Bài 7. Bánh trôi nước

TRƯỜNG THCS HÒA THẠNH
Chào mừng quí thầy cô đến dự giờ,thăm lớp
TIẾT 26:
VĂN BẢN
BÁNH TRÔI NƯỚC
Tác giả: Hồ Xuân Hương
1. Tác giả
- Hồ Xuân Hương (? -?) , quê Nghệ An .
- Hồ Xuân Hương là 1 nhà thơ Nôm nổi tiếng.
- Mệnh danh “bà chúa thơ Nôm”.

I. Đọc – tìm hiểu chung
Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương -
2.Tác phẩm
BÁNH TRÔI NƯỚC
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt
+ Cấu tạo: Bài có 4 câu , mỗi câu 7 chữ
+ Hiệp vần: tiếng cuối của câu 1, 2, 4; hiệp vần “on”
+ Ngắt nhịp : 4/3.


Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương -
I. Đọc – tìm hiểu chung
1. Tác giả
2.Tác phẩm
- Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt.
- Làm theo lối: Vịnh vật.




Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương -
I. Đọc – tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Thơ vịnh vật xuất hiện vào thời Lục Triều (thế kỉ III –IV) ở Trung Hoa và thịnh hành ở nước ta vào thế kỉ XV với thơ Nôm của Nguyễn Trãi (tập thơ : Hồng Đức quốc âm thi tập).
- Các vật được vịnh có thể :
+ là động vật: con hạc, con ve…;
+ thực vật: cây chuối, trúc, mai, ...;
+ đồ vật: cây đàn , cái quạt, …;
=> gửi gắm tình cảm, tư tưởng.
8
9
2.Tác phẩm
- Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt.
- Làm theo lối: Vịnh vật.
Hỏi: Về thể thơ thì bài này giống với bài nào chúng ta đã học?
- Sông núi nước Nam, Thiên trường vãn vọng
Hỏi: Về hình thức ngôn từ( chữ viết) thì bài BTN có điểm nào khác với 2 VB trên?
- Bài tiếng Hán , bài tiếng Nôm .


Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương -
I. Đọc – tìm hiểu chung
1. Tác giả
Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương -
I. Đọc – tìm hiểu chung
1. Tác giả
2.Tác phẩm
3.Giải thích từ khó : SGK/95
Hỏi: Bài thơ có nhan đề là “BTN”, vậy em hiểu thế nào là BTN ?
LH: Em nào hiểu ở ngoài đời thì BTN được làm như thế nào?
THTV: Có người cho rằng đây là bài thơ có tính đa nghĩa( Hãy giải thích đa nghĩa có nghĩa là gì?)
- Đa = nhiều -> nhiều nghĩa. Đây cũng là 1 thuộc tính của ngôn ngữ văn chương, thi ca nói chung.
Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương -
II. Phân tích văn bản
Hướng dẫn: đọc nhẹ nhàng ngắt nhịp dứt khoát, chú ý những tính từ chỉ phẩm chất: trắng, tròn, rắn nát, tấm lòng son,..
I. Đọc – tìm hiểu chung
1. Tác giả
2.Tác phẩm
3.Giải thích từ khó : SGK/95
BÁNH TRÔI NƯỚC
Hồ Xuân Hương
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non
Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn
Mà em vẫn giữ tấm lòng son.
Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương -
II. Phân tích văn bản
Hình ảnh bánh trôi nước
a) Cấu tạo:
- Màu sắc :
- Hình dáng:
- Nhân bánh :
b) Kĩ thuật làm :
- Cách làm :
- Cách nấu :
trắng
tròn
đường phên nâu đỏ
rắn, nát
+ Luộc trong nước;
+ Bánh sống : chìm, chín: nổi.
Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương -
II. Phân tích văn bản
Hình ảnh bánh trôi nước
Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương -
II. Phân tích văn bản
Hình ảnh bánh trôi nước
a) Cấu tạo:
b) Kĩ thuật làm :
c) Chất lượng:
- Ngon ngọt không thay đổi
=> Tả thực bánh trôi nước: đậm đà, hấp dẫn.
Mô tip “Thân em” là hình ảnh quen thuộc trong ca dao.
Em hãy tìm – đọc những câu ca dao bắt đầu bằng cụm từ “thân em” ?
Thân em như trái bưởi bòng
Đắng the ngoài vỏ trong lòng ngọt thanh.

