Bài 7. Bánh trôi nước

đến dự giờ Ngữ Văn
TạI lớp 7/3
Chào mừng QUý thầy, cô
Trường THCS BèNH TR? DễNG A
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi:
Phần A: Tiết 25
BÁNH TRÔI NƯỚC
VĂN BẢN
?
BÁNH TRÔI NƯỚC
HỒ XUÂN HƯƠNG
I.TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:
- Hồ Xuân Hương (? - ?), quê ở Quỳnh Đôi, Quỳnh Lưu, Nghệ An.
- Bà được mệnh danh là “Bà Chúa thơ Nôm”.
?
Bản thân: Thông minh, có tài làm thơ, tài ứng đối nhanh nhưng cuộc đời gặp nhiều bất hạnh về tình duyên.
Sự nghiệp: khoảng 50 bài thơ chữ Nôm và một tập thơ chư Hán “Lưu Hương kí.”
Phong cách thơ: Trữ tình thì tê tái. Trào phúng thì sắc nhọn, sâu cay.
Giá trị thơ: Giàu giá trị hiện thực và nhân đạo.
=> Bà chúa thơ Nôm
Chia sẻ thông tin về Bà Hồ Xuân Hương
Hồ Xuân Hương
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
HƯỚNG DẪN CÁCH ĐỌC:
Giọng đọc phù hợp: vừa dịu vừa mạnh vừa ngậm ngùi vừa dứt khoát lại thoáng niềm kiêu hãnh, tự hào.
BÁNH TRÔI NƯỚC
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Bài thơ thuộc thể thơ gì? Vì sao em biết?
BÁNH TRÔI NƯỚC
HỒ XUÂN HƯƠNG
I.TÌM HIỂU CHUNG
1. Tác giả:


2. Tác phẩm:
=> Bánh trôi nước là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của bà.
?
- Viết bằng chữ Nôm
- Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
BÁNH TRÔI NƯỚC
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Dựa vào chú thích cho biết :Thế nào là bánh
trôi nước?
Thế nào là tính đa nghĩa trong thơ?
Bài thơ có hai nghĩa, đó là những nghĩa nào?
BÁNH TRÔI NƯỚC
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Bánh trôi nước được miêu tả như thế nào về?
_ Hình dáng, màu sắc:
_ Luộc bánh:
_ Cách làm:
_Nhân bánh:
BÁNH TRÔI NƯỚC
HỒ XUÂN HƯƠNG

II. PHÂN TÍCH
1. Nghĩa tả thực:
=> Bánh vừa đẹp về hình thức vừa ngon đậm đà, hấp dẫn.
- Hình dáng, màu sắc:
- Luộc bánh:
- Cách làm:
- Nhân bánh:
Trắng, tròn
Chín thì nổi, sống thì chìm.
Nhiều nước quá sẽ nát, ít nước quá sẽ rắn
Màu đỏ
BÁNH TRÔI NƯỚC
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Thật chính xác,sinh động và thú vị! Nhưng rõ ràng đây không phải là bài thơ dạy cách làm bánh trôi. Không thể học làm bánh qua 4 câu thơ rất hay này vì nó chưa đầy đủ, chưa cụ thể, vì chủ ý của người viết không phải chỉ dừng lại ở đây.
Vậy với nghĩa thứ hai, vẻ đẹp, phẩm chất và thân phận của người phụ nữ được gợi lên như thế nào?
BÁNH TRÔI NƯỚC
HỒ XUÂN HƯƠNG
II. PHÂN TÍCH
2. Nghĩa tượng trưng:
Người phụ nữ vừa đẹp về hình thức lẫn tâm
hồn nhưng bất hạnh.
- Hình thức:
- Thân phận:
- Phẩm chất:
Xinh đẹp.
Long đong, bị phụ thuộc.
Son sắt, thủy chung
Nét độc đáo của bài thơ là sự tương đồng rất tài tình giữa nghĩa tả thực bánh trôi nước và ý nghĩa tượng trưng về thân phận người phụ nữ trên nhiều phương diện : Hình dáng , màu sắc , sự chìm nổi , . chính vì thế nghĩa thứ hai ( nghĩa ẩn dụ ) quyết định giá trị của bài thơ. Nếu chỉ tả cái bánh thì bài thơ chỉ là bài vịnh vật, không có gì sâu sắc. Nhưng nhờ nét nghĩa thứ hai, nhờ nói đến hình ảnh , số phận, phẩm chất,. của người phụ nữ mà bài thơ trở nên độc đáo về mặt nội dung cũng như nghệ thuật. Đó chính là nét đa nghĩa trong văn thơ.

