Bài 50. Hệ sinh thái

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG
CÁC THẦY CÔ GIÁO tham dù tiÕt häc
SINH HỌC 9
Thế nào là một quần xã sinh vật? Cho ví dụ?

Là tập hợp nhiều QTSV thuộc các loài khác nhau, cùng sống trong một không gian xác định và chúng có mối quan hệ mật thiết gắn bó với nhau

Ví dụ:
Quần xã rừng mưa nhiệt đới
Quần xã rừng ngập mặn ven biển
Quần xã đồng ruộng
Quần xã ao hồ










Khu vực sống
là đơn vị sinh học gì?

QXSV
QTSV(n)
Quần thể chè
Quần thể cọ
Quần thể lúa
Bài 50-Tiết 52:

hệ sinh thái







Bài tập (SGK150): Quan sát hình 50.1 và cho biết:
*Những thành phần vô sinh và hữu sinh có thể có trong hệ sinh thái rừng nhiệt đới?
* L¸ vµ cµnh c©y môc lµ thøc ¨n cña nh÷ng sinh vËt nµo?
* C©y rõng cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ®èi víi ®êi sèng ®éng vËt rõng?
* §éng vËt rõng cã ¶nh h­ëng nh­ thÕ nµo tíi thùc vËt?
* NÕu nh­ rõng bÞ ch¸y mÊt hÇu hÕt c¸c c©y gç lín, nhá vµ cá th× ®iÒu g× sÏ xÈy ra ®èi víi c¸c loµi ®éng vËt? T¹i sao?
I. Thế nào là một hệ sinh thái?

? Khu v?c s?ng
? QXSV
Hệ sinh thái
Rừng nhiệt đới
NTHS: động vật, thực vật, nấm,…
NTVS: đất, nước, nhiệt độ,…
hệ thống hoàn chỉnh, tương đối ổn định
(SV SV)
I. Thế nào là một hệ sinh thái?
Từ khái niệm hệ sinh thái, có nhận xét gì về mối quan hệ giữa QXSV và HST?
 QXSV chỉ là một phần của HST. Nó chính là NT hữu sinh của HST.
Hệ sinh thái bao gồm QXSV và khu vực sống của quần xã (sinh cảnh). Trong hệ sinh thái, các sinh vật luôn luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định
Hình 50.1. Mô tả một hệ sinh thái rừng nhiệt đới.

Laù vaø caønh caây muïc laø thöùc aên cuûa nhöõng sinh vaät naøo?
+ Laù caây muïc laø thöùc aên cuûa vi khuaån, naám, giun ñaát...
Caây röøng coù yù nghóa nhö theá naøo ñoái vôùi sinh vaät?
+ Caây röøng laø thöùc aên, nôi ôû, n¬i sinh s¶n cuûa ñoäng vaät.
Hình 50.1. Mô tả một hệ sinh thái rừng nhiệt đới.
Động vật rừng có ảnh hưởng như thế nào tới thực vật?
+ Động vật ăn thực vật, thụ phấn và bón phân cho thực vật.
Hình 50.1. Hệ sinh thái rừng nhiệt đới.
- Neáu caây röøng bò chaùy maát haàu heát caùc caây goã lôùn, nhoû vaø coû thì ñieàu gì seõ xaûy ra ñoái vôùi caùc loaøi ñoäng vaät? Taïi sao?
+ Rừng cháy : Động vật mất nguồn thức ăn, nơi trú ẩn nguồn nước, khí hậu thay đổi... nhiều loài động vật sẽ bị chết.