Thân em như ớt chín cây
Càng tươi ngoài vỏ càng cay trong lòng.

Thân em như quế giữa rừngThơm tho ai biết ngát lừng ai hay.

Thân em như giếng giữa đàng
Người khôn rửa mặt người phàm rửa chân.

Thân em như miếng cau khô,
Kẻ thanh chuộng mỏng, kẻ thô chuộng dày.






? Mô típ ấy nói lên điều gì?
Số phận người phụ nữ nhỏ bé, chịu nhiều đau khổ, cay đắng nhưng phẩm chất, đức hạnh của học luôn cao quý, đáng trân trọng – đồng thời có ý nghĩa phản kháng, tố cáo xã hội phong kiến.







Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương -
II. Phân tích văn bản
Hình ảnh bánh trôi nước
Hình ảnh người phụ nữ

Hình thức
vừa trắng
vừa tròn


Thân em
Trắng trẻo, đầy đặn xinh xắn
Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương -
II. Đọc hiểu văn bản
Hình ảnh bánh trôi nước
Hình ảnh người phụ nữ
a) Hình thức
b)Thân phận



- Bảy nổi ba chìm
Lận đận, bấp bênh
- Rắn nát mặc dầu
Phụ thuộc, cam chịu
Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương -
II. Đọc hiểu văn bản
Hình ảnh bánh trôi nước
Hình ảnh người phụ nữ
Hình hức
Thân phận
Phẩm chất


Son sắt, tình nghĩa thủy chung
- Vẫn giữ tấm lòng son
THẢO LUẬN : Người PN trong XH ngày nay có gì khác với người PN trong XHPK khi xưa như thế nào?(thảo luận nhóm nhỏ 2 phút)
GV cho HS xem một số hình ảnh người PN xưa - nay
Phó chủ tịch Nước CHXHCN Việt Nam
Bà Nguyễn Thị Doan
Bà Nguyễn Thị Kim Ngân
Phó chủ tịch Quốc hội


Bà Julia Pierson - Giám đốc Sở Mật vụ Mỹ.
Bà Hillary Clinton là nhân vật nữ quyền lực
BÁNH TRÔI NƯỚC
Hồ Xuân Hương
TỔNG KẾT:
1) NGHỆ THUẬT
Tính đa nghĩa (ẩn dụ), thành ngữ, cặp quan hệ từ…
Ngôn ngữ bình dị.
2) NỘI DUNG
Trân trọng đối với vẻ đẹp, phẩm chất của người phụ nữ.
Cảm thương sâu sắc cho thân phận người phụ nữ.
IV. Luyện tập
Mối tương quan giữa cảm xúc của bài thơ “Bánh trôi nước” với những câu hát than thân là: Cảm xúc chung đều chỉ thân phận bấp bênh, chìm nổi của người phụ nữ. Họ không có quyền hạn gì, không làm chủ được cuộc đời mình mà hoàn toàn phụ thuộc vào xã hội phong kiến đầy rẫy bất công. Tiếng nói phản kháng, tố cáo xã hội phong kiến.
Tiết 25 – Văn bản: BÁNH TRÔI NƯỚC
- Hồ Xuân Hương -
Hỏi: Hãy cho biết mối tương quan giữa cảm xúc của bài thơ “Bánh trôi nước” với những câu hát than thân?
* Tổng kết(Củng cố , rút gọn kiến thức)
1. Hình ảnh BTN được miêu tả như thế nào?
2. Vẻ đẹp, phẩm chất của người PN được miêu tả như thế nào?
3.Qua bài Bánh trôi nước gợi cho em hiểu gì về nhà thơ Hồ Xuân Hương?
+ Bà là người từng chịu nhiều cay đắng trong xã hội trọng nam khinh nữ
+ Bà không chỉ là 1 thân phận chìm nổi mà còn là 1 phụ nữ

29
* Hướng dẫn học tập( Hướng dẫn HS tự học ở nhà)
* Đối với bài học ở tiết học này
- Học bài : ghi nhớ , hoàn chỉnh lại bài tập vào VBT
- Tìm thêm 1 số câu ca dao có nội dung tương tự.
* Đối với bài học ở tiết học tiếp theo
- Chuẩn bị bài “ Quan hệ từ”
+ Thế nào là quan hệ từ
+ Sử dụng quan hệ từ
+ Luyện tập
30