Bài 50. Hệ sinh thái

về dự tiết thao giảng
sinh học 9
Gv thực hiện: Đỗ Thị Trấn
Trường THCS Nhật Tân

Câu 2: Sắp xếp các thông tin ở cột A với cột B sao cho phù hợp và ghi kết quả vào cột C trong bảng sau:

Kiểm Tra bài cũ
Câu 1: Thế nào là một quần xã sinh vật? Cho VD?
Đáp án câu 1:
Quần xã sinh vật là tập hợp nhiều quần thể sinh vật thuộc các loài khác nhau, cùng sống trong một không gian xác định và chúng có mối quan hệ mật thiết, gắn bó với nhau như một thể thống nhất, do đó quần xã có cấu trúc tương đối ổn định.
VD:
-Quần xã rừng mưa nhiệt đới,
-Quần xã rừng ngập mặn
-Quần xã đồng ruộng
-Quần xã ao hồ
Đáp án câu 2:
Tiết 52 Bài 50 - HỆ SINH THÁI
I- Thế nào là một hệ sinh thái?

1- Khái niệm hệ sinh thái.

H? sinh th�i r?ng nhi?t d?i
Quan sát hình 50.1
Thảo luận trả lời câu hỏi các câu sau:
Những thành phần vô sinh và hữu sinh có thể có trong hệ sinh thái rừng?
Lá và cành cây mục là thức ăn của những sinh vật nào?
Cây rừng có ý nghĩa như thế nào đối với đời sống động vật rừng?
Động vật rừng có ảnh hưởng như thế nào đối với thực vật?
- Nếu như rừng bị cháy mất hầu hết các cây gỗ lớn, nhỏ và cỏ thì điều gì sẽ xảy ra đối với các loài động vật?
- Hệ sinh thái rừng nhiệt đới có những đặc diểm nào?
6. Thế nào là một hệ sinh thái
Trả lời các câu hỏi sau:
Những thành phần vô sinh và hữu sinh có thể có trong hệ sinh thái rừng?
Thành phần vô sinh: đất đá, thảm mục, nhiệt độ, mùn hữu cơ…
Thành phần hữu sinh: Động vật, thực vật, vi sinh vật…
Trả lời các câu hỏi:
Lá và cành cây mục là thức ăn của những sinh vật nào?
Lá và cành cây mục là thức ăn của các sinh vật phân giải: vi khuẩn , nấm, giun đất.
Trả lời các câu hỏi:
Cây rừng có ý nghĩa như thế nào đối với đời sống động vật rừng?
Cây rừng cung cấp thức ăn, nơi trú ẩn, noi ?, nơi sinh sản, t?o khí hậu ôn hòa cho động vật sinh sống
Trả lời các câu hỏi:
Động vật rừng có ảnh hưởng như thế nào đối với thực vật?
Động vật rừng có ảnh hưởng đối với thực vật: động vật ăn thực vật, góp phần thụ phấn, phát tán cho thực vật, phân bón cho thực vật.
Trả lời các câu hỏi:
Nếu như rừng bị cháy mất hầu hết các cây gỗ lớn, nhỏ và cỏ thì điều gì sẽ xảy ra đối với các loài động vật?
Nếu như rừng bị cháy: động vật mất nơi ở, nơi trú ẩn, mất nguồn thức ăn, nguồn nước, khí hậu thay d?i. nhiều loài động vật ưa ẩm sẽ bị chết
1 hệ sinh thái rừng nhiệt đới có những đặc điểm nào?
Dặc điểm hệ sinh thái r?ng nhi?t d?i:
Có nhân tố vô sinh, hữu sinh.
Có nguồn cung cấp thức ăn là thực vật
Giữa sinh vật có mối quan hệ dinh dưỡng tạo thành vòng tròn khép kín vật chất.

