Bài 7. Bánh trôi nước

Tiết 26



Hồ Xuân Hương
TiÕt 26 B¸nh tr«i n­íc- Hå Xu©n H­¬ng
I - Giới thiệu chung
1- Tác giả :
Là nhà thơ nữ nổi tiếng của nền văn học Việt Nam giai đoạn cuối thế kỉ 18 đầu thế kỉ 19
Bà để lại khoảng 50 bài thơ Nôm
Thơ bà ca ngợi phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ VN, bênh vực, cảm thông, đấu tranh cho cuộc đời và số phận của người PN dưới XHPK.
2-Bài thơ : Là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho nghệ thuật thơ Hồ Xuân Hương

I I- Đọc hiểu văn bản
1- Chú thích : SGK
2- Thể thơ:
- Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật
( Cả bài 4 câu - mỗi câu 7 chữ - gieo vần ở tiếng cuối các câu 1,2,4 )
3- Phân tích
Nghĩa đen :
Tả thực bánh trôi nước khi đang được luộc chín
Nghĩa bóng :
Vẻ đẹp, phẩm chất và thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ.
TiÕt 26 B¸nh tr«i n­íc Hå Xu©n H­¬ng
-> Nghĩa bóng là nội dung chính của bài thơ. Vì nghĩa đen chỉ là phương tiện để chuyển tải nghĩa bóng. Có nghĩa bóng, bài thơ mới có giá trị tư tưởng lớn.
a- Tả thực bánh trôi nước đang được luộc chín
Màu sắc : trắng
Hình dáng : tròn
Cách nặn bánh: rắn - nát
Cách luộc bánh : bảy nổi ba chìm
Nhân bánh : son ( viên đường màu đỏ giữa bánh )
-> Bánh trôi nước là thứ bánh bột nếp nặn thành viên tròn, nhân đường phên đỏ. Khi làm bánh nếu không khéo thì bánh sẽ rắn hoặc nát. Lúc luộc, bánh chìm là chưa chín, bánh nổi lên là chín
=> Tả rất đúng với thực tế bởi tác giả đã chọn được những chi tiết tiêu biểu đặc trưng của loại bánh này.
Lời thơ là lời bánh trôi - " thân em "
-> Nghệ thuật nhân hoá đã được sử dụng để biến bánh trôi nước thành con người.
Bài thơ là lời bộc bạch của chiếc bánh về hình dáng, đặc điểm của mình.
Cách mở đầu " Thân em " là mô típ quen thuộc trong ca dao trữ tình VN -> gợi nhớ đến n/v người phụ nữ trong xã hội PK xưa thường than thở cho số phận mình

Người đọc cảm nhận được đằng sau lời xưng hô kia là một người phụ nữ dịu dàng, kín đáo, khiêm nhường. Như thế từ " thân em " là cơ sở đầu tiên gắn kết 2 nét nghĩa của bài thơ : tả thực bánh trôi và cũng là nói về người phụ nữ.
b- Vẻ đẹp, phẩm chất và thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ.
Hình thức : xinh đẹp, trong trắng, duyên dáng ( 2 vế tiểu đối : vừa trắng - vừa tròn có giá trị gợi tả vẻ đẹp trinh trắng, duyên dáng của người phụ nữ )
Thân phận : bảy nổi ba chìm ( gắn với câu tục ngữ Ba chìm bảy nổi chín lênh đênh )
-> Gợi thân phận long đong, vất vả, cuộc đời chìm nổi, bấp bênh, vô định, không tự định đoạt được số phận cuộc đời mình
" Rắn - nát" gắn với " Mặc - nặn " -> hàm chỉ thân phận người phụ nữ lệ thuộc hoàn toàn vào cha mẹ, chồng con
=> Thân phận người phụ nữ vất vả, phải chịu nhiều thiệt thòi, bị lễ giáo phong kiến trói buộc bời luật lệ hà khắc, bởi tam tòng, tứ đức
- Phẩm chất : hình ảnh ẩn dụ " tấm lòng son " -> tấm lòng son sắt cho dù cảnh ngộ xô đẩy, dập vùi. Đó cũng chính là vẻ đẹp đôn hậu, vị tha tâm hồn trong sáng của người phụ nữ Việt Nam nói chung
TiÕt 26 B¸nh tr«i n­íc Hå Xu©n H­¬ng
TiÕt 26 B¸nh tr«i n­íc Hå Xu©n H­¬ng
Sóng gió cuộc đời có phũ phàng vùi dập, thân phận bảy nổi ba chìm thì cũng không thể tàn phá nổi vẻ đẹp tâm hồn , tấm lòng kiên trinh son sắt của người phụ nữ. Phẩm chất ấy càng đáng quý trọng khi đặt trong xã hội phong kiến trọng nam khinh nữ.
Bài thơ đã đem đến 1 ấn tượng không phai mờ trong lòng người đọc về vẻ đẹp của người phụ nữ vượt lên những bi kịch của số phận, cuộc đời.
Hồ Xuân Hương không chỉ là một thân phận chìm nổi mà còn là 1 nhân cách phụ nữ cứng cỏi , dám chấp nhận thua thiệt nhưng đầy lòng tin vào phẩm giá của mình.
* Tổng Kết : Ghi nhớ ( SGK )

* Củng cố :
Khi ví mình với bánh trôi nước , người phụ nữ nhận thức được giá trị cùng với thân phận mình. Theo em, trong nhận thức của họ có chứa đựng những tình cảm nào sau đây ?
A- Cảm xúc tự hào
B- Cảm xúc thương thân
C- Cảm xúc oán ghét
D- Cả A-B-C

TiÕt 26 B¸nh tr«i n­íc Hå Xu©n H­¬ng
Về nhà :
- Học thuộc lòng bài thơ
- Soạn " Qua đèo Ngang "
Chúc các em học tốt !