Vẻ đẹp độc đáo của bài thơ thể hiện ở hai nét nghĩa. Trong hai nét nghĩa đó, nghĩa nào quyết định giá trị của bài thơ ?
Cho biết thái độ của nhà thơ về vẻ đẹp, phẩm chất cao quý và thân phận chìm nổi của người phụ nữ được gợi lên?
BÁNH TRÔI NƯỚC
HỒ XUÂN HƯƠNG

+ Trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp duyên dáng, phẩm chất trong sáng, nghĩa tình sắt son của người phụ nữ.
+ Cảm thông, xót xa cho thân phân phận chìm nổi của người phụ nữ.
=> Vì thế bài thơ vừa có giá trị hiện thực vừa có giá trị nhân đạo sâu sắc.
Thái độ của nhà thơ :
BÁNH TRÔI NƯỚC
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Cho biết giá trị nghệ thuật của bài thơ?( Tổ 1 và 3)
Cho biết ý nghĩa của bài thơ?( Tổ 2 và 4)
BÁNH TRÔI NƯỚC
HỒ XUÂN HƯƠNG
I.TÌM HIỂU CHUNG

?
II. PHÂN TÍCH
1. Nghệ thuật:
Vận dụng điêu luyện những quy tắc của thơ Đường.
Ngôn ngữ thơ bình dị, gần gũi với lời ăn tiếng nói
hằng ngày, với thành ngữ, mô típ dân gian.
- Sáng tạo trong việc xây dựng hình ảnh nhiều tầng ý nghĩa.
III. TỔNG KẾT
BÁNH TRÔI NƯỚC
HỒ XUÂN HƯƠNG
I.TÌM HIỂU CHUNG
?
II. PHÂN TÍCH
1. Nghệ thuật:
Bánh trôi nước là bài thơ thể hiện cảm hứng nhân đạo trong văn học viết Việt Nam dưới thời phong kiến, ngợi ca vẻ đẹp của người phụ nữ, đồng thời thể hiện lòng thương cảm sâu sắc đối với thân phận chìm nổi của họ.
III. TỔNG KẾT
2. Ý nghĩa:
1. Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào đài các hạt ra ruộng cày.
2. Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?
3. Thân em như giếng giữa đàng
Người thanh rửa mặt, người phàm rửa chân.
4. Thân em như như hạt mưa rào
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.
5. Thân em như quế giữa rừng
Thơm tho ai biết ngát lừng ai hay.

Bài tập 1: Hãy tìm những câu ca dao bắt đầu bằng cụm từ “Thân em” ?
MỜI ĂN TRẦU 
Quả cau, nho nhỏ, miếng trầu ôi,
Này của Xuân Hương đã quệt rồi.
Có phải duyên nhau thì thắm lại
Đừng xanh như lá, bạc như vôi.
CẢNH LÀM LẼ
Kẻ đắp chăn bông, kẻ lạnh lùng,
Chém cha cái kiếp lấy chồng chung!
Năm thì mười họa, nên chăng chớ,
Một tháng đôi lần, có cũng không ...
Cố đấm ăn xôi, xôi lại hỏng,
Cầm bằng làm mướn, mướn không công.
Thân này ví biết dường này nhỉ,
Thà trước thôi đành ở vậy xong. 
Hướng dẫn ở nhà

Học thuộc bài thơ “ Bánh Trôi Nước”
Nắm nghệ thuật, ý nghĩa của bài thơ
“ Qua Đèo Ngang”
- Xác định và nêu đặc điểm của thể thơ
- Nhận xét cảnh tượng Đèo Ngang?
- Cảm nhận tâm trạng của tác giả?
Kính chúc sức khỏe các thầy cô!
Chúc các em chăm ngoan, học giỏi!