->Ngơn ng? d?i thu?ng m?c m?c, gi?n d?.
Ngôn ngữ thơ ở đoạn trích Sau phút chia ly
->Ngôn ngữ bác học, uyên bác.

So sánh cụm từ “ta với ta” trong bài Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến với cụm từ “ta với ta” trong bài Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan.
Tiết 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
NGUYỄN KHUYẾN
“ta với ta” trong bài Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan chỉ có một mình
tác giả.
- “ta với ta” trong bài Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến thể hiện sự đồng nhất chọn vẹn giữa chủ và khách, giữa tác giả và bạn tri âm.
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc lòng bài thơ, tìm đọc thêm một số bài thơ khác viết về tình bạn của Nguyễn Khuyến và các tác giả khác.
- Nhận xét về ngôn ngữ và giọng điệu của bài thơ.
- Về ôn lại văn biểu cảm để chuẩn bị làm bài viết số 2 tại lớp.
XIN CHÀO TẠM BIỆT
CHÚC THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH CÓ NHIỀU NIỀM VUI TRONG CUỘC SỐNG.