Bài 6. Từ Hán Việt (tiếp theo)

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ
HỌC SINH : TRẦN NGUYỄN PHƯƠNG LINH
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÂY SƠN
Kiểm tra bài cũ:
1/ Từ ghép Hán Việt được chia thành những loại nào? Trật tự các yếu tố trong từ ghép chính phụ Hán Việt như thế nào?
2/ Hãy cho 2 ví dụ từ ghép đẳng lập Hán Việt, 2 ví dụ từ ghép chính phụ Hán việt.
Bài 6:
Tiết 22:
TỪ HÁN VIỆT (tiếp theo)
Sử dụng từ Hán Việt:

1) Sử dụng từ Hán Việt để tạo sắc thái biểu cảm:
- Việt Nam anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang.
Phụ nữ
a) Hãy thay thế các từ Hán Việt in đậm bằng các từ thuần Việt tương ứng và nhận xét việc sử dụng từ Hán Việt có tác dụng gì?:
- Cụ là nhà cách mạng lão thành. Sau khi cụ , nhân dân địa phương đã cụ trên một ngọn đồi.
từ trần
mai táng
chết
chôn
- Bác sĩ đang khám
tử thi.
xác chết.
Đàn bà
 Dùng từ “phụ nữ” để tạo sắc thái trang trọng.
 Dùng từ “từ trần” , “mai táng” để thể hiện thái độ tôn kính.
 Dùng từ “tử thi” để tránh gây cảm giác thô tục, ghê sợ.
b) Các từ Hán Việt in đậm tạo sắc thái gì cho đoạn văn trích dưới đây:
Yết Kiêu đến kinh đô Thăng Long, yết kiến vua Trần Nhân Tông.
Nhà vua: Trẫm cho nhà ngươi một loại binh khí.
Yết Kiêu: Tâu bệ hạ, thần chỉ xin một chiếc dùi sắt.
Nhà vua: Để làm gì?
Yết Kiêu: Để dùi thủng chiếc thuyền của giặc, vì thần có thể lặn hàng giờ dưới nước.
(Theo Chuyện hay sử cũ)
Ghi nhớ 1: SGK/ 82.
Trong nhiều trường hợp, người ta sử dụng từ Hán Việt để:
Tạo sắc thái trang trọng, thể hiện thái độ tôn kính;
Tạo sắc thái tao nhã, tránh gây cảm giác thô tục, ghê sợ;
Tạo sắc thái cổ, phù hợp với bầu không khí xã hội xa xưa.
 Dùng từ Hán Việt tạo sắc thái cổ kính.
2/ Không nên lạm dụng từ Hán Việt:
Nhận xét cách dùng từ trong từng cặp câu tương ứng, câu nào sử dụng phù hợp hơn? Vì sao?
a)- Kì thi này con đạt loại giỏi. Con đề nghị mẹ thưởng cho con một phần thưởng xứng đáng!
- Kì thi này con đạt loại giỏi, mẹ thưởng cho con một phần thương xứng đáng nhé!
b)- Ngoài sân, nhi đồng đang vui đùa.
- Ngoài sân, trẻ em đang vui đùa.
Ghi nhớ 2: SGK/ 83.
Không nên lạm dụng từ Hán Việt, vì như vậy sẽ gây:
- Thiếu tự nhiên.
Thiếu trong sáng.
Không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
 thiếu trong sáng, thiếu tôn trong người nói.
 không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp bình thường.
II) Luyện tập:
1/ Hãy chọn từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống:
thân mẫu
*Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa …….. như nước trong nguồn chảy ra.
*Nhà máy dệt kim Vinh mang tên Hoàng Thị Loan -……
Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Phu nhân
*Tham dự buổi chiêu đãi có ngài đại sứ và ……………
*Thuận ……….. thuận chồng tát bể Đông cũng cạn.
lâm chung
*Con chim ………………… thì tiếng kêu thương,
*Con người ………………… thì lời nói phải.
*Lúc ………………….. ông cụ còn dặn dò con cháu phải thương yêu nhau.
mẹ
vợ
sắp chết
sắp chết
giáo huấn
Mọi cán bộ đều phải thực hiện lời ……………………. của Chủ tịch Hồ Chí Minh : cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.
Con cái phải nghe lời ……………… của cha mẹ.
2/ Tại sao người Việt Nam thích dùng từ Hán Việt để đặt tên người, tên địa lí?
3/ Đọc đọan văn sau đây trong truyền thuyết “Trọng Thủy- Mị Châu”, tìm những từ Hán Việt góp phần tạo sắc thái cổ xưa.
Lúc bấy giờ Triệu Đà làm chúa đất Nam Hải. Mấy lần Đà đem quân sang cướp đất Âu Lạc, nhưng vì An Dương Vương có nỏ thần, quân Nam Hải bị giết hại rất nhiều,nên Đà đành cố thủ đợi cơ hội khác. Triệu Đà thấy dùng binh không lợi, bèn xin giảng hòa với An Dương Vương, và cho con trai là Trọng Thủy sang cầu thân, nhưng chủ ý là tìm cách phá chiếc nỏ thần.
Trong những ngày đi lại để kết tình hòa hiếu, Trọng Thủy gặp được Mị Châu, một thiếu nữ mày ngài mắt phượng, nhan sắc tuyệt trần, con gái yêu của An Dương Vương.
( Theo Vũ Ngọc Phan )
dạy bảo
 Dùng từ Hán Việt sẽ có ý nghĩa, trang trọng và đẹp hơn.
4) Nhận xét về việc dùng các từ Hán Việt trong các câu sau đây:
Em đi nhớ sức khỏe nhé!
Đồ vật làm bằng gỗ tốt thì sử dụng được lâu dài. Còn những đồ làm bằng gỗ xấu dù làm rất cầu kì, thì cũng chỉ dùng được trong một thời gian ngắn.
 Hãy dùng các từ thuần Việt để thay thế cho phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp bình thường.
bảo vệ
mĩ lệ
giữ gìn
đẹp đẽ
CỦNG CỐ:
Nhận xét và sửa lại cho hợp lí cách dùng từ Hán Việt trong các câu sau đây:
- Em cô cho em nghỉ học một ngày.
- Ba mẹ khuyên mình phải hào thuận và thương yêu nhau.
DẶN DÒ:
Học bài, xem bài tập.
Về nhà viết một đoạn văn sử dụng từ Hán Việt nói về vấn đề bảo vệ môi trường sống hiện nay.
Chuẩn bị “Quan hệ từ” SGK/ 96 – Tìm hiểu nội dung bài
yêu cầu
huynh đệ
xin phép
anh em
KÍNH CHÚC QUÝ THẦY CÔ
VÀ
CÁC BẠN HỌC SINH SỨC KHỎE