Trả lời các câu hỏi:
Thế nào là một hệ sinh thái?
Hệ sinh thái bao gồm: quần xã sinh vật và khu v?c sống của quần xã (sinh cảnh)
Trong h? sinh thái các sinh vật luôn tác động l?n nhau và tác d?ng qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành 1 hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
Nêu một số hệ sinh thái mà em biết?
Hệ sinh thái nông nghiệp
Đồng cỏ
Hệ sinh thái rừng nhiệt đới
Hệ sinh thái rừng ngập mặn
Hệ sinh thái biển
Hệ sinh thái sa mạc
Các hê sinh thái có cần được bảo vệ không? Vì sao?
Các hệ sinh thái rất cần được bảo vệ:
+ Bảo vệ hệ sinh thái chính là bảo vệ môi trường sống trên trái đất
+ Các hệ sinh thái chính cần được bảo vệ: Hệ sinh thái rừng, hệ sinh thái biển, hệ sinh thái nông nghiệp
- Bảo vệ rừng chính là bảo vệ các loài sinh vật, điều hoà khí hậu, tránh hạn hán lũ lụt, xói mòn,
giữ cân bằng sinh thái trên trái đất
- Bảo vệ sinh thái biển: Biển là nguồn cung cấp thức ăn chất đạm chủ yếu cho con người. Vì vậy cần có kế hoạch khai thác hợp lý, chống ô nhiễm môi trường biển
- Bảo vệ hệ sinh thái nông nghiệp vì hệ sinh thái nông nghiệp cung cấp lương thực, thực phẩm cho con người
Hệ sinh thái hoàn chỉnh gồm các thành phần chủ yếu nào?
- Hệ sinh thái hoàn chỉnh gồm các thành phần chủ yếu sau:
* Các thành phần vô sinh: Đất, đá, nước, thảm mục…
* Sinh vật sản xuất: Thực vật
* Sinh vật tiêu thụ: Động vật ăn thực vật, động vật ăn động vật
* Sinh vật phân giải: Vi khuẩn, nấm…
Bài 50:
HỆ SINH THÁI
I- Thế nào là một hệ sinh thái?
1- Khái niệm hệ sinh thái
2- Các thành phần của hệ sinh thái:
.Các thành phần vô sinh: Dất đá, nước, thảm mục.
.Sinh vật sản xuất: Thực vật
.Sinh vật tiêu thụ: Dộng vật (d?ng v?t ăn thực vật và động vật ăn động vật)
.Sinh vật phân giải: Vi khuẩn, nấm.
*Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và môi trường sống của quần xã (sinh cảnh) tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
*Vd: Rừng nhiệt đới, thảo nguyên

II- Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1- Thế nào là chuỗi thức ăn?
Thức ăn của chuột là gì?
Động vật nào ăn thịt chuột?
Quan sát H50.2 trả lời các câu hỏi
Cây cỏ
Chuột
Sâu ăn lá
Cây gỗ
Chuột
Chuột
Rắn
Cầy
Rắn
?
?
?
?
?
?
Bọ ngựa
Sâu ăn lá cây
Rắn
?
?
Sâu ăn lá
Cây
Cầy
?
Đại bàng
?
Chuột
Cây gỗ
Hổ
Cầy
VSV
?
?
?
Bọ ngựa
Sâu ăn lá cây
Rắn
Sâu ăn lá cây
Cây
Cầy
Chuột
Cây gỗ
Hổ
Đại bàng
Cầy
VSV
Nhận xét về mối quan hệ giữa với
và trong chuỗi thức ăn?
Một mắt xích
mắt xích đứng trước
mắt xích đứng sau
Đáp án:
- Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích đứng trước, vừa là sinh vật bị mắt xích đứng sau tiêu thụ
- Quan hệ dinh dưỡng
Hãy điến tiếp các từ thích hợp vào những chỗ trống trong câu sau:
Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích …………. , vừa là sinh vật bị mắt xích …………tiêu thụ.

Thế nào là một chuỗi thức ăn?
Đứng trước
Đứng sau
Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài là một mắt xích, vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía trước vừa là sinh vật bị mắt xích phía sau tiêu thụ.
VD:
Cây gỗ
Chuột
Cầy
Đại bàng
VSV
Chuột
Cây gỗ
Đại bàng
Cầy
VSV
Một chuỗi thức ăn điển hình gồm
các thành phần sinh vật nào?
-Sinh vật sản xuất: Thực vật
Sinh vật tiêu thụ: Động vật ăn thức vật:(Sinh vật tiêu thụ bậc 1)

Động vật ăn động vật(Sinh vật tiêu thụ bậc 2, 3,…)
- Sinh vật phân giải: Nấm, Vi khuẩn….
Quan sát một số chuỗi thức ăn sau:
Cây lúa  chuột  rắn
Ngô  chuột  mèo
Cây rau  sâu ăn lá  Cóc
Cây rau  châu chấu  ếch nhái
Chú ý:
Chuỗi thức ăn có thể bắt đầu từ thực vật hay sinh vật bị phân giải
II- Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài là một mắt xích, vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía trước vừa là sinh vật bị mắt xích phía sau tiêu thụ.

1- Thế nào là chuỗi thức ăn?
2- Thế nào là lưới thức ăn?
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn:
2. Thế nào là một lưới thức ăn.
Các em hãy quan sát hình 50.2 và trả lời câu hỏi sau:
-Cho biết sâu ăn lá cây tham gia vào những chuỗi thức ăn nào?
1- Thế nào là chuỗi thức ăn?
S�u an l� c�y tham gia v�o c�c chu?i th?c an sau:
Em có nhận xét gì về các chuỗi thức ăn trên ?
Em có nhận xét gì về các chuỗi thức ăn trên?
Các chuỗi thức ăn trên có một mắt xích chung: Sâu ăn lá
Em hãy tìm trong H50.2
những sinh vật là mắt xích chung của nhiều chuỗi thức ăn?
Cầy; chuột ….
Hãy cho biết thế nào là một lưới thức ăn?
- Lưới thức ăn bao gồm các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung
II- Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài là một mắt xích, vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía trước vừa là sinh vật bị mắt xích phía sau tiêu thụ.

