Bài 8. Bạn đến chơi nhà

CHÀO MỪNG THẦY CÔ VỀ DỰ GIỜ
LỚP 7B
GV Thực hiện : Đinh Thị Dực
Tiết 30
Văn bản :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
(Nguyễn Khuyến)
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
1. Tác giả
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
1. Tác giả:

Nguyễn Khuyến (1835 – 1909) lúc nhỏ có tên là Nguyễn Thắng, hiệu Quế Sơn. Quê ở xã Yên Đỗ - Bình Lục - Hà Nam. Học giỏi. Đỗ đầu 3 kì thi: thi hương, thi hội, thi đình. Vì thế ông được gọi là Tam Nguyên Yên Đỗ. Ông làm quan cho triều đình nhà Nguyễn hơn mười năm rồi cáo quan về ở ẩn tại quê nhà vào năm 1884.
Bài thơ ra đời khi Nguyễn Khuyến đã cáo quan về ở ẩn tại quê nhà. Đây là bài thơ hay nhất trong chùm thơ viết về tình bạn
2. Tác phẩm:
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
- Từ khó:
Giải nghĩa các từ: nước cả, khôn,
rốn, chửa ?
+ nước cả: nước đầy, nước lớn
+ khôn: không thể, khó, e rằng khó
+ rốn: cuống hoa, cánh hoa bao bọc.
+ chửa: chưa
3. Giải thích từ khó:
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Đọc
Bạn đến chơi nhà
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta!
(Nguyễn Khuyến)

- Thất ngôn bát cú đường luật
(chữ Nôm).
- Bài có 8 câu, mỗi câu 7 chữ.
- Gieo vần bằng, vần chân ở
câu 1, 2, 4, 6, 8.

- Phép đối: câu 3/câu 4;
câu 5/câu 6.


2. Tìm hiểu chung
- Thể thơ
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Đọc
2. Tìm hiểu chung
- Thể thơ
- Phương thức biểu đạt
- Bố cục
Phương thức biểu đạt: Tự sự,
miêu tả, biểu cảm
3 phần:
Phần 1 (Câu thơ 1): Cảm xúc
của tác giả khi có bạn đến chơi.
Phần 2 (Từ câu thơ 2 đến câu
thơ 7): Những lời giãi bày, tâm sự
với bạn của tác giả về gia cảnh.
Phần 3 (Câu thơ 8): Cảm xúc
về tình bạn.
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Đọc
2. Tìm hiểu chung
a. Cảm xúc của tác giả khi có bạn đến chơi
Nêu sự việc
Đã bấy lâu nay bác tới nhà,
Lâu lắm rồi bác mới tới thăm tôi.
- Gọi bạn bằng “bác” – để tỏ thái độ niềm nở, thân mật, kính trọng.
=> Câu thơ như một lời chào, diễn tả niềm xúc động vui sướng vô hạn khi gặp lại bạn.
3. Tìm hiểu chi tiết
Bày tỏ niềm mong chờ có bạn
đến chơi từ lâu
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Đọc
2. Tìm hiểu chung
a. Cảm xúc của tác giả khi có bạn đến chơi
3. Tìm hiểu chi tiết
b. Những lời giãi bày tâm sự
của tác giả với bạn về gia cảnh
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Đọc
2. Tìm hiểu chung
a. Cảm xúc của tác giả khi có bạn đến chơi
3. Tìm hiểu chi tiết
b. Những lời giãi bày tâm sự
của tác giả với bạn về gia cảnh
Câu hỏi thảo luận:
a. Theo nội dung của câu thứ nhất
đúng ra Nguyễn Khuyến phải tiếp
đãi bạn thế nào khi bạn đến chơi
nhà ông?
b. Qua 6 câu thơ tiếp (từ câu 2 đến
câu 7) thị hoàn cảnh của Nguyễn
Khuyến như thế nào? Tác giả có
dụng ý gì khi tạo ra tình huống đặc
biệt như thế
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Đọc
2. Tìm hiểu chung
a. Cảm xúc của tác giả khi có bạn đến chơi
3. Tìm hiểu chi tiết
b. Những lời giãi bày tâm sự
của tác giả với bạn về gia cảnh
a. Nguyễn Khuyến rất mong chờ bạn đến
chơi và khi bạn đến ông rất vui mừng nên
lẽ ra ông phải tiếp đãi bạn thật long trọng để
tỏ lòng quý bạn
b. * Hoàn cảnh gia đình Nguyễn Khuyến
- Chợ thời xa, trẻ con không có nhà để sai
khiến
- Có gà, có cá nhưng không bắt được
- Có bầu có mướp, có cà có cải nhưng chưa
dùng được
- Miếng trầu làm đầu câu chuyện cũng
không có
* Tác giả cố ý dựng nên một tình huống như
thế để khéo léo nói về sự nghèo khó của gia
đình. Cũng có thể đó là cách nói đùa của tác
giả cho vui cho cuộc hàn huyên giữa hai
người bạn già thêm rôm rả đậm đà
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,


Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.


