Bài 8. Bạn đến chơi nhà

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ CÙNG CÁC EM HỌC SINH LỚP 7/1
GIÁO VIÊN: TRẦN THỊ THU
Trường THCS Tân Xuân
Kiểm tra bàI cũ
Câu hỏi: Đọc thuộc lòng bài thơ Qua Đèo Ngang.
- Nêu nội dung, nghệ thuật đặc sắc của bài thơ
Đáp án:
Nội dung: Bài thơ tả cảnh Đèo Ngang đẹp, hoang vu, buồn vắng lúc chiều tà và nỗi niềm cô quạnh, thầm lặng, nhớ nước thương nhà của tác giả.
- Nghệ thuật: Sử dụng thể thơ thất ngôn bát cú điêu luyện, tả cảnh ngụ tình, điệp từ, điệp âm, phép đối, chơi chữ, đảo ngữ, tương phản
TIẾT 33 – VĂN BẢN:
b¹n ®Õn ch¬i nhµ
NguyÔn KhuyÕn


Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Tìm hiểu chung.
1. Tác giả:
? Quan sát chú thích và cho biết vài nét về tác giả và tác phẩm?


Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Tìm hiểu chung
Tác giả
Nguyễn Khuyến (1835 - 1909) - Quê ở thôn Vị Hạ, xã Yên Đổ, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam. Là người thông minh học giỏi đỗ đầu cả ba kì thi nên còn có tên gọi là Tam Nguyên Yên Đổ. Ông ra làm quan khoảng mười năm, sau đó thời thế loạn lạc cáo quan về ở ẩn.
-Nhà thơ lớn của dân tộc.

- Nguyễn Khuyến (1835 - 1909)
- Quê: Tỉnh Hà Nam.
Học giỏi đỗ đầu cả ba kì thi nên còn gọi là Tam Nguyên Yên Đổ.
- Là nhà thơ lớn của dân tộc.
Nguyễn Khuyến cáo quan về quê ở ẩn
Nguyễn Khuyến lúc làm quan


Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Tìm hiểu chung.
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
b. Thể thơ:
Thất ngôn bát cú Đường luật.
Bạn đến chơi nhà

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà .
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rộng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta !
* Thất ngôn bát cú Đường luật�: Câu 3-4 đối nhau( Ao sâu/ vườn rộng; nước cả/ rào thưa. Khôn chài cá/ khó đuổi gà). Câu 5-6 đối nhau( Cải/ bầu; chửa ra cây/ vừa rụng rốn; cà mới nụ/ mướp đương hoa).Các câu 1-2-4-6-8 hiệp vần chân .
Ao sâu nước cả,
Vườn rộng rào thưa
Khôn chài cá,
khó đuổi gà .
Bạn đến chơi nhà

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà .
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta !
Ao sâu
Vườn rộng
nước cả
rào thưa
khôn chài cá
khó đuổi gà
? Bài thơ được làm theo thể thơ nào? Nêu một vài đặc điểm của thể thơ đó?
a. Xuất xứ: Khi ông cáo quan về ở ẩn


Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Tìm hiểu chung.
1. Tác giả
2. Tác phẩm:
b. Thể thơ:

Thất ngôn bát cú Đường luật.
c. Bố cục:
Bạn đến chơi nhà

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta !
- Bố cục bài thơ không tuân theo qui cách: Đề -Thực -Luận - Kết.
mà cấu trúc theo (1-6-1) câu đầu nêu cảm xúc khi bạn đến; sáu câu giữa: Tình huống và khả năng tiếp bạn; Cõu cu?i: ni?m vui khi dún b?n v�o nh�
3 phần
? Bố cục một bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật được chia làm mấy phần?
- Kết cấu: 1 - 6-1
a. Xuất xứ: Khi ông cáo quan về ở ẩn

Câu hỏi thảo luận:

Bài thơ "Bạn đến chơi nhà" có điểm nào giống và khác so với bài thơ "Qua Đèo Ngang"?
Giống
Số câu, số chữ, cách hiệp vần, đối thanh, đối ý.
Khác
Phá bỏ ràng buộc về bố cục (2/2/2/2)
Đề-Thực-Luận-Kết
? Tạo ra một kết cấu độc đáo gồm 3 phần (1/6/1)


Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Tìm hiểu chung.
1. Tác giả
2. Tác phẩm:
b. Thể thơ:
Bạn đến chơi nhà

Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa.
Ao sâu nước cả, khôn chài cá,
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ,
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.
Đầu trò tiếp khách, trầu không có,
Bác đến chơi đây, ta với ta !
II. Tìm hiểu văn bản.
Đã bấy lâu nay, bác tới nhà,
- Giọng thơ tự nhiên, thân mật gọi bạn là bác
- Rất vui khi được gặp bạn, tình cảm thân thiết, tôn trọng.
2. Tình huống và khả năng tiếp bạn.
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
Đọc và nhận xét giọng điệu của câu thơ 1. Cách xưng hô?
Đọc câu thơ 1 em cảm nhận được tình cảm của tác giả đối với bạn như thế nào?
c. Bố cục.
a. Xuất xứ:
Trẻ thời đi vắng, chợ thời xa,
Ao sâu nước cả, khôn chài cá.
Vườn rộng rào thưa, khó đuổi gà.
Cải chửa ra cây, cà mới nụ.
Bầu vừa rụng rốn, mướp đương hoa.


Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
-Trẻ thời đi vắng
? không có người sai bảo.
- Chợ thời xa
? không dễ mua sắm thức ăn ti?p bạn.
- có cá, có gà
- có cải, có cà, có bầu, có mướp.
nhưng cũng chỉ mới ở dạng tiềm ẩn (chửa ra cây, mới nụ, vừa rụng rốn, đương hoa).
I. Tìm hiểu chung
II. Tìm hiểu văn bản
1. Lời chào bạn đến chơi nhà - Giọng thơ tự nhiên, thân mật, gọi bạn là bác. Rất vui khi gặp bạn, tình cảm thân thiết, tôn trọng.

2. Tình huống và khả năng tiếp bạn
- Có cá, có gà, có rau
? Nhà thơ tiếp đãi bạn trong hoàn cảnh nào?
- Trẻ đi vắng, chợ thì xa
nhưng cũng bằng không vì (ao sâu, nước cả, vườn rộng, rào thưa).
 Nhưng cũng bằng không có
? Trong hoàn cảnh đó nhà thơ có gì tiếp đãi bạn?
- Trầu cũng không có
 Mong muốn tiếp bạn thịnh soạn, nhưng không thực hiện được


Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
-Trẻ thời đi vắng
? không có người sai bảo.
- Chợ thời xa
? không dễ mua sắm thức ăn thết bạn.
- có cá, có gà
- có cải, có cà, có bầu, có mướp.
nhưng cũng chỉ mới ở dạng tiềm ẩn (chửa ra cây, mới nụ, vừa rụng rốn, đương hoa).
I. Tìm hiểu chung.
II. Tìm hiểu văn bản.
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
- Giọng thơ tự nhiên, thân mật, gọi bạn là bác
 Rất vui khi gặp bạn, tình cảm thân thiết, tôn trọng.

2. Tình huống và khả năng tiếp bạn
- NT: cỏch t?o tỡnh hu?ng, cỏch núi l?p l?ng, phộp d?i, li?t kờ, núi quỏ,
Cỏch núi húm h?nh, dựa vui.
 Mọi thứ đều có mà lại như không
- Tình cảm dành cho bạn chân thành
- Có cá, có gà, có rau…
?Tác giả sử dụng biện pháp NT thuật gì khi trình bày tình cảnh của mình? Tác dụng của biện pháp NT đó?
- Trẻ đi vắng, chợ xa
nhưng cũng bằng không vì (ao sâu, nước cả, vườn rộng, rào thưa).
-> nhưng cũng bằng không có.
- Trầu cũng không có
 Mong muốn tiếp bạn thịnh soạn nhưng không thực hiện được


Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Tìm hiểu chung.
II. Tìm hiểu văn bản.
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
- Giọng thơ tự nhiên, thân mật gọi bạn là bác
 Rất vui khi gặp bạn, tình cảm thân thiết, tôn trọng

2. Tình huống và khă năng tiếp bạn.
- Cách tạo tình huống, cách nói lấp lửng. Phép liệt kê, phép đối. Nói quá, cách nói hóm hỉnh, đùa vui.
 Mọi thứ đều có mà lại như không, tình cảm dành cho bạn chân thành
3. Niềm vui khi đón bạn vào nhà
- Kh?ng d?nh m?t tỡnh b?n chõn th�nh, d?m d�, th?m thi?t
“Bác đến chơi đây ta với ta” - ta với bạn: tuy hai mà một
? Em có nhận xét gì về cụm từ "Ta với ta"? Ta ở đây là chỉ ai? Qua đó muốn nói lên điều gì?


Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
I. Tìm hiểu chung.
II. Tìm hiểu văn bản.
1. Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà.
- Giọng thơ tự nhiên, thân mật, gọi bạn là bác
- Rất vui khi gặp bạn, tình cảm thân thiết, tôn trọng
2.Tình huống và khă năng tiếp bạn.

 Mọi thứ đều có mà lại như không, tình cảm dành cho bạn chân thành.
3. Niềm vui khi đón bạn vào nhà
 Khẳng định một tình bạn chân thành, đậm đà, thắm thiết.
III. Tổng kết.
1. Nghệ thuật:
- Phép đối, liệt kê, nói quá, cách nói hóm hỉnh, đùa vui . - Sử dụng thể thơ TNBC, vận dụng ngôn ngữ, thể loại điêu luyện - Sáng tạo tình huống khó xử khi bạn tới nhà và cuối cùng òa ra niềm vui đồng cảm.
2. Ý nghĩa
- Th? hi?n quan ni?m v? tỡnh b?n, quan ni?m dú v?n cũn cú ý nghia, giỏ tr? trong cu?c s?ng hụm nay.
- Cách tạo tình huống, cách nói lấp lửng. Phép liệt kê, phép đối. Nói quá, cách nói hóm hỉnh, đùa vui.
“Bác đến chơi đây ta với ta - ta với bạn tuy hai mà một
? Nêu nghệ thuật được tác giả sử dụng trong bài thơ?
? Bài thơ có ý nghĩa như thế nào?


Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -



IV. Luyện tập.
Bài 1:
? Từ câu thứ hai đến câu thứ sáu, tác giả nói đến sự thiếu thốn tất cả những điều kiện vật chất để đãi bạn với mục đích gì?
Miêu tả hoàn cảnh nghèo của mình.
B. Giãi bày hoàn cảnh thực tế của mình.
C. Không muốn tiếp đãi bạn.
D. Diễn đạt một cách dí dỏm tình cảm chân thành, sâu sắc.
Bài 2:
? Em hãy so sánh cách dùng cụm từ "ta với ta" của Nguyễn Khuyến và cụm từ " Ta với ta" trong bài Qua đèo Ngang
của Bà Huyện Thanh Quan?



"Ta với ta" trong bài Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan bộc lộ nỗi cô đơn gần như tuyệt đối của tác giả.
"Ta với ta" trong bài Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến thể hiện sự đồng nhất trọn vẹn giữa chủ và khách, giữa tác giả và bạn tri âm.

THI VIẾT NHANH
Tìm những câu ca dao, tục ngữ
nói về tình bạn.
CA DAO,TỤC NGỮ NÓI VỀ TÌNH BẠN
- Chọn bạn mà chơi, chọn nơi mà ở.
- Ở chọn nơi, chơi chọn bạn.
- Thua trơì một vạn không bằng kémbạn một li.
- Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng.
- Học thầy không tày học bạn.
- Giàu vì bạn, sang vì vợ.
- Dao năng liếc thì sắc, người năng chào năng quen.
- Áo năng may năng mới, người năng
tới năng thân.
- Kính thầy, yêu bạn.


Tiết 33 Bạn đến chơi nhà
- Nguyễn Khuyến -
Mộ Nguyễn Khuyến đặt trên núi Phương Nhi, huyện ý Yên, tỉnh Nam Định.
Hướng dẫn về nhà
Nắm toàn bộ kiến thức của bài.
Làm bài tập còn lại trong SGK.
Học thuộc bài thơ.
Chuẩn bị bài "ch?a l?i v? quan h? t?"