1- Thế nào là chuỗi thức ăn?
2- Thế nào là lưới thức ăn?
a) Khái niệm:
Lưới thức ăn bao gồm các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung

b) Các thành phần chủ yếu của lưới thức ăn
b) Các thành phần chủ yếu của lưới thức ăn

Và xếp các sinh vật theo từng thành phần chủ yếu của hệ sinh thái?
Sinh vật sản xuất: Cây gỗ, cây cỏ
Sinh vật tiêu thụ:
. Sinh vật tiêu thụ bậc 1: Sâu ăn lá, chuột, hươu
. Sinh vật tiêu thụ bậc 2: Bọ ngựa, cầy, rắn
. Sinh vật tiêu thụ bậc 3: Hổ, đại bàng, rắn.
…
- Sinh vật phân giải: Vi khuẩn, nấm…

Một lưới thức ăn hoàn chỉnh gồm các thành phần sinh vật nào?

Hãy quan sát H50.2
Gồm 3 thành phần chủ yếu:
Sinh vật sản xuất
Sinh vật tiêu thụ
Sinh vật phân giải
- Một lưới thức ăn hoàn chỉnh gồm các thành phần sinh vật nào?

II- Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài là một mắt xích, vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích phía trước vừa là sinh vật bị mắt xích phía sau tiêu thụ.

1- Thế nào là chuỗi thức ăn?
2- Thế nào là lưới thức ăn?
a) Khái niệm:
Lưới thức ăn bao gồm các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung
b) Các thành phần chủ yếu của lưới thức ăn
Sinh vật sản xuất
Sinh vật tiêu thụ
Sinh vật phân giải

-Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn là biểu hiện mối quan hệ dinh dưỡng giữa các loài sinh vật trong quần xã
- Sự trao đổi chất trong hệ sinh thái tạo thành chu trình kín
Quan sát lưới thức ăn
Có nhận xét gì về sự trao đổi chất và năng lượng trong hệ sinh thái?
Sự trao đổi năng lượng trong hệ sinh thái có sự tiêu hao năng lượng qua các bậc dinh dưỡng
VD: Cây cỏ  chuột  rắn  …
Trong thực tiễn sản xuất người nông dân có những biện pháp kĩ thuật gì để tận dụng nguồn thức ăn của sinh vật?
Thả nhiều loại cá trong ao.
Dự trữ thức ăn cho động vật trong mùa khô.
Củng cố
Câu hỏi : Thế nào là hệ sinh thái, quan hệ dinh dưỡng trong hệ sinh thái được thể hiện như thế nào ?
trả lời
Củng cố
Câu 1: Một hệ sinh thái bao gồm những thành phần nào sau đây?
a) Thành phần không sống( vô sinh)
b) Thành phần sống( hữu sinh)
C) Động vật và thực vật
d) Cả a và b
Câu 2: Thành phần không sống của hệ sinh thái bao gồm những yếu tố nào sau đây?
a) Các chất vô cơ: nước, khí cacbonic, oxi…
b) Các chất mùn bã
c) Các nhân tố khí hậu: Nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng…
d) Cả a, b, và c
Câu 3: Thành phần sống của hệ sinh thái bao gồm những đối tượng nào sau đây?
a) Sinh vật sản xuất
b) Sinh vật tiêu thụ
c) Sinh vật phân giải
d) Cả a, b và c

Bài tập 1 ( Khoanh tròn vào ý trả lời đúng)
CỦNG CỐ:
Bài tập 2: Moät quaàn xaõ sinh vaät coù caùc loaøi sinh vaät sau: Cây gỗ, thỏ, hươu, chuột, hổ, sư tử, rắn, VSV
Hình th�nh lưới thức ăn của quần xã sinh vật trên?
? Trả lời:
Sơ đồ lưới thức ăn của quần xã sinh vật trên:

C�y g?
Huou
Thỏ
Chu?t
Su t?
Hổ
Vi sinh vật
R?n
Hướng dẫn về nhà
- Học thuộc bài, trả lời câu hỏi và làm bài tập trang 153
- Đọc mục em có biết
- Ôn tập kiến thức đã học, chuẩn bị kiểm tra một tiết
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC em học sinh ĐÃ NHIỆT TÌNH THEO DÕI