Bài 7. Bánh trôi nước

NGỮ VĂN 7
tiết 25 - bài 7
bánh trôi nước
H? Xuõn Huong
Tiết 25. BÁNH TRÔI NƯỚC – Hồ Xuân Hương
I. Tác giả, tác phẩm:
1. Tác giả:
Trình bày những hiểu biết của em về nhà thơ Hồ Xuân Hương? Đôi nét về xã hội Việt Nam thời phong kiến?(Tích hợp Lịch sử)
- Hồ Xuân Hương lai lịch chưa rõ, bà sống vào giai đoạn nửa cuối thế kỉ 18 – nửa đầu thế kỉ 19.
- Nữ sĩ tài hoa trong lịch sử thơ ca.
- Được mệnh danh là “Bà chúa
thơ Nôm”.
Tiết 25. BÁNH TRÔI NƯỚC – Hồ Xuân Hương
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
2. Tác phẩm:
-Bài thơ viết bằng chữ Nôm.
- Là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của bà.
*Thơ vịnh vật :
+Vịnh cái quạt
+Vịnh quả mít
+Vịnh con ốc nhồi
+Vịnh đánh đu …
=> Tả, kể về đối tượng được vịnh. Nhằm ký thác tâm tình => Tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật độc đáo của Hồ Xuân Hương.
- Hồ Xuân Hương lai lịch chưa rõ, bà sống vào giai đoạn nửa cuối thế kỉ 18 – nửa đầu thế kỉ 19.
- Nữ sĩ tài hoa trong lịch sử thơ ca.
- Được mệnh danh là “Bà chúa
thơ Nôm”.
3. Đọc:
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
* Thể thơ:
Bài thơ được viết theo thể thơ gì? Vì sao? Giống với bài thơ nào đã học?(Tích hợp Văn bản 7)
- Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
on
on
on
(Bài thơ có 4 câu, mỗi câu có 7 tiếng, gieo vần “on” ở tiếng cuối của các câu 1 – 2 – 4, thường ngắt nhịp 4/3).
BÁNH TRÔI NƯỚC
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
TIẾT 25: BÁNH TRÔI NƯỚC
HỒ XUÂN HƯƠNG
I/ Tìm hiểu chung:
1/ Tác giả:
2. Tác phẩm:
3 Đoc- thể thơ:
II. Tìm hiểu chi tiết:
1.Hình ảnh chiếc bánh trôi nước.

Thân em vừa trắng lại vừa tròn
- Hình dáng, màu sắc:
+ Tròn trịa, trắng, xinh xắn.
- Luộc bánh:
Bảy nổi ba chìm với nước non
+ Bánh sống chìm, bánh chín nổi
trong nước sôi.
- Làm bánh:
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
pha nhào bột, nặn bánh khéo thì
“rắn”, vụng thì “nát” tuỳ kinh nghiệm
của người làm bánh. Vẻ đẹp bên
ngoài có thể thay đổi.
- Chất lượng :
Mà em vẫn giữ tấm lòng son
Bánh chín nhân đường phèn
đỏ tươi, ngon ngọt.
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Bài thơ Bánh trôi nước có mấy nghĩa?(TH Tiếng Việt 6)
Có hai nghĩa
- Nghĩa thực: tả bánh trôi nước
- Nghĩa ẩn dụ: nói về thân phận, phẩm chất của người phụ nữ trong xã hội xưa.
TIẾT 26: BÁNH TRÔI NƯỚC - Hồ Xuân Hương
I/ Tìm hiểu chung:
1/ Tác giả:
2. Tác phẩm:
2. Hình ảnh người phụ nữ.
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Bảy nổi ba chìm với nước non
+ Vẻ đẹp về hình thể
( Thành ngữ đảo, cặp từ trái nghĩa: nổi-chìm- TH Tiếng Việt 7)
+ Cuộc đời
Đẹp,xinh,đầy đặn,phúc hậu
Chìm nổi, lênh đênh, phụ thuộc vào người khác
+Phẩm chất:
- Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Cặp quan hệ từ “Mặc dầu…mà” có cấu trúc liền mạch, tạo nghĩa đối lập nhằm thể hiện sự cố gắng vươn lên để tự khẳng định mình.(TH Tiếng Việt 7)
Son sắt, thủy chung, tình nghĩa
II. Tìm hiểu chi tiết:
1. Thân em như trái bần trôi
Gió dập, sóng dồi biết tấp vào đâu
2. Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?
3. Thân em như giếng giữa đàng
Người thanh rửa mặt, người phàm rửa chân.
4. Thân em như như hạt mưa rào
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.
5. Thân em như quế giữa rừng
Thơm tho ai biết ngát lừng ai hay.

