Bài 54. Ô nhiễm môi trường

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO


BÀI DỰ THI KIẾN THỨC LIÊN MÔN

TÊN ĐỀ ÁN:
TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG QUÁ TRÌNH GIẢNG DẠY
CHỦ ĐỀ “CON NGƯỜI DÂN SỐ VÀ MÔI TRƯỜNG”
TRONG MÔN SINH HỌC 9


Giáo viên: Nguyễn Thị Thu Hương
Trường THCS Hồng Lý
Huyện Vũ Thư -Tỉnh Thái Bình
Email:[email protected]

Tháng 9/2015
Mục tiêu
Mục tiêu dạy học :
- Hiện nay như chúng ta đã biết môi trường sống ngày càng bị ô nhiễm, môi trường sống đang bị thay đổi gây hại đến đời sống của con người cũng như của các sinh vật khác.
- Ô nhiễm môi trường chủ yếu do hoạt động của con người gây ra. Việc ô nhiễm môi trường có mối quan hệ rất lớn đến sự phát triển dân số, kinh tế và vấn đề ổn định xã hội. Ô nhiễm môi trường liên quan rất nhiều đến các lĩnh vực của xã hội, đến kiến thức của nhiều môn học như toán, lý, hoá, văn, sử, địa... Để tìm hiểu các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm môi trường và biện pháp hạn chế gây ô nhiễm môi trường, các em phải sử dụng kiến thức của nhiều môn học, nhiều lĩnh vực, chính vì vậy bản thân tôi đã xây dựng dự án tích hợp kiến thức liên môn trong giảng dạy Chủ đề: “Con người, dân số và môi trường”.
Mục tiêu cụ thể là:
a) Về kiến thức
-Dự án hướng dẫn học sinh sử dụng những kiến thức của các bộ môn như: sinh học, toán học, vật lý, văn học, lịch sử, địa lý... vào từng nội dung của từng bài học khi cần thiết.
b)Về kĩ năng
-Kỹ năng sử dụng kiến thức liên môn.
- Kỹ năng hoạt động nhóm, thu thập thông tin ngoài xã hội, thông tin thực tế, qua sách báo, kỹ năng bảo vệ ý kiến của mình trước tập thể.
c)Về thái độ:
-Thái độ nghiêm túc học tập tốt tất cả các môn học, yêu thích, say mê tìm hiểu kiến thức của nhiều môn học qua các kênh thông tin khác nhau.
- Ý thức được sự cần thiết của việc học tập toàn diện các bộ môn, bác bỏ quan niệm chỉ cần học 1 vài môn cơ bản, tránh việc học lệch, học tủ.
-Ý thức trách nhiệm của bản thân trong việc thực hiện chính sách dân số trong tương lai, vận động, tuyên truyền người thân và bạn bè cùng thực hiện.
- Ý thức bảo vệ môi trường, tuyên truyền mọi người có ý thức trong việc bảo vệ môi trường. Việc bảo vệ môi trường không phải là việc của một cá nhân địa phương hay một quốc gia mà là nhận thức và tình cảm của mọi người,.
- Mọi người tiến bộ trên thế giới có trách nhiệm bảo vệ Trái đất – Ngôi nhà chung của chúng ta.
Ý nghĩa - Thiết bị dạy học
Ý nghĩa:

- Bản thân tôi thấy rằng việc kết hợp kiến thức của nhiều môn học khác nhau để giải quyết một vấn đề nào đó cho một môn học là một việc làm hết sức cần thiết.Với việc tích hợp như vậy yêu cầu đối với người thày không chỉ đơn thuần nắm bắt nhuần nhuyễn kiến thức bộ môn mình được đào tạo và trực tiếp giảng dạy mà người thày còn phải thường xuyên nghiên cứu tìm hiểu kiến thức về những môn học có liên quan đến môn học chuyên môn của mình.Điều đó giúp người thầy mở rộng thêm vốn hiểu biết của mình.Còn đối với các em học sinh việc vận dụng tích hợp kiến thức của nhiều môn sẽ giúp các em hiểu rõ được sự cần thiết phải học toàn diện tất cả các môn học,không nên coi nhẹ môn học nào.Ngoài ra các em còn thấy được sự thống nhất trong Chương trình giáo dục,các bộ môn các em được học đều là tập hợp những kiến thức khoa học, chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Từ đó sẽ khích lệ được sự say mê học tập hăng hái tìm tòi, nghiên cứu, khám phá kiến thức mới của các em.

- Việc vận dụng kiến thức nhiều môn trong giảng dạy và học tập sẽ giúp học sinh phát huy sự độc lập suy nghĩ, tư duy, sáng tạo trong học tập. Giáo viên tiếp cận tốt hơn ,hiểu rõ hơn, sâu hơn những vấn đề đặt ra trong chương trình sách giáo khoa. Tiết học sẽ trở nên sinh động, học sinh sẽ hứng thú học bài nhiều hơn và hiêụ quả học tập cao hơn.

