Bài 50. Hệ sinh thái

I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
- Quan sát hình 50.1( Mô tả một hệ sinh thái rừng nhiện đới)
1. Thế nào là quần xã sinh vật ? Quần xã khác với quần thể ở đặc điểm nào? Cho ví dụ?
2. Thế nào là cân bằng sinh học ? Cho ví dụ?
KIỂM TRA BÀI CŨ
I. Thế nào là một hệ sinh thái?
Hình 50.1. Mô tả một hệ sinh thái rừng nhiện đới
- Nghiên cứu thông tin SGK và hoàn thành 5 câu hỏi.
1. Những thành phần vô sinh và hữu sinh có thể có trong hệ sinh thái rừng?
2. Lá và cành cây mục là thức ăn của những sinh vật nào?
3. Cây rừng có ý nghĩa như thế nào đối với đời sống động vật rừng?
4. Động vật rừng có ảnh hưởng như thế nào đối với thực vật?
5. Nếu như rừng bị cháy mất hầu hết các cây gỗ lớn, nhỏ và cỏ thì điều gì sẽ xảy ra đối với các loài động vật? Tại sao?
THẢO LUẬN NHÓM
- Thành phần vô sinh: Đất, đá, nước, không khí…
- Thành phần hữu sinh: cây cỏ, địa y, hươu, hổ…
- Lá và cành cây mục là thức ăn của vi sinh vật, giun đất, mối…
- Cây rừng có ý nghĩa đối với đời sống động vật: Cây rừng cung cấp thức ăn, nơi ở, nơi sinh sản, khí hậu ôn hòa cho động vật sinh sống.
- Động vật có ảnh hưởng tới thực vật: Động vật ăn thực vật nhưng đồng thời cũng góp phần thụ phấn và phát tán cho thực vật, phân bón cho thực vật.
- Nếu rừng bị cháy: Động vật mất nơi ở, mất nguồn thức ăn, nguồn nước, khí hậu khô cạn…Nhiều loài động vật sẽ bị chết.
Một hệ sinh thái rừng 50.1 có đặc điểm gì?
Hệ sinh thái rừng có các đặc điểm sau:
Có nhân tố vô sinh, nhân tố hữu sinh
Có nguồn cung cấp thức ăn đó là thực vật.
Giữa các sinh vật có mối quan hệ dinh dưỡng với nhau.
Tạo thành vòng khép kín vật chất.
I. Thế nào là một hệ sinh thái?
Hệ sinh thái rừng có các đặc điểm sau:
Có nhân tố vô sinh, nhân tố hữu sinh
Có nguồn cung cấp thức ăn đó là thực vật.
Giữa các sinh vật có mối quan hệ dinh dưỡng với nhau.
Tạo thành vòng khép kín vật chất.
Hệ sinh thái
Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã ( sinh cảnh), trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
Ví dụ: Hệ sinh thái rừng nhiệt đới
Hình 50.1. Mô tả một hệ sinh thái rừng nhiện đới
I. Thế nào là một hệ sinh thái?
+Hệ sinh thái rừng có các đặc điểm sau:
Có nhân tố vô sinh, nhân tố hữu sinh
Có nguồn cung cấp thức ăn đó là thực vật.
Giữa các sinh vật có mối quan hệ dinh dưỡng với nhau.
Tạo thành vòng khép kín vật chất.
- Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã (sinh cảnh), trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
Ví dụ: Hệ sinh thái rừng nhiệt đới
Ngoài hệ sinh thái rừng ở trên ra , em hãy kể tên hệ sinh thái mà em biết?
Hoang mạc nhiệt đới
Thảo nguyên
Rừng lá rộng ôn đới
I. Thế nào là một hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái rừng có các đặc điểm sau:
Có nhân tố vô sinh, nhân tố hữu sinh
Có nguồn cung cấp thức ăn đó là thực vật.
Giữa các sinh vật có mối quan hệ dinh dưỡng với nhau.
Tạo thành vòng khép kín vật chất.
- Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã (sinh cảnh), trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
Ví dụ: Hệ sinh thái rừng nhiệt đới
Một hệ sinh thái hoàn chỉnh có các thành phần chủ yếu nào ?
+ Các thành phần vô sinh:
Đất đá, nước, không khí....
+ Sinh vật sản xuất: Thực vật
+ Sinh vật tiêu thụ:
Động vật ăn thực vật
Động vật ăn động vật
+ Sinh vật phân giải như vi khuẩn; nấm.
Một hệ sinh thái hoàn chỉnh có các thành phần chủ yếu sau:
I. Thế nào là một hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã (sinh cảnh), trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
- Một hệ sinh thái hoàn chỉnh có các thành phần chủ yếu sau:
+ Các thành phần vô sinh:
Đất đá, nước, không khí....
+ Sinh vật sản xuất: Thực vật
+ Sinh vật tiêu thụ:
Động vật ăn thực vật
Động vật ăn động vật
+ Sinh vật phân giải như vi khuẩn nấm.
Bài tập: Chọn câu trả lời đúng nhất?
Các thành phần của một hệ sinh thái là:
Sinh vật và các yếu tố không sống.
Sinh vật sản xuất và sinh vật tiêu thụ
Sinh vật phân giải và sinh vật sản xuất
Sinh vật tiêu thụ và sinh vật phân giải.
I. Thế nào là một hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã (sinh cảnh), trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
- Một hệ sinh thái hoàn chỉnh có các thành phần chủ yếu sau:
+ Các thành phần vô sinh: Đất đá, nước,
không khí....
+ Sinh vật sản xuất: Thực vật
+ Sinh vật tiêu thụ:
Động vật ăn thực vật
Động vật ăn động vật
+ Sinh vật phân giải như vi khuẩn nấm.
II.Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
Quan sát H 50.2 và làm bài tập sau:
1/ Thế nào là chuỗi thức ăn?
(Thức ăn của chuột)
(Động vật ăn thịt chuột)
............. → Chuột → ............