Bài tập thảo luận nhóm 4(4p): Hãy tìm những câu ca dao bắt đầu bằng cụm từ “Thân em”?(TH Văn bản 7)

+ Trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp duyên dáng, phẩm chất trong sáng, nghĩa tình sắt son của người phụ nữ.
+ Cảm thông, xót xa cho thân phân phận chìm nổi của người phụ nữ.
=> Vì thế bài thơ vừa có giá trị hiện thực vừa có giá trị nhân đạo sâu sắc.
Thái độ của nhà thơ :
Tiết 25. BÁNH TRÔI NƯỚC – Hồ Xuân Hương
Vẻ đẹp độc đáo của bài thơ thể hiện ở hai nét nghĩa. Trong hai nét nghĩa đó, nghĩa nào quyết định giá trị của bài thơ ? Vì sao?
Nét độc đáo của bài thơ là sự tương đồng rất tài tình giữa nghĩa tả thực bánh trôi nước và ý nghĩa tượng trưng về thân phận người phụ nữ trên nhiều phương diện: hình dáng, màu sắc, sự chìm nổi, … chính vì thế nghĩa thứ hai (nghĩa ẩn dụ) quyết định giá trị của bài thơ. Nếu chỉ tả cái bánh thì bài thơ chỉ là bài vịnh vật, không có gì sâu sắc. Nhưng nhờ nét nghĩa thứ hai, nhờ nói đến hình ảnh, số phận, phẩm chất,… của người phụ nữ mà bài thơ trở nên độc đáo về mặt nội dung cũng như nghệ thuật. Đó chính là nét đa nghĩa trong văn thơ.
Người phụ nữ có hình thể xinh đẹp. Dù thân phận chìm nổi, long đong nhưng phẩm chất trong trắng, sắt son, chung thuỷ, nghĩa tình.
Thể hiện sự trân trọng, cảm thông, chia sẻ với người phụ nữ xưa

Tố cáo xã hội phong kiến
Hãy khái quát lại nội dung bài học theo sơ đồ sau.
Bài thơ:
Bánh trôi nước
Vẻ đẹp, thân phận
và phẩm chất của
người phụ nữ
Miêu tả
bánh trôi nước
Màu trắng,
viên tròn
Rắn nát do người
nặn khi luộc,
chín thì nổi
chưa chín thì chìm
Giữa nhân
bánh
màu đỏ
ẩn dụ
Vẻ đẹp
hoàn thiện:
“Vừa… lại
vừa…”
Thân phận
“Bảy nổi,
ba chìm”
Phẩm chất
trong trắng,
son sắt,
thủy chung,
tình nghĩa
Thái độ của
tác giả
Ca ngợi vẻ đẹp,
phẩm chất của
người phụ nữ

Cảm thương
cho thân phận của
người phụ nữ
Giá trị nhân đạo
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
Nghệ thuật góp phần làm nên giá trị của bài thơ là gì?
-Ẩn dụ, đảo thành ngữ, quan hệ từ.
-Vận dụng điêu luyện quy tắc thơ Đường.
-Kết cấu chặt chẽ, độc đáo.
-Ngôn ngữ bình dị, dễ hiểu.
-Sáng tạo trong việc xây dựng hình ảnh nhiều tầng ý nghĩa.
IV. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
Hãy nêu nội dung của bài thơ?
2. Nội dung:
-Vẻ đẹp, phong cách cao quý của người phụ nữ trong xã hội xưa với cuộc sống chìm nổi, bấp bênh.
-Phản kháng, tố cáo xã hội. Cảm thông sâu sắc với thân phận chìm nổi của họ.

1- Học thuộc lòng bài thơ.
- Nắm được hai tầng ý nghĩa của bài thơ.
- Nắm được nghệ thuật và nội dung.
2. Chuẩn bị văn bản trích : “Sau phút chia ly”:
Đọc văn bản.
- Soạn câu hỏi SGK.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