Bài 6. Bài ca Côn Sơn

Văn bản
BÀI CA CÔN SƠN
(Trích Côn Sơn ca - Nguyễn Trãi)
Tiết 22: Hướng dẫn đọc thêm
Đọc và tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Nguyễn Trãi (1380 –1442): Hiệu Ức Trai con của Nguyễn Phi Khanh
- Quê: Chí Linh - Hải Dương
- Ông là một nhà thơ, nhà quân sự, nhà chính trị , nhà ngoại giao lỗi lạc. Được công nhận danh nhân văn hoá thế giới 1980.
- Tác phẩm tiêu biểu :Bình Ngô đại cáo, Ức Trai thi tập . ….
? Em hãy nêu vài nét về tác giả Nguyễn Trãi?
?Nêu những hiểu biết của em về tác phẩm?
2.Tác phẩm :
a. Hoàn cảnh sáng tác : Khi ông cáo quan về sống ẩn dật ở Côn Sơn
b. Thể thơ :
- Nguyên tác: Chữ Hán
- Bản dịch : Thể thơ lục bát
c.Phương thức biểu đạt : Biểu cảm
Côn Sơn là dãy núi ở xã Chi Ngại thuộc huyện Chí Linh tỉnh Hải Dương
Cảnh Côn Sơn ngày nay
Khu di tích đền thờ Nguyễn Trãi ở Côn Sơn
2. Đọc, chú thích, bố cục:
a. Đọc : Đọc đúng nhịp 2 / 2 / 2 ; 4 / 4
Suối chảy rì rầm
Đá rêu phơi
Thông mọc như nêm
Bóng trúc râm
2. Đọc, chú thích, bố cục:
a. Đọc : Đọc đúng nhịp 2 / 2 / 2 ; 4 / 4
b. Chú thích: Sgk
c. Bố cục:
Hai phần
- Cảnh thiên nhiên Côn Sơn
- Con người trong thiên nhiên Côn Sơn
Bài ca Côn Sơn tả cảnh vật và con người lồng ghép sóng đôi nhau. Em hãy tìm những câu thơ tả mối quan hệ giữa ta và cảnh?
Đọc những câu thơ tả mối quan hệ giữa ta và cảnh.
- Suối chảy rì rầm
- Có đá rêu phơi
- Thông mọc như nêm
- Có bóng trúc râm
* Sự hòa hợp tuyệt đối giữa con người và cảnh vật thiên nhiên.
Ta nghe như tiếng đàn cầm
Ta ngồi trên đá như ngồi chiếu êm
Ta lên ta nằm
Ta ngâm thơ nhàn
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Cảnh thiên nhiên Côn Sơn :
Bức tranh thiên nhiên trong “Bài ca Côn Sơn “ được phác hoạ bằng những âm thanh , hình ảnh cụ thể nào ?
- Suối : Tả bằng âm thanh rì rầm
- Đá : Tả bằng màu rêu

- Thông mọc như nêm

- Bóng trúc râm

-> Quan sát bằng :
Thị giác, thính giác
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Cảnh thiên nhiên Côn Sơn :

Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để tả cảnh trí Côn Sơn? Qua đó em cảm nhận như thế nào về vẻ đẹp thiên nhiên Côn Sơn
Thảo luận nhóm theo bàn (2 phút)
- Suối : Tả bằng âm thanh rì rầm
- Đá : Tả bằng màu rêu

- Thông mọc như nêm

- Bóng trúc râm

-> Quan sát bằng :
Thị giác, thính giác
II. Đọc - hiểu văn bản:
1. Cảnh thiên nhiên Côn Sơn :
Hình ảnh so sánh ,liên tưởng , tưởng tượng
Cảnh thiên nhiên yên tĩnh , trong lành, khoáng đạt , nên thơ
Ảnh ô
Nhiễm
Môi trường
Ảnh ô
Nhiễm
Môi trường
2. Con người trong thiên nhiên Côn Sơn :
? Từ “ta” gắn với những hoạt động cụ thể nào nào? Chỉ ra những biện pháp nghệ thuật được sử dụng để diễn tả các hoạt động ấy?
2. Con người trong thiên nhiên Côn Sơn
Ta nghe như tiếng đàn cầm
Ta ngồi trên đá như ngồi chiếu êm
Ta lên ta nằm
Ta ngâm thơ nhàn
Điệp từ , động từ gợi tả ,so sánh , liên tưởng
? Hãy nhận xét tâm thế của tác giả khi đến với thiên nhiên, hình ảnh tác giả “ngâm thơ nhàn” trong khung cảnh Côn Sơn trữ tình gợi cho em suy nghĩ gì về vẻ đẹp nhân cách, tâm hồn nhà thơ?
Thảo luận nhóm theo bàn (2 phút)
=> Tâm thế tự chủ của một con người hoà mình vào thiên nhiên, sống gần gũi, gắn bó với thiên nhiên, tràn đầy thi hứng trước cảnh đẹp Côn Sơn.
=> Vẻ đẹp của tâm hồn trong sạch, thanh thản, giàu xúc cảm; nhân cách và khí tiết thanh cao, tao nhã của bậc túc nho ẩn dật nhưng không lánh việc đời.
III. Tổng kết : ( Ghi nhớ )
Hãy tổng hợp những nét nghệ thuật đặc sắc trong bài thơ?
Em hãy nêu nội dung ý nghĩa của bài thơ
1, Nghệ thuật: Đan xen tả cảnh và tả người, lời thơ trong sáng, giọng điệu nhẹ nhàng, êm ái, sử dụng các biện pháp nghệ thuật: So sánh, điệp ngữ
2, Nội dung: Ca ngợi vẻ đẹp thanh tĩnh, nên thơ của Côn sơn, qua đó bộc lộ cốt cách thanh cao, tâm hồn thi sĩ của Nguyễn Trãi
III. Tổng kết : ( Ghi nhớ )
Cách ví von tiếng suối của Nguyễn Trãi trong hai câu thơ “ Côn Sơn suối chảy rì rầm , Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai” và của Hồ Chí Minh trong câu thơ “Tiếng suối trong như tiếng hát xa” (Cảnh khuya) có gì giống và khác nhau ?
IV. LUYỆN TẬP
Thảo luận nhóm theo bàn: 3 phút
Giống nhau :
- Đều là cảm nhận của những tâm hồn thi sĩ hoà hợp với thiên nhiên
- Đều so sánh tiếng suối với âm nhạc
Khác nhau :
- Nguyễn Trãi so sánh tiếng suối như tiếng đàn.
- Hồ Chí Minh so sánh tiếng suối như tiếng hát.
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Học thuộc lòng, nắm vững kiến thức bài ca Côn Sơn
- Làm các bài tập về từ Hán Việt và chuẩn bị bài Từ Hán Việt tiếp theo