Bài 8. Bạn đến chơi nhà

CHÀO MỪNG CÁC
THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
CHÀO CÁC EM HỌC SINH
Giáo viên: Trần Thị Vương Nhâm
Tổ Khoa học xã hội
Trường THCS Thị trấn Hưng Hà –Thái Bình
Với ngôn ngữ bình dị, bài thơ BÁNH TRÔI NƯỚC cho thấy Hồ Xuân Hương vừa rất trân trọng vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng, son sắt của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa, vừa cảm thông sâu sắc cho thân phận nổi chìm của họ .
Tiết 30: VĂN BẢN

BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
- Nguyễn Khuyến-
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
1.Tác giả
- Nguyễn Khuyến ( 1835 - 1909 )
Quê ở thôn Vị Hạ, xã Yên Đổ,
huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam
-Ông đỗ đầu cả 3 kì thi : Hương,
Hội, Đình nên gọi là Tam Nguyên
Yên Đổ.
- Là nhà thơ của quê hương
làng cảnh Việt Nam.
2. Tác phẩm.
-Hoàn cảnh sáng tác : Khi nhà thơ
cáo quan về ở ẩn tại quê nhà.
-Là bài thơ hay nhất viết về đề tài
tình bạn.
Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
(SGK)
Cổng từ đương Nguyễn Khuyến
Ngôi nhà Nguyễn Khuyến
Chiếc hòm sắc phong nhà vua ban cho
Hòm sách, ống quyên thi Đình, thi Hương
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
*.Đọc
*.Chú thích
*.Thể thơ
Thể thất ngôn bát cú Đường luật
Giải nghĩa các từ : nước cả, khôn,
rốn, chửa ?
+ nước cả : nước đầy, nước lớn
+ khôn : không thể, khó, e rằng khó
+ rốn (rụng rốn): hoa sau khi đậu trái,
hoa teo lại thành cái rốn. Khi trái lớn
dần, hoa rụng đi gọi là rụng rốn.
+ chửa: chưa
Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
NGUYỄN KHUYẾN
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!
Cách đọc :
Đọc với giọng vui tươi, hóm hỉnh
như thấp thoáng một nụ cười.
Chú ý ngắt nhịp 4/3
THỂ THƠ THẤT NGÔN BÁT CÚ ĐƯỜNG LUẬT
-Số câu : 8 câu / bài
Số chữ : 7 chữ / câu
Ngắt nhịp 4 /3
Gieo vần : ở các chữ cuối của các
câu 1,2,4,6,8.
Có phép đối giữa câu 3 với câu 4,
Câu 5 với câu 6
Luật bằng trắc.
Bố cục : Đề - thực - luận -kết
B¹n ®Õn ch¬i nhµ
NguyÔn KhuyÕn
§· bÊy l©u nay, b¸c tíi nhµ
TrÎ thêi ®i v¾ng, chî thêi xa.
Ao s©u n­íc c¶, kh«n chµi c¸,
V­ên réng rµo th­a, khã ®uæi gµ
C¶i chöa ra c©y, cµ míi nô,
BÇu võa rông rèn, m­íp ®­¬ng hoa
§Çu trß tiÕp kh¸ch, trÇu kh«ng cã,
B¸c ®Õn ch¬i ®©y, ta víi ta!
B¹n ®Õn ch¬i nhµ
NguyÔn KhuyÕn
§· bÊy l©u nay, b¸c tíi nhµ
TrÎ thêi ®i v¾ng, chî thêi xa.
Ao s©u n­íc c¶, kh«n chµi c¸,
V­ên réng rµo th­a, khã ®uæi gµ
C¶i chöa ra c©y, cµ míi nô,
BÇu võa rông rèn, m­íp ®­¬ng hoa
§Çu trß tiÕp kh¸ch, trÇu kh«ng cã,
B¸c ®Õn ch¬i ®©y, ta víi ta!
B¹n ®Õn ch¬i nhµ
NguyÔn KhuyÕn
§· bÊy l©u nay, b¸c tíi nhµ
TrÎ thêi ®i v¾ng, chî thêi xa.
Ao s©u n­íc c¶, kh«n chµi c¸,
V­ên réng rµo th­a, khã ®uæi gµ
C¶i chöa ra c©y, cµ míi nô,
BÇu võa rông rèn, m­íp ®­¬ng hoa
§Çu trß tiÕp kh¸ch, trÇu kh«ng cã,
B¸c ®Õn ch¬i ®©y, ta víi ta!
Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
Hoàn cảnh tiếp bạn
Khẳng định giá trị của tình bạn
-> Kết cấu độc đáo, sáng tạo, gồm 3 phần: 1- 6 - 1.
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
(Nguyễn Khuyến)
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa,
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng, rào thưa khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!
I.Đọc – Tìm hiểu chú thích
*.Đọc
*.Chú thích
*.Thể thơ, bố cục
a. Thể thơ: Thể thất ngôn bát cú Đường luật

b. Bố cục:
Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
Câu đầu : Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
Sáu câu tiếp: Hoàn cảnh tiếp bạn
Câu cuối : Khẳng định giá trị của tình bạn
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà (Câu mở đầu)

Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà
? Cách mở đầu bài thơ có gì có gì đặc biệt? Qua đấy ta thấy tâm trạng của tác giả nhu th? n�o?
- Ngôn ngữ giản dị, tự nhiên
như một lời chào hỏi.
=> Niềm vui sướng, thái độ niềm nở, thân mật, tôn trọng của tác giả đối với bạn.
=>Cách vào bài tự nhiên như lời nói hàng ngày.
-Cách xưng hô : “bác ”
-> Thái độ tôn trọng, thân mật.
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
2. Hoàn cảnh tiếp bạn (6 câu tiếp theo)
Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
Trẻ thời đi vắng, chợ tho`i xa
Ao sâu nu?c cả, khôn chài cá
Vu?n rộng rào thua, khó đuổi gà
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa ru?ng rốn, mu?p duong hoa
Đầu trò tiếp khách, trầu không co?
? Nhà thơ tiếp đãi bạn trong hoàn cảnh gia đình nhu thế nào?
-Tre? tho`i di va?ng, -> khơng co? nguo`i sai ba?o
cho? tho`i xa -> khơng d�~ mua sa?m thu?c an
Mong mu?n ti?p d�i b?n th?nh so?n nhung khơng th?c hi?n du?c.
-Ao s�u nuo?c ca?, khơn ch�i c�,
Vu?n r?ng ra`o thua, khĩ du?i g�
->Nh� co? ca?, co? ga` nhung cu~ng ba`ng khơng
- C?i ch?a ra c�y, c� m?i n?,
B?u v?a ru?ng rơ?n, muo?p duong hoa
-> Co? ca?i, ca`, b�`u, muo?p nhung cu~ng chi? mo?i o? da?ng ti�`m �?n, chua an du?c.
I.Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
2. Hoàn cảnh tiếp bạn
Tình huống khó xử khi bạn tới chơi.
Mong muốn tiếp đãi bạn thịnh soạn nhưng không thực hiện được.

Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
Cách tạo tình huống: Từ chuyện lâu ngày
bạn mới đến chơi để tác giả được giãi bày
tâm sự.
Liệt kê: Cá, gà, cải, cà, bầu, mướp,
-> liệt kê tên các món ăn ngon muốn
đãi bạn, lần lượt từ lớn đến nhỏ.
Phép đối :Câu 3 đối với câu 4.
Câu 5 đối với câu 6
-> Tạo nhịp điệu cân đối cho bài thơ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
2. Hoàn cảnh tiếp bạn
Tình huống khó xử khi bạn tới chơi.
Mong muốn tiếp đãi bạn thịnh soạn nhưng không thực hiện được.
Trầu: lễ nghi tiếp khách tối thiểu cũng không có
=> C uộc sống thanh bạch, dân dã, bình dị của nhà thơ.


Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )

Đầu trò tiếp khách, trầu không có,


- trầu: không có
-> Sù thiÕu thèn, ®¹m b¹c được nãi qu¸, cường ®iÖu ®Õn møc tèi ®a.
BÀI TẬP NHANH
Từ câu thứ hai đến câu thứ sáu, tác giả nói đến sự thiếu thốn tất cả những điều kiện vật chất để đãi bạn với mục đích gì?
Miêu tả hoàn cảnh nghèo của mình.
B. Giãi bày hoàn cảnh thực tế của mình.
C. Không muốn tiếp đãi bạn.
D. Kh?ng d?nh cỏi d?p, s? cao quý, giỏ tr? c?a tỡnh b?n, tỡnh ngu?i.
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
2. Hoàn cảnh và khả năng tiếp bạn
3. Khẳng định giá trị của tình bạn (Câu thơ kết)
Bác đến chơi đây, ta với ta !
“ Ta với ta” – ta là tôi, là bác, là hai chúng ta->Thể hiện sự đồng nhất trọn vẹn giữa chủ và khách.
->Tình bạn quý giá trọn vẹn, tâm giao, tri kỉ.

Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
-> Tỡnh b?n chõn th�nh vu?t qua m?i thi?u th?n v? v?t ch?t. Cái đáng quí nhất là đến với nhau bằng tấm lòng.
? Em có nhận xét gì về cụm từ Ta với ta? Ta ở đây là chỉ ai? Qua đó muốn nói lên điều gì?
So sánh cụm từ “ ta với ta” trong bài Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến với cụm từ “ta với ta” trong bài Qua đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan?
THẢO LUẬN
Giống nhau: Cùng hình thức, cùng khép lại hai bài thơ.
Khác nhau:
- Tác giả với hình bóng của chính mình, chỉ cùng một người .
-Nỗi cô đơn chỉ có mình với mình ở nơi hoang vắng
 Bộc lộ sự cô đơn tuyệt đối của tác giả
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
- Tác giả với bạn, tuy hai mà một
-Tình cảm chân thành, cảm động vượt trên mọi thứ vật chất
Thể hiện tình bạn gắn bó, thắm thiết chân thật, đậm đà
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
Ngôn ngữ giản dị, tự nhiên như một lời chào hỏi.
=> Niềm vui sướng, thái độ niềm nở, thân mật, kính trọng của tác giả đối với bạn.
2. Hoàn cảnh tiếp bạn
Tình huống khó xử khi bạn tới chơi.
Mong muốn tiếp đãi bạn thịnh soạn nhưng không thực hiện được.
Trầu: lễ nghi tiếp khách tối thiểu cũng không có
=> C uộc sống thanh bạch, dân dã, bình dị của nhà thơ giữa xóm làng
3. Khẳng định lại giá trị của tình bạn
“ Ta với ta” – ta là tôi, là bác, là hai chúng ta ->Tình bạn trọn vẹn, tâm giao, tri kỉ.
Bài 8 – Tiết 30 : BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
( Nguyễn Khuyến )
-> Tỡnh b?n chõn th�nh vu?t qua m?i thi?u th?n v? v?t ch?t. Cái đáng quí nhất là đến với nhau bằng tấm lòng.
III TỔNG KẾT
1. NghÖ thuËt
- T¹o t×nh huèng bÊt ngê, thó vÞ.
- Lêi th¬ thuÇn N«m, gi¶n dÞ, tù
nhiªn.
- Giäng th¬ hãm hØnh
2.Néi dung: Ca ngîi t×nh b¹n ®Ëm
®µ, thắm thiết .
3. Ghi nhí SGK (Tr.105)
Nội dung
Nghệ thuật
Câu mở đầu: Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
Sáu câu tiếp theo: Hoàn cảnh tiếp bạn
Câu thơ kết: Khẳng định lại giá trị của tình bạn.
Giọng thơ hóm hỉnh, dối về bố cục.
Tạo tình huống bất ngờ, thú vị.
Lời thơ thuần Nôm, giản dị, tự nhiên.
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Khoanh tròn vào đầu câu trả lời mà em cho là đúng:
Vì sao bài thơ Bạn đến chơi nhà được coi là bài thơ hay nhất viết về tình bạn?
A.Vì nó ca ngợi tình bạn chân thành, mộc mạc, tràn đầy niềm vui dân dã.
B.Vì nó tạo ra một tình huống bất ngờ mà thú vị làm người đọc ngạc nhiên rồi kết thúc bằng nụ cười hóm hỉnh sâu sắc.
C.Vì nó được thể hiện trong hình thức thơ thất ngôn bát cú Đường luật rất nghiêm chỉnh chặt chẽ niêm luật, một giọng thơ dí dỏm hồn nhiên, câu nào cũng như đùa, cũng ấm áp niềm vui.
D.Cả ba ý kiến trên.
IV. LUYỆN TẬP
* Trong nh÷ng nhËn xÐt sau ®©y, nhËn xÐt nµo ®óng, nhËn xÐt nµo sai ?
A. Hai bµi th¬ Qua §Ìo Ngang vµ B¹n ®Õn ch¬i nhµ ®Òu viÕt b»ng thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có.
B. Hai bµi th¬ ®· diÔn t¶ t×nh b¹n th©n thiÕt g¾n bã cña nh÷ng t©m hån tri ©m.
C. Hai bµi th¬ ®Òu kÕt thóc bëi ba tõ ta víi ta, nhưng néi dung thÓ hiÖn cña mçi bµi l¹i hoµn toµn kh¸c nhau.
D. Hai bµi th¬ ®Òu cã c¸ch nãi gi¶n dÞ, d©n d·, dÝ dám.

Đ
S
Đ
S


Tiết 29 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
Mộ Nguyễn Khuyến đặt trên núi Phương Nhi, huyện ý Yên, tỉnh Nam Định.
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Lụt hỏi thăm bạn
“Ai lên thăm hỏi, bác Châu Cầu
Lụt lội năm nay, bác ở đâu?
Mấy ổ lợn con, rày lớn bé
Vài nong nếp cái, ngập nông sâu?...”
Khóc Dương Khuê
Bác Dương thôi đã, thôi rồi:
Nước mây man mác, ngậm ngùi lòng ta,
Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước
Vẫn sớm hôm, tôi bác cùng nhau,
Kính yêu từ trước đến sau.
………………………………..
Muốn đi lại tuổi già thêm nhác,
Trước ba năm gặp bác một lần.
Cầm tay hỏi hết xa gần,
Mừng rằng bác vẫn tinh thần chưa can.”
ĐỌC THÊM MỘT SỐ BÀI THƠ VIẾT VỀ BẠN CỦA NGUYỄN KHUYẾN