Bài 7. Bánh trôi nước

Hồ Xuân Hương
BÀI 7
BÁNH TRÔI NƯỚC
2
3
4
5
Hồ Xuân Hương (? ?) lai lịch chưa rõ. - Con Hồ phi Diễn, huyện Quỳnh Lưu – Nghệ An. - Từng sống phường Khán Xuân gần Hồ Tây – Hà Nội. - Nữ sĩ tài hoa trong lịch sử thơ ca dân tộc. - Mệnh danh là “bà chúa thơ nôm”.
Bài thơ “Bánh trôi nước” tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật, độc đáo của Hồ Xuân Hương.
7
8
9
- Bánh trôi nước: là loại bánh được làm bằng bột nếp, được nhào nặn và viên tròn, có nhân đường phèn màu đỏ bên trong, được luộc bằng cách bỏ vào nồi nước đun sôi, khi bánh nổi là chín.
- Rắn: cứng
- Nát: nhão
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tắm lòng son.
Thất ngôn tứ tuyệt đường luật
+ Mỗi câu 7 chữ, 4 câu
+ Hiệp vần : chữ cuối câu 1, 2, 4 (tròn, non, son)
12
Thân em vừa trắng, lại vừa tròn,
Bảy nổi ba chìm với nước non.
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn,
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
13
- Nghĩa thứ nhất : miêu tả bánh trôi nước khi đang luộc chín.
- Nghĩa thứ hai : phản ánh vẻ đẹp, phẩm chất và thân phận của người phụ nữ trong xã hội cũ.
5. Bố cục:
- Hình ảnh bánh trôi nước
Nhan sắc, thân phận và phẩm chất của người phụ nữ qua hình ảnh bánh trôi nước.
2 phần:
BÁNH TRÔI NƯỚC
Tiết 25
Hồ Xuân Hương
II. Tìm hiểu văn bản
1. Hai câu thơ đầu
- “Thân em”: bánh trôi tự giới thiệu về mình
+ Màu sắc: trắng
+ Hình dáng: tròn
+ Nhân: đỏ son
+ Cách nấu: luộc trong nước
+ Sống: chìm, chín: nổi
+ Chất lượng: ngon ngọt không thay đổi
17
- Hình thể: “vừa trắng vừa tròn”  Vẻ đẹp tròn đầy, hoàn hảo
Thân phận:
“Bảy nổi ba chìm”  Lận đận, bấp bênh, vất vả, truân chuyên
BÁNH TRÔI NƯỚC
Tiết 25
Hồ Xuân Hương
II. Tìm hiểu văn bản
1. Hai câu thơ đầu
- Nghệ thuật:
+ Ẩn dụ
+ Sử dụng cặp quan hệ từ “vừa … vừa” hô ứng nhau
+ Đảo thành ngữ
=> Người phụ nữ có hình thể xinh đẹp nhưng số phận chìm nổi, bấp bênh giữa cuộc đời
BÁNH TRÔI NƯỚC
Tiết 25
Hồ Xuân Hương
2. Hai câu thơ cuối
+ “Rắn nát mặc dầu”  Phụ thuộc và cam chịu
+ “vẫn giữ tấm lòng son”  Son sắt, thủy chung
Hãy tìm những câu ca dao bắt đầu bằng cụm từ “Thân em”?
* Bài tập 1:
* Bài tập 1: Những câu ca dao bắt đầu bằng cụm từ “Thân em”
1. Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào đài các hạt ra ruộng cày.
2. Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?
3. Thân em như giếng giữa đàng
Người thanh rửa mặt, người phàm rửa chân.
4. Thân em như như hạt mưa rào
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.
5. Thân em như quế giữa rừng
Thơm tho ai biết ngát lừng ai hay.
6. Thân em như củ ấu củ gai
Nửa trong thì trắng, nửa ngoài thì đen.
7. Thân em như chẽn lúa đòng đòng
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai.
...........................
Mối liên quan giữa cảm xúc của bài thơ “Bánh trôi nước” với những câu hát than thân là: Cảm xúc chung đều chỉ thân phận bấp bênh, chìm nổi của người phụ nữ. Họ không có quyền hạn gì, không làm chủ được cuộc đời mình mà hoàn toàn phụ thuộc vào xã hội phong kiến đầy rẫy bất công.
CÂU HỎI THẢO LUẬN:
Hãy cho biết mối liên quan giữa cảm xúc của bài thơ “Bánh trôi nước” với những câu hát than thân?
BÁNH TRÔI NƯỚC
Tiết 25
Hồ Xuân Hương
IV. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
- Nhân hóa, ẩn dụ, đảo ngữ
Kết cấu chặt chẽ, độc đáo
- Ngôn ngữ bình dị, trong sáng
2. Nội dung:
Bài thơ thể hiện thái độ vừa trân trọng với vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng, sắt son của người phụ nữ vừa cảm thương cho số phận chìm nổi, lận đận và bị lệ thuộc của họ.
BÁNH TRÔI NƯỚC
Nghĩa đen
Miêu tả bánh trôi nước
Hình dáng
Vẻ đẹp thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa
Đặc điểm
Trong trắng
Son sắt
Thủy chung
Màu trắng
Viên tròn
Nghĩa bóng (nghĩa chính)
Vẻ đẹp hình thức: Xinh đẹp
Thân phận “ Ba chìm, bảy nổi”
Rắn nát do tay người nặn
Chín nổi, chưa chín thì chìm
Luôn giữ nhân màu đỏ
Phẩm chất
25
DẶN DÒ:
* Học Bài:
- Học thuộc bài thơ “ Bánh Trôi Nước”
- Nắm nghệ thuật, nội dung của bài thơ
- Hoàn chỉnh sơ đồ tư duy.
* Soạn Bài: “ Qua Đèo Ngang”
- Xác định và nêu đặc điểm của thể thơ
- Nhận xét cảnh tượng đèo Ngang?
- Cảm nhận tâm trạng của tác giả?