Bài 7. Bánh trôi nước

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC HÔM NAY
MÔN NGỮ VĂN 7
KIỂM TRA BÀI CŨ
Đọc thuộc bài thơ Sông núi nước Nam.
Nêu nội dung, nghệ thuật của bài thơ đó?
I. Tìm hiểu chung
Hồ Xuân Hương
- Là nữ thi sĩ tài hoa và độc đáo nhất thời kì văn học trung đại Việt Nam.
- Được mệnh danh là “Bà chúa thơ Nôm”.
1. Tác giả:
Bài thơ tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật độc đáo của Hồ Xuân Hương, được làm theo lối vịnh, phần lớn từ ngữ là chữ Nôm.
2. Tác phẩm:
BÁNH TRÔI NƯỚC
Hồ Xuân Hương
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Chú thích:
- Bánh trôi nước: là loại bánh được làm bằng bột nếp, được nhào nặn và viên tròn, có nhân đường phèn màu đỏ bên trong, được luộc bằng cách bỏ vào nồi nước đun sôi, khi bánh nổi là chín.
- Rắn: cứng
- Nát: nhão
* Thể thơ:
Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật
* Bố cục:
2 phần
Hình ảnh bánh trôi nước.
Nhan sắc, thân phận và phẩm chất của người phụ nữ qua hình ảnh bánh trôi nước.
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Hình ảnh bánh trôi nước:
- “Thân em”: bánh trôi tự giới thiệu về mình
+ Màu sắc: trắng
+ Hình dáng: tròn
+ Nhân: đỏ son
+ Cách nấu: luộc trong nước
+ Sống: chìm, chín: nổi
+ Chất lượng: ngon ngọt không thay đổi
→ Nghệ thuật:
Nhân hóa,
sử dụng cặp quan hệ từ “vừa … vừa” hô ứng nhau,
đảo ngữ.
 Bánh trôi là loại bánh vừa đẹp về hình thức vừa ngon đậm đà, hấp dẫn.
2. Vẻ đẹp và thân phận người phụ nữ qua hình ảnh bánh trôi nước:
- Hình thể: “vừa trắng vừa tròn”  Vẻ đẹp tròn đầy, hoàn hảo.
Thân phận:
+ “Bảy nổi ba chìm”  Lận đận, bấp bênh, vất vả, truân chuyên.
+ “Rắn nát mặc dầu”  Phụ thuộc và cam chịu.
- Phẩm chất: “vẫn giữ tấm lòng son”  Son sắt, thủy chung.
→ Nghệ thuật:
Ẩn dụ,
kết cấu chặt chẽ,
ngôn ngữ bình dị.
 Người phụ nữ mang vẻ đẹp hoàn hảo về hình thể và tâm hồn nhưng cuộc đời lại chịu nhiều nỗi bất hạnh.
a. Hình dáng:
Trắng, tròn
a. Hình thể:
Thân em
Vừa trắng
Vừa tròn
Tròn đầy Hoàn hảo
b. Kỹ thuật làm bánh:
c. Phẩm chất:
Nước, rắn, nát, chìm, nổi
1.Bánh trôi nước
2. Hình ảnh người phụ nữ
Nhân đỏ son, ngon ngọt, không đổi
Tả thực bánh trôi nước
b. Thân phận:
- Bảy nổi ba chìm
Lận đận, bấp bênh
- Rắn nát mặc dầu
Phụ thuộc cam chịu,
c. Chất lượng:
- Vẫn giữ tấm lòng son
Son sắt, thủy chung
Vẻ đẹp tâm hồn nhân cách người phụ nữ
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
- Nhân hóa, ẩn dụ, đảo ngữ
Kết cấu chặt chẽ, độc đáo
- Ngôn ngữ bình dị, trong sáng
2. Nội dung:
Bài thơ thể hiện thái độ vừa trân trọng với vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng, sắt son của người phụ nữ vừa cảm thương cho số phận chìm nổi, lận đận và bị lệ thuộc của họ.
IV. Luyện tập:
Hãy tìm những câu ca dao bắt đầu bằng cụm từ “Thân em”?
* Bài tập 1:
* Bài tập 1: Những câu ca dao bắt đầu bằng cụm từ “Thân em”
1. Thân em như hạt mưa sa
Hạt vào đài các hạt ra ruộng cày.
2. Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai?
3. Thân em như giếng giữa đàng
Người thanh rửa mặt, người phàm rửa chân.
4. Thân em như như hạt mưa rào
Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa.
5. Thân em như quế giữa rừng
Thơm tho ai biết ngát lừng ai hay.
6. Thân em như củ ấu củ gai
Nửa trong thì trắng, nửa ngoài thì đen.
7. Thân em như chẽn lúa đòng đòng
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai.
...........................
IV. Luyện tập:
* Bài tập 2:
THẢO LUẬN NHÓM
(3 PHÚT)
CÂU HỎI THẢO LUẬN:
Hãy cho biết mối liên quan giữa cảm xúc của bài thơ “Bánh trôi nước” với những câu hát than thân?
Mối liên quan giữa cảm xúc của bài thơ “Bánh trôi nước” với những câu hát than thân là: Cảm xúc chung đều chỉ thân phận bấp bênh, chìm nổi của người phụ nữ. Họ không có quyền hạn gì, không làm chủ được cuộc đời mình mà hoàn toàn phụ thuộc vào xã hội phong kiến đầy rẫy bất công.
BÁNH TRÔI NƯỚC
Hồ Xuân Hương
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Với ngôn ngữ bình dị, bài thơ “Bánh trôi nước” cho thấy Hồ Xuân Hương vừa rất trân trọng vẻ đẹp, phẩm chất trong trắng, son sắt của người phụ nữ Việt Nam ngày xưa, vừa cảm thương sâu sắc cho thân phận chìm nổi của họ.
GHI NHỚ:
Học thuộc: bài thơ, phần phân tích ghi trong vở và phần “Ghi nhớ” ở sgk
- Chuẩn bị bài: “Sau phút chia li” của dịch giả Đoàn Thị Điểm.
DẶN DÒ:
TIẾT HỌC ĐẾN ĐÂY LÀ HẾT
XIN CẢM ƠN CÁC EM!