Cải chửa ra cây, cà mới nụ,


Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
B
T
T
B
B
T
T
T
T
B
B
B
Phép đối rất chỉnh:
Các từ ngữ: Thời, cả, khó, chửa, mới, vừa, đương là những từ ngữ giản dị như lời nói hàng ngày của người dân quê
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Đọc
2. Tìm hiểu chung
a. Cảm xúc của tác giả khi có bạn đến chơi
3. Tìm hiểu chi tiết
b. Những lời giãi bày tâm sự của tác giả với bạn về gia cảnh
- Phép đối rất chỉnh; Từ ngữ giản dị
- Cường điệu sự thiếu thốn đạm bạc:
+ Đùa với bạn cho vui, cho thỏa nỗi nhớ => tự trào hóm hỉnh.
+ Khẳng định tình bạn cao đẹp thắm thiết.
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Đọc
2. Tìm hiểu chung
a. Cảm xúc của tác giả khi có bạn đến chơi
3. Tìm hiểu chi tiết
b. Những lời giãi bày tâm sự
của tác giả với bạn về gia cảnh
c. Cảm xúc về tình bạn
Một câu kết:
Khẳng định lại giá trị của tình bạn
“Ta với ta” – Là chỉ tác giả và bạn ông
- Ta với ta tuy 2 mà 1
=> Tình bạn trọn vẹn, tâm giao, tri kỉ.
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Lụt hỏi thăm bạn
“Ai lên thăm hỏi, bác Châu Cầu
Lụt lội năm nay, bác ở đâu?
Mấy ổ lợn con, rày lớn bé
Vài nong nếp cái, ngập nông sâu?...”
Khóc Dương Khuê
Bác Dương thôi đã, thôi rồi:
Nước mây man mác, ngậm ngùi lòng ta,
Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước
Vẫn sớm hôm, tôi bác cùng nhau,
Kính yêu từ trước đến sau.
………………………………..
Bác chẳng ở dẫu van chẳng ở
Tôi tuy thương lấy nhớ làm thương
Tuổi già hạt lệ như sương
Hỡi đâu ép lấy hai hàng chứa chan
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
II. Tìm hiểu văn bản
1. Đọc
2. Tìm hiểu chung
a. Cảm xúc của tác giả khi có bạn đến chơi
3. Tìm hiểu chi tiết
b. Những lời giãi bày tâm sự
của tác giả với bạn về gia cảnh
c. Cảm xúc về tình bạn
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
II. Tìm hiểu văn bản
4. Tổng kết
Nội dung:
Nghệ thuật:
Tình huống thơ độc đáo; giọng thơ hài hước bông đùa; phép đối; kết cấu đối lập; lối nói cường điệu; ngôn ngữ mộc mạc; ý tứ sâu xa.
=> Tạo nên phong cách nghệ thuật thơ Nguyễn Khuyến.
=> Nguyễn Khuyến là bậc thầy về sử dụng ngôn ngữ dân tộc.
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
1. Đọc
2. Tìm hiểu chung
3. Tìm hiểu chi tiết
Bài thơ được lập ý bằng cách cố tình dựng
lên tình huống khó xử khi bạn đến chơi,
để rồi hạ một câu kết: “Bác đến chơi đây,
ta với ta”, nhưng trong đó là một giọng thơ
hóm hỉnh chứa đựng tình bạn đậm đà,
thắm thiết.
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
II. Tìm hiểu văn bản
Luyện tập:
Câu hỏi thảo luận
Theo em có gì khác nhau trong cụm
từ “ta với ta’’ ở bài thơ này so với bài
“Qua đèo ngang’’- Bà huyện Thanh
Quan ?
* Giống: về mặt ngôn ngữ
* Khác:
I. Đọc – Tìm hiểu chú thích
4. Tổng kết
1. Đọc
2. Tìm hiểu chung
3. Tìm hiểu chi tiết
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
Sưu tầm những câu ca dao,
tục ngữ nói về tình bạn.
CA DAO, TỤC NGỮ NÓI VỀ TÌNH BẠN

- Ra đi vừa gặp bạn hiền
Cũng bằng ăn quả đào tiên trên trời
- Rồi mùa thóc rạ rơm khô
Bạn về quê bạn nơi mô mà tìm.
Văn học
Tiết 30 :
BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
XIN CẢM ƠN THẦY CÔ GIÁO
VÀ CÁC EM HỌC SINH