Bài 50. Hệ sinh thái

Kiểm tra bài cũ :
Câu 1 : Thế nào là một quần xã sinh vật ? hãy lấy ví dụ về một quần xã sinh vật mà em biết ?

Bài 50 HỆ SINH THÁI
I - Thế nào là hệ sinh thái ?
Để tìm hiểu thế nào là hệ sinh thái : chúng ta quan sát tranh mô tả hệ sinh thái rừng nhiệt đới- và tìm hiểu ví dụ ( sách giáo khoa )
HÌNH 50.1 MÔ TẢ MỘT HỆ SINH THÁI RỪNG NHIỆT ĐỚI
Yêu cầu thảo luận nhóm :
+ quan sát song hình 50 .1 Mô tả một hệ sinh thái rừng nhiệt đới và cho biết :
- Nhöõng thaønh phaàn voâ sinh vaø höõu sinh coù theå coù trong heä sinh thaùi röøng.
Thaønh phaàn voâ sinh: Ñaát,nöôùc,nhieät ñoä….
 thaønh phaàn höõu sinh : ñoäng vaät ,thöïc vaät…coù trong heä sinh thaùi röøng.

- Laù vaø caønh caây muïc laø thöùc aên cuûa nhöõng sinh vaät naøo ?
 Laø thöùc aên cuûa : vi khuaån, naám ……

- Caây röøng coù yù nghóa nhö theá naøo ñoái vôùi ñôøi soáng ñoäng vaät röøng ?
Laø thöùc aên vaø nôi ôû … cuûa caùc ñoäng vaät .

-Ñoäng vaät röøng coù aûnh höôûng nhö theá naøo tôùi thöïc vaät ?
 Ñoäng vaät aên thöïc vaät , thuï phaán vaø boùn phaân cho thöïc vaät…goùp phaàn phaùt taùn cuûa quaû vaø haït….

-Neáu nhö röøng bò chaùy maát haàu heát caùc caây goã lôùn , nhoû vaø coû thì ñieàu gì seõ xaûy
ra ñoái vôùi caùc loaøi ñoäng vaät ? Taïi sao ?
 Röøng chaùy caùc ñoäng thöïc vaät seõ giaûm maïnh coù loaøi seõ tuyeät chuûng,vì maát
nguoàn thöùc aên , nôi ôû , nöôùc ,khí haäu thay ñoåi…
+ Một hệ sinh thái hoàn chỉnh có thành phần chủ yếu nào ?
? Có thành phần chủ yếu sau :
.Các thành phần vô sinh như đất đá , nước , thảm mục ..
.Sinh vật sản xuất và thực vật .
.Sinh vật tiêu thụ gồm có động vật ăn thịt.
. Sinh vật phân giải như nấm , vi khuẩn .

+ Thế nào là một hệ sinh thái ? Hãy kể tên hệ sinh thái mà em biết ?
?Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và môi trường sống của quần xã (sinh cảnh ) . Các sinh vật luôn tác động qua lại lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định .
ví dụ: hệ sinh thái rừng nhiệt đới , �hệ sinh thái rừng ôn đới..

II- Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn :

Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn biểu hiện mối quan hệ dinh dưỡng giữa các loài sinh vật ttrong quần xã ? Chúng ta tìm hiểu chuỗi thức ăn và lưới thức ăn

1, Thế nào là một chuỗi thức ăn ?
Chúng ta quan sát hình 50.2. Một lưới thức ăn của hệ sinh thái rừng ? Thực hiện bài tập sau : - chú ý chiều mũi tên sinh vật đứng trước là thức ăn của sinh vật đứng sau.


HÌNH 50.2 MỘT LƯỚI THỨC ĂN CỦA HỆ SINH THÁI RỪNG
THỰC HIỆN CÁC BÀI TẬP SAU :
- Thức ăn của chuột là gì ? Động vật nào ăn thịt chuột ? Hãy điền nội dung phù hợpvào chỗ trống của chuỗi thức ăn sau :
( thức ăn của chuột ) (Động vật ăn thịt chuột )
........ ? chuột ? .............
........ ? bọ ngựa ? .............
........ ? Sâu ? .............
........ ? ....... ? .............

-Trong chuỗi thức ăn , mỗi loài sinh vật là một mắt xích .Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa một mắt xích với mắt xích đứng trước và mắt xích đứng sau trong chuỗi thức ăn ?