Thiết bị dạy học,học liệu

- Tranh hình SGK Sinh học 9.
- Tranh ảnh về môi trường bị ô nhiễm thu thập qua sách báo... trong thực tế.
- Tài liệu về ô nhiễm môi trường.
- Cuốn sách hỏi đáp về môi trường và sinh thái.
- Phim tư liệu lịch sử.
- Tranh ảnh về xử lý rác thải, trồng rừng và trồng rau sạch.
Hoạt động dạy học

* Lưu ý : Trong phần trình bày về hoạt động dạy học và tiến trình dạy học,tôi chỉ đi sâu mô tả những phần nội dung trong bài học có tích hợp kiến thức của các môn học khác, còn các hoạt động khác vẫn diễn ra bình thường. Chủ yếu đi sâu vào bài “Ô nhiễm môi trường”.
a)Mục tiêu bài học:
+ Kiến thức:
- Học sinh nêu được các nguyên nhân gây ô nhiễm, từ đó có ý thức bảo vệ môi trường sống.
- Mỗi học sinh hiểu được hiệu quả phát triển môi trường bền vững, qua đó nâng cao ý thức bảo vệ môi trường.
+ Kỹ năng:
- Rèn Kỹ năng quan sát hình phát hiện kiến thức
- Rèn kỹ năng hoạt động nhóm.
- Rèn kỹ năng khái quát hoá kiến thức, thu thập thông tin.
+ Thái độ
- Giáo dục ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường.
b)Cách tổ chức dạy học
Các hoạt động dạy học trong tiết diễn ra bình thường tôi chỉ mô tả những nội dung trong bài học có yêu cầu học sinh sử dụng kiến thức liên môn để giải quyết vấn đề trong bài :Ô nhiễm môi trường .
Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
I. Ô nhiễm môi trường là gì?
II. Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm
III. Biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường
I. Ô nhiễm môi trường là gì?
Hoạt động chủ yếu nào gây ô nhiễm môi trường?
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường tự nhiên bị bẩn, đồng thời các tính chất vật lý, hoá học, sinh học của môi trường bị thay đổi, gây tác hại tới đời sống của con người và các sinh vật khác.
? Qua kiến thức văn học trong bài “Thông tin ngày trái đất năm 2000 trong Ngữ văn 8 và qua thực tế hiện nay em có nhận xét gì về tình hình môi trường?
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
II. Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm
I. Ô nhiễm môi trường là gì?
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
1. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt
II. Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm
I. Ô nhiễm môi trường là gì?
? Kể tên các khí độc hại gây ô nhiễm môi trường?
? Những khí độc hại đó do hoạt động nào thải ra? Tại sao?
- Qua kiến thức hóa học và qua tranh ảnh.
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
Không khí bị ô nhiễm gây ngộ độc,gây bệnh ung thư phổi, viêm phế quản… có thể dẫn đến chết người. VD: năm 1952 gây chết 5000 ở Luôn Đôn do ô nhiễm môi trường không khí. Các nhà máy Gang – Thép, các lò than công nghiệp… thải ra nhiều khí CO,nhiều khí độc hại ,bụi bẩn nên nước mưa bị nhiễm độc không sử dụng được.Không nên đốt củi, lò than để sưởi trong nhà kín vì sinh nhiều khí CO,CO2 gây ngạt. Ngoài ra còn hiện tượng mưa axít,thủng tầng ôzôn...
1. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt
II. Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm
I. Ô nhiễm môi trường là gì?
Hoạt động công nghiệp
Cháy rừng
Phương tiện giao thông vận tải
Sinh hoạt
? Thành phần các khí này trong không khí tăng cao thì có hại gì ?Liên hệ thực tế?
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
1. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt
II. Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm
I. Ô nhiễm môi trường là gì?
Tạo mưa a xít gây
ảnh hưởng đến thực vật
Và sức khoẻ con người
SO2 + H2O ↔ H2SO3
CO2 + H2O ↔ H2CO3
2NO2 + H2O → HNO2 + HNO3
? Bằng kiến thức hóa học em hãy giải thích hiện tượng mưa axít?
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
1. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt
II. Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm
I. Ô nhiễm môi trường là gì?
Dung dịch hoá học Freon thể lỏng (gas) được dùng trong cơ chế khép kín của tủ lạnh, máy lạnh để gây lạnh, ngoài ra còn được dùng trong các dung dịch giặt tẩy, trong bình cứu hoả. Lượng hoá chất Freon bị rò rỉ bốc hơi bay lên phá huỷ tầng ôzôn (chiếc áo ôzôn được xem như là lá chắn để bảo vệ sự sống) làm cho tia cực tím, tia tử ngoại chiếu thẳng xuống trái đất gây hại cho sinh vật cũng như con người.
? Bằng kiến thức hóa học ,lý học hãy giải thích nguyên nhân của việc phá hủy tầng ôzôn? Tác hại?
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
1. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt
II. Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm
I. Ô nhiễm môi trường là gì?
Vận dụng kiến thức môn Vật lý, Địa lý yêu cầu HS trả lời câu hỏi:
? Việc tăng dân số quá nhanh, sự phát triển công nghiệp hóa, đô thị hóa ảnh hưởng như thế nào tới môi trường?
Hiệu ứng nhà kính
gây biến đổi khí hậu
Thiên tai : bão lũ
Nhiệt độ tăng , băng tan ở hai cực
Nước biển dâng cao
Đất liền, đảo bị chìm ngập
Đất nông nghiệp thu hẹp
Thiếu lương thực
Bằng những con số toán học cụ thể người ta đã đưa ra các thống kê :