Rừng có:
Thành phần vô sinh: Đất, đá, mùn hữu cơ, lá rụng…
Thành phần hữu sinh: cây cỏ, cây gỗ
Sâu, hươu, chuột
cầy, bọ ngựa, hổ, rắn…
Địa y, nấm, giun, vi sinh vật…
Lá là thức ăn của các sinh vật phân giải: vi khuẩn, giun đất, nấm…
Cây rừng cung cấp thức ăn, nơi trú ẩn, nơi sinh sản, khí hậu ôn hoà cho động vật sinh sống…
ĐV ăn TV nhưng đồng thời cũng góp phần thụ phấn và phát tán cho TV, làm phân bón cho TV.
Rừng bị cháy ĐV mất nơi ở, mất nguồn thức ăn, nơi trú ẩn, nguồn nước, khí hậu khô cạn… nhiều loài ĐV nhất là các loài ưa ẩm sẽ bị chết.
Heä sinh thaùi hoaøn chænh goàm nhöõng thaønh phaàn
chuû yeáu naøo?
Hình 50.1. Mô tả một hệ sinh thái rừng nhiệt đới.
HST hoàn chỉnh gồm:
Thành phần vô sinh: Đất, đá, mùn hữu cơ, lá rụng…
Thành phần hữu sinh:
+SV sản xuất là thực vật
+SV tiêu thụ gồm có ĐV ăn TV và ĐV ăn thịt
+SV phân giải như vi khuẩn, nấm….
CÁC HỆ SINH THÁI
TRÊN THẾ GIỚI
Hệ sinh tháI rừng nhiệt đới
Hệ sinh tháI sa mạc
Hệ sinh tháI đồng cỏ
Hệ sinh tháI thảo nguyên
Hệ sinh tháI núi đá vôi
Hệ sinh tháI rừng ngập mặn ven biển
Hệ sinh tháI nước mặn
Hệ sinh thái ao hồ
Hệ sinh tháI suối
I/- THẾ NÀO LÀ MỘT HỆ SINH THÁI:
- Ruộng lúa và bể cá cảnh có phải là hệ sinh thái không?
? Ruộng lúa, bể cá cảnh là hệ sinh thái nhân tạo
Hệ sinh tháI môI trường đô thị
II/- CHUỖI THỨC ĂN VÀ LƯỚI THỨC ĂN:
1. Thế nào là một chuỗi thức ăn
Bài tập  (SGK 153)
Quan sát hình cho biết:

Thức ăn của chuột là gì? ĐV nào ăn thịt chuột? Hãy điền nội dung phù hợp vào chỗ trống của dãy sau:

....   ….
Chuột
Cây cỏ  Chuột  Rắn
Sâu  Chuột  Cầy
Các sinh vật trong những dãy trên có mối quan hệ gì với nhau?
- Nếu gọi mỗi sinh vật trong dãy trên là 1 mắt xích thì em có nhận xét gì về mối quan hệ của một mắt xích với mắt xích đứng trước và mắt xích đứng sau trong dãy trên?
Mỗi mắt xích ăn mắt xích đứng trước bị
mắt xích đứng sau ăn
Cây cỏ  Chuột  Rắn
Sâu  Chuột  Cầy
Các sinh vật trong những dãy trên có quan hệ dinh d­ìng với nhau
Cây cỏ  Chuột  Rắn
Sâu  Chuột  Cầy
 Như vậy, các dãy trên gồm nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài trong dãy vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích đứng trước vừa là sinh vật bị mắt xích đứng sau tiêu thụ.
 Mỗi dãy trên được gọi là 1 chuỗi thức ăn.
Thế nào là chuỗi thức ăn?
II/ CHUỖI THỨC ĂN VÀ LƯỚI THỨC ĂN:
1. Th? n�o l� m?t chu?i th?c an?

- Chuỗi thức ăn là 1 dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài là 1 mắt xích, vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích đứng trước vừa là sinh vật bị mắt xích đứng sau tiêu thụ.
II/ CHUỖI THỨC ĂN VÀ LƯỚI THỨC ĂN:
1. Th? n�o l� m?t chu?i th?c an?

- Chuỗi thức ăn là 1 dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài là 1 mắt xích, vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích đứng trước vừa là sinh vật bị mắt xích đứng sau tiêu thụ.
2. Thế nào là một l­íi thức ăn?
Bài  (SGK152) :Quan sát hình 50.2 và cho biết sâu ăn lá cây tham gia vào những chuỗi thức ăn nào? ( mỗi chuỗi khoảng 4 mắt xích).
Từ ví dụ trên, em có nhận xét gì về khả năng tham gia các chuỗi thức ăn khác nhau của sâu ăn lá cây?
 Sâu ăn lá cây có khả năng tham gia vào nhiều chuỗi thức ăn khác nhau



cây gỗ  sâu  bä ngùa rắn
cây gỗ  sâu  chuột  r¾n
cây gỗ  sâu  chuét  cÇy
cây cỏ sâu cầy ®¹i bµng
cây cỏ  sâu  cầy  hổ
Quan sát các chuỗi thức ăn và cho biết: Có thể ghép các chuỗi thức ăn đó lại với nhau được không?
Dựa vào cơ sở nào?
cây gỗ  sâu ăn lá cây  bọ ngựa  rắn
cây gỗ  sâu ăn lá cây  chuột  rắn
cây gỗ  sâu ăn lá cây  chuột  cầy
cây gỗ  sâu ăn lá cây  cầy  đại bàng
cây cỏ  sâu ăn lá cây  cầy  hổ
Có thể ghép các chuỗi thức ăn trên lại thông qua mắt xích sâu ăn lá cây:
Cây gỗ
Cây cỏ
Sâu ăn lá cây
chuột
bọ ngựa
rắn
cầy
hổ
Đại bàng
lưới thức ăn
Thế nào là một lưới thức ăn?
II/ CHUỖI THỨC ĂN VÀ LƯỚI THỨC ĂN:
1. Th? n�o l� m?t chu?i th?c an?