- Hãy điền tiếp các từ phù hợp vào chỗ trống trong câu sau : Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau . Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích ......, vừa là sinh vật bị mắt xích ........ Tiêu thụ .
TRẢ LỜI
- Thức ăn của chuột là gì ? Động vật nào ăn thịt chuột ? Hãy điền nội dung phù hợpvào chỗ trống của chuỗi thức ăn sau :
?( thức ăn của chuột ) (Động vật ăn thịt chuột)
Cây cỏ ? Chuột ? Rắn
Sâu bọ ? Bọ ngựa ? Rắn
Cây cỏ ? Sâu ? Cầy
Cây cỏ ? Hươu ? Hổ

-Trong chuỗi thức ăn , mỗi loài sinh vật là một mắt xích .Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa một mắt xích với mắt xích đứng trước và mắt xích đứng sau trong chuỗi thức ăn ?
?sinh vật đứng trước là thức ăn của sinh vật đứng sau, (con vật ăn thịt và con vật ăn mồi )- Quan hệ thức ăn .
Hãy điền tiếp các từ...
? Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau . Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích đứng trước , vừa là sinh vật bị mắt xích phía sau Tiêu thụ .


2.Thế nào là một lưới thức ăn :
Tìm hiểu thông tin ( sách giáo khoa ) ? thực hiện phần lệnh :
Quan sát hình 50.2 một lần nữa và thực hiện các yêu cầu sau :
Cho biết sâu ăn lá cây tham gia vào chuỗi thức ăn nào ?

Sâu ăn lá cây tham gia vào các chuỗi thức ăn:
? Cây cỏ ? Sâu ? Cầy
Lá cây ? Sâu ? chuột
Cây cỏ ? Sâu ? bọ ngựa.
..... ... ......
Hãy xếp các sinh các sinh vật theo từng thành phần chủ yếu của hệ sinh thái .
? Thành phần chủ yếu của hệ sinh thái : sinh vật sản xuất- sinh vật tiêu thụ - sinh vật phân hủy
Lưới thức ăn là gì ?
?Lưới thức ăn :bao gồm các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung .Chuỗi thức ăn gồm các sinh vật : sinh vật sản xuất- sinh vật tiêu thụ - sinh vật phân hủy .


Qua đây ta thấy: chuỗi thức ăn có thể bắt đầu từ thực vật hay từ sinh vật bị phân giải . Sự trao đổi chất trong hệ sinh thái tạo thành chu kì kín.
Trong thực tiễn sản xuất người nông dân có biện pháp kĩ thuật để tận dụng nguồn thức ăn sinh vật như : thả nhiều loại cá trong ao -dự trữ thức ăn.
Tóm tắt kết luận bài :
Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và môi trường sống của quần xã (sinh cảnh) . Hệ sinh thái là một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định. Các sinh vật trong quần xã gắn bó với nhau bởi nhiều mối quan hệ , trong đó quan hệ dinh dưỡng có vai trò quan trọng được thể hiện qua chuỗi và lưới thức ăn .Một lưới thức ăn hoàn chỉnh bao gồm 3 thành phần chủ yếu là :sinh vật sản xuất- sinh vật tiêu thụ và sinh vật phân giải .

Ki?m tra - đánh giá :

Caâu 1 : Haõy khoanh troøn vaøo ñaàu caâu traû lôøi ñuùng nhaát:
+ Ñaâu laø moät heä sinh thaùi?
a- Bao goàm quaàn theå sinh vaät vaø moâi tröôøng soáng cuûa noù.
b- Bao goàm quaàn xaõ sinh vaät vaø moâi tröôøng soáng cuûa noù .
c- Bao goàm sinh vaät cuøng loaøi vaø moâi tröôøng soáng cuûa noù .
d- Bao goàm caùc ñoäng ,thöïc vaät vaø moâi tröôøng soáng cuûa noù .

Caâu 2 : Haõy cho ví duï veà moät heä sinh thaùi ,phaân tích caùc thaønh phaàn chính trong heä sinh thaùi ñoù ?
Dặn dò :
Học bài - làm bài tập 2 Sgk- 153 ,đọc mục em có biết.
Đọc trước bài 51- 52 THỰC HÀNH : HỆ SINH THÁI
+chuẩn bị : mỗi tổ 1 dao con , 1 dụng cụ đào đất.
Túi ni- lông thu nhặt mẫu vật
Giấy , bút chì ghi chép.
Kẻ sẵn bảng 51.1-51.2-51.3-51.4. theo tổ .