- Hàm lượng khí CO2 bình thường trong không khí là 0.03% thì cây phát triển bình thường, nhưng nếu tăng cao quá 0.2% thì cây bị đầu độc và có thể bị chết. (Cạnh các lò gạch, lò vôi...)
- Theo thống kê thế giới, hàng năm con người thải vào bầu khí quyển:
* 20 tỉ tấn CO2, NO2, CH4
* 600.000 tấn hơi thuỷ ngân , hơi chì và các chất độc hại khác.
* 700 triệu tấn bụi
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
1. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt
II. Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm
I. Ô nhiễm môi trường là gì?
2. Ô nhiễm do hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học
?1.Các hóa chất bảo vệ thực vật và chất độc hóa học thường được tích tụ ở môi trường nào ?
?2.Mô tả con đường phát tán của các loại hóa chất đó ?
?3.Vai trò của thuốc bảo vệ thực vật là gì?
Liên hệ thực tế ?
Hiện nay có hơn 1000 hợp chất được chế tạo làm hoá chất bảo vệ thực vật DDT, Picloram... và có nhiều hoá chất được dùng trong công nghệ chế biết thực phẩm gây hại cho sinh vật và con người như hàn the, phẩm màu, bột sắt...
Nhiều vụ ngộ độc thực phẩm xảy ra rất ngiêm trọng gây chết người do lạm dụng hóa chất trong bảo quản, chế biến thực phẩm:như vụ ngộ độc rượu ở Quảng Ninh gây chết người do sử dụng cồn công nghiệp ...
- Nước thải từ nhà máy xí nghiệp không qua xử lý nên lượng hoá chất và các chất độc hại lớn gây ô nhiễm môi trường:VD dòng sông Thị Vải trở thành dòng sông chết do nước thải của nhà máy sản xuất bột ngọt VEDAN, chôn thuốc trừ sâu của công ty thuốc bảo vệ thực vật Nicotex Thanh Hoá ...gây bệnh tật cho con người.
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
Qua tư liệu lịch sử và bằng phép toán thống kê người ta đã tính được tại một số vùng thuộc tỉnh Thừa Thiên - Huế bị Mĩ rải chất diệt cỏ(chất điôxin) trong chiến tranh thì các tật, bệnh di truyền bẩm sinh (tật u não, khe hở hàm, lác mắt, đục thể thuỷ tinh, chân khoèo...) chiếm tỷ lệ 2.34 - 9.3%, tăng rõ rệt so với thành phố Huế là nơi không bị rải chất độc hoá học.
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
1. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt
II. Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm
I. Ô nhiễm môi trường là gì?
2. Ô nhiễm do hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học
3. Ô nhiễm do các chất thải rắn
Hàng trăm loại rác thải
Sử dụng kiến thức môn Hoá học, kiến thức thực tế cho HS thảo luận trả lời các câu hỏi sau:
?1.Kể tên các loại chất thải rắn gây ô nhiễm môi trường ?
?2.Các loại chất thải rắn có thể được chia làm mấy loại?
?3. Việc phân loại rác đó nhằm mục đích gì?
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
1. Ô nhiễm do các chất khí thải ra từ hoạt động công nghiệp và sinh hoạt
II. Các tác nhân chủ yếu gây ô nhiễm
I. Ô nhiễm môi trường là gì?
3. Ô nhiễm do các chất thải rắn
Có 3 loại rác:
* Rác hữu cơ: Lá cây, xác động thực vật...
* Rác vô cơ: gạch, đá…
* Rác thải không phân huỷ: bao bì nilông, kim loại tổng hợp, bơm kim tiêm y tế...
Mục đích :
-Rác thải hữu cơ: tái sản xuất làm phân vi sinh ,phân hữu cơ ...
-Rác không phân hủy :thu gom đưa vào tái chế để sử dụng.
2. Ô nhiễm do hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hoá học
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
III. Biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường
Qua việc tích hợp kiến thức liên môn trong giảng dạy các em đã nắm chắc nguyên nhân và tác hại của ô nhiễm môi trường, từ đó các em đã đưa ra được các biện pháp thích hợp trong việc hạn chế ô nhiễm môi trường:
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
Các biện pháp hạn chế ô nhiễm không khí
Công viên cây xanh
Năng lượng gió
Sử dụng năng lượng mặt trời
Ô NHIễM MÔI TRƯờNG
Các biện pháp hạn chế ô nhiễm không khí
ĐỐI VỚI SẢN XUẤT- SINH HOẠT
Lắp đặt bộ lọc xử lý khói bụi cho bếp , nhà máy ,lò nung
Những biện pháp hạn chế ô nhiễm do thuốc bảo vệ thực vật:
-Chọn giống cây trồng mới có khả năng chống chịu bệnh tốt cho năng suất cao.
-Bố trí cây trồng hợp lý để nâng cao sức đề kháng của cây hạn chế sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Sử dụng hợp lý ,đúng cách đúng liều lượng khi sử dụng thuốc trừ sâu ,thuốc diệt cỏ và hóa chất chế biến thực phẩm ...
Trồng rau sạch -Mụn Cụng ngh?
Sử dụng thiên địch thay thế cho sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật
Hạn chế ô nhiễm nguồn nước
Xây dựng bể lắng và lọc nước thải
Thu gom rác …
Hạn chế ô nhiễm chất thải rắn
ủ phân động vật
Xây dựng nhà máy xử lí rác
Chôn lấp và đốt rác một cách khoa học
Là học sinh các em cần phải làm gì để góp phần phòng chống ô nhiễm?
Tuyên truyền vận động
Tích cực trồng cây gây rừng
Ngày môi trường
Học sinh trồng và chăm sóc cây
Trước thực trạng môi trường đang bị ô nhiễm nặng ở nhiều nơi, gây nhiều hậu quả nghiêm trọng theo em trách nhiệm của mỗi người cần phải làm gì?
Nâng cao ý thức bảo vệ tài nguyên môi trường gắn liền với sự phát triển bền vững của đất nước. Việc bảo vệ tài nguyên môi trường không phải là việc của mỗi cá nhân, địa phương hay một quốc gia mà là ý thức tình cảm của mọi người. Mọi người tiến bộ trên thế giới có trách nhiệm bảo vệ trái đất - ngôi nhà chung của chúng ta
Tham gia thực hiện giờ trái đất để tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường.
Tất cả mọi người trên trái đất hãy đoàn kết chung tay vì màu xanh của trái đất, vì hòa bình của nhân loại, vì cuộc sống của chính chúng ta.
Kiểm tra đánh giá
Cụ thể tôi cho học sinh giải quyết một số tình huống:
?1. Em hãy nêu ý kiến của mình trước việc bố mẹ và người thân đốt rơm rạ ở ngoài đồng?
?2. Việc người dân sử dụng thuốc trừ sâu và vứt bao bì ở sông ngòi. Bằng kiến thức đã học của mình em hãy tuyên truyền cho mọi người thế nào về việc làm trên?
?3. Ở trường có bạn đổ rác ra ao trường, góc vườn trường điều đó đúng hay sai tại sao?
?4. Nêu quan điểm của em về việc vứt bỏ xác động vật chết ra sông ngòi?
Qua chủ đề “Con người, dân số và môi trường” học sinh đã viết được bài thu hoạch “Tìm hiểu môi trường địa phương” theo tiêu chí sau:
- Nguyên nhân nào dẫn tới ô nhiễm môi trường?
- Có biện pháp nào khắc phục không?
- Những hoạt động nào của con người đã gây nên sự biến đổi hệ sinh thái quan sát?
- Xu hướng biến đổi của hệ sinh thái đó là xấu đi hay tốt lên?
- Theo em chúng ta cần làm gì để khắc phục những biến đổi xấu của hệ sinh thái đó?
- Cảm tưởng của em sau khi học xong chủ đề “Con người, dân số và môi trường” và sau khi tìm hiểu tình hình môi trường ở địa phương?
- Nhiệm vụ của học sinh với công tác phòng chống ô nhiễm là gì?
Hầu hết các bài thu hoạch đề nêu ra được:
- Nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm môi trường.
- Đề ra được các biện pháp khắc phục chống ô nhiễm môi trường.
- Học sinh đã hiểu và nâng cao được nhận thức của mình về việc bảo vệ môi trường, có ý thức tuyên truyền vận động mọi người đều có trách nhiệm trong việc bảo vệ Trái đất – ngôi nhà chung của chúng ta.
Kết quả học tập
CẢM ƠN CÁC THẦY CÔ ĐÃ THEO DÕI