- Chuỗi thức ăn là 1 dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài là 1 mắt xích, vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích đứng trước vừa là sinh vật bị mắt xích đứng sau tiêu thụ.
2. Thế nào là một l­íi thức ăn?
- Lưới thức ăn là các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung.
Sinh vật sản xuất:
Cây cỏ, cây gỗ

Sinh vật tiêu thụ:
- sv tiêu thụ cấp 1:
sâu, hươu, chuột

- sv tiêu thụ cấp 2:
rắn, cầy, chuột, bọ ngựa

- sv tiêu thụ cấp 3:
hổ, đại bàng , rắn

Sinh vật phân giải:
nấm, giun, vi sinh vật, địa y
Bài  (SGK152) :
Quan sát hình 50.2: Hãy xếp các sinh vật theo từng thành phần chủ yếu của hệ sinh thái?
Sinh vật sản xuất:
Cây cỏ, cây gỗ

Sinh vật tiêu thụ:
- sv tiêu thụ cấp 1:
sâu, hươu, chuột

- sv tiêu thụ cấp 2:
rắn, cầy, chuột, bọ ngựa

- sv tiêu thụ cấp 3:
hổ, đại bàng , rắn

Sinh vật phân giải:
nấm, giun, vi sinh vật, địa y
Từ bài tập trên, cho biết, một chuỗi thức ăn hoàn chỉnh bao gồm mấy thành phần, là những thành phần nào?
Một chuỗi thức ăn hoàn chỉnh gồm 3 thành phần:
bắt đầu bằng sinh vật sản xuất
tiếp theo là sinh vật tiêu thụ
kết thúc ở sinh vật phân giải
Lưới thức ăn gồm các chuỗi thức ăn hoàn chỉnh có những mắt xích chung.
Có thể ghép các chuỗi thức ăn trên lại thông qua mắt xích sâu ăn lá cây:
Cây gỗ
Cây cỏ
Sâu ăn lá cây
chuột
bọ ngựa
rắn
Vi sinh vật
cầy
hổ
Đại bàng
lưới thức ăn
Vai trò của các loại sinh vật trong chuỗi thức ăn?
Sinh vật sản xuất: tổng hợp các chất vô cơ
 hữu cơ.
Sinh vật tiêu thụ:
ĐV ăn TV hoặc ăn ĐV sử dụng chất hữu cơ.
Sinh vật phân giải: gồm vi khuẩn, nấm… chúng phân giải chất hữu cơ (xác động thực vật) thành chất vô cơ.
 có sự tuần hoàn vật chất (kèm theo năng lượng) trong hệ sinh thái.
*Sự tuần hoàn vật chất (kèm theo năng lượng) trong hệ sinh thái
1/-Hãy cho ví dụ về một hệ sinh thái, phân tích các thành phần chính trong hệ sinh thái đó?

a. Hãy lập 3 chuỗi thức ăn khác nhau gồm 4 mắt xích.
b. Từ các chuỗi thức ăn vừa lập hãy ghép thành một lưới thức ăn

2/- Cho các sinh vật: muỗi, ếch, rắn, đại bàng, chuột, mèo, lúa, thạch sùng, vi sinh vật.


a. Lập 3 chuỗi thức ăn khác nhau gồm 4 mắt xích.

muỗi
ếch
rắn
đại bàng
lúa
chuột
mèo
vi sinh vật
thạch sùng
muỗi
rắn
đại bàng

b. Từ các chuỗi thức ăn vừa lập ghép thành một lưới thức ăn
muỗi
Thạch sùng
lúa
mèo
rắn
đại bàng
ếch
Vi sinh vật
chuột
Ôn l?i ki?n th?c 2 chuong
+ Sinh v?t v� mụi tru?ng
+ H? sinh thỏi
Ti?t sau ki?m tra 1 ti?t.
Chúc các em học giỏi
Kính chúc sức khỏe quý thầy cô