Bài 7. Bánh trôi nước

Chào mừng quý thầy cô
Về dự giờ Ngữ văn
Lớp: 7E
Năm học: 2015 -2016
Giáo viên giảng dạy: Đỗ Thị Mai Liên
Trường THCS Tích Sơn
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi:
Tết Hàn thực với món bánh trôi bánh chay truyền thống là dịp để mọi người tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của những người đã khuất
Bánh trôi, bánh chay
Tiết 25
BÁNH TRÔI NƯỚC
(Hồ Xuân Hương)
Đọc thêm: SAU PHÚT CHIA LY (Trích: “Chinh phụ ngâm khúc”)
I. Đọc và tìm hiểu chú thích
a. Tác giả: Hồ Xuân Hương
Trình bày những hiểu biết của em về nhà thơ Hồ Xuân Hương?
- Quê quán: Quỳnh Lưu – Nghệ An
- Là nữ thi sĩ tài hoa và độc đáo nhất thời kì văn học trung đại Việt Nam.
- Được mệnh danh là “Bà chúa
thơ Nôm”.
1. Đọc
2. Tìm hiểu chú thích
Tiết 25
BÁNH TRÔI NƯỚC (Hồ Xuân Hương)
Đọc thêm: SAU PHÚT CHIA LY (Trích: “Chinh phụ ngâm khúc”)
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Một số tác phẩm của Hồ Xuân Hương
I. Đọc và tìm hiểu chú thích
a. Tác giả: Hồ Xuân Hương
Bài thơ được viết theo thể thơ nào? Vì sao?
- Quê quán: Quỳnh Lưu – Nghệ An
- Là nữ thi sĩ tài hoa và độc đáo nhất thời kỳ văn học trung đại Việt Nam.
- Được mệnh danh là “Bà chúa thơ Nôm”.
1. Đọc
2. Tìm hiểu chú thích
Tiết 25
BÁNH TRÔI NƯỚC (Hồ Xuân Hương)
Đọc thêm: SAU PHÚT CHIA LY (Trích: “Chinh phụ ngâm khúc”)
b. Tác phẩm
- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật
- Đề tài: Vịnh vật
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son
Cách hợp vần: Gieo vần “on” ở tiếng cuối các câu 1, 2, 4

Số câu: 4
Số chữ trong câu: 7
I. Đọc và tìm hiểu chú thích
1. Đọc
2. Tìm hiểu chú thích
Tiết 25
BÁNH TRÔI NƯỚC (Hồ Xuân Hương)
Đọc thêm: SAU PHÚT CHIA LY (Trích: “Chinh phụ ngâm khúc”)
Một thứ bánh làm từ bột nếp, được nhào nặn và viên tròn, có nhân đường phèn, được luộc chín bằng cách cho vào nước sôi.
rắn là cứng, nát là nhão
c. Từ khó
- Bánh trôi nước:
- Rắn nát:
II. Tìm hiểu văn bản
Biểu cảm
Theo em bài thơ có mấy nghĩa? Đó là những lớp nghĩa nào?
a. Hình ảnh bánh trôi nước
1. Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt:
2. Phân tích
Tiết 25
BÁNH TRÔI NƯỚC (Hồ Xuân Hương)
Đọc thêm: SAU PHÚT CHIA LY (Trích: “Chinh phụ ngâm khúc”)
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Trong bài thơ, bánh trôi nước được miêu tả như thế nào?
II. Tìm hiểu văn bản:
2. Phân tích
a. Hình ảnh bánh trôi nước
- Hình dáng: tròn
- Màu sắc : trắng
- Có nhân bên trong : bằng đường phên, màu nâu đỏ.
Tả thực bánh trôi nước: vừa đẹp về hình thức, vừa ngon.
- Làm bánh khéo “rắn”, vụng “nát” nhưng chất lượng: ngon ngọt không thay đổi.

- Cách nấu: luộc trong nước; sống: chìm, chín: nổi
Cách miêu tả bánh trôi nước có đúng thực tế không?
- Hình thức:
Thân em
Vừa trắng
Vừa tròn
Điệp từ “vừa”: vẻ đẹp đầy đặn, phúc hậu của người phụ nữ.
- Phẩm chất:
b. Vẻ đẹp và thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa
- Thân phận:
+ Bảy nổi ba chìm
Đảo thành ngữ, NT đối: liên tưởng tới cuộc đời lận đận, bấp bênh.
+ Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Thân phận phụ thuộc, không được làm chủ cuộc đời mình
Vẫn giữ tấm lòng son
Son sắt, thủy chung, nghĩa tình, cố gắng vươn lên chiến thắng hoàn cảnh.
Hình ảnh bánh trôi nước ẩn dụ cho người phụ nữ trong xã hội phong kiến: đẹp cả hình thức, tâm hồn nhưng cuộc đời lại chịu nhiều bất hạnh.
II. Tìm hiểu văn bản
2. Phân tích
* Nhóm 1: Tác giả đã miêu tả vẻ đẹp của người phụ nữ trong xã hội cũ qua những hình ảnh nào, bằng biện pháp nghệ thuật gì?
* Nhóm 2: Những hình ảnh nào nói lên thân phận của họ? Biện pháp nghệ thuật sử dụng có tác dụng gì ?
*Vẻ đẹp:
Ủy viên Bộ chính trị BCHTU Đảng
Tòng Thị Phóng
Phó giáo sư Nguyễn Ngọc Lưu Ly 
Hoa hậu Ngô Phương Lan
Nữ cán bộ và giáo viên trường THCS Tích Sơn
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
-Ẩn dụ, đảo thành ngữ, NT đối, điệp từ, quan hệ từ.
-Kết cấu chặt chẽ, độc đáo.
-Ngôn ngữ bình dị, dễ hiểu.
II. Tìm hiểu văn bản:
3. Tổng kết:
b. Nghệ thuật:
Hãy khái quát giá trị
nội dung và nghệ thuật của bài thơ?
a. Nội dung
- Trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ; cảm thông với số phận chìm nổi, bị lệ thuộc của họ.
- Lên án chế độ phong kiến.
B. Đọc thêm Sau phút chia ly
I. Đọc và tìm hiểu chú thích
1. Đọc:
Giọng đọc chậm, đều đều, buồn, ngắt nhịp theo đúng thể thơ song thất lục bát
2. Chú thích
- Tác giả: Đặng Trần Côn
- Dịch giả: Đoàn Thị Điểm (?)
- Tác phẩm
+ Chinh phụ ngâm khúc: khúc ngâm của người vợ có chồng ra trận.
+ Viết bằng chữ Hán
- Đoạn trích:
+ Diễn Nôm theo thể thơ song thất lục bát (có hai câu 7 chữ, 1 câu 6 chữ, 1 câu 8 chữ).
+ Nói về tâm trạng của người vợ ngay sau phút chia ly.
- Từ khó: (SGK)
1. Nội dung
2. Nghệ thuật
Đoạn trích cho thấy nỗi sầu chia ly của người chinh phụ sau lúc tiễn đưa chồng ra trận. Nỗi sầu này vừa có ý nghĩa tố cáo chiến tranh phi nghĩa, vừa thể hiện niềm khát khao hạnh phúc lứa đôi.
Thể thơ song thất lục bát.
Nghệ thuật sử dụng từ ngữ điêu luyện.
Nghệ thuật đối, sử dụng điệp ngữ tài hoa.
21
Nghĩa đen
CÙNG CỐ - VẬN DỤNG
Tiết 26 Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
1. Văn bản “Bánh trôi nước”:
- Học thuộc bài thơ.
- Nắm được nghệ thuật và ý nghĩa bài thơ.
2. Văn bản trích”Sau phút chia ly”:
Đọc lại văn bản.
- Nắm nội dung và nghệ thuật của đoạn trích.
3. Chuẩn bị bài mới: “Quan hệ từ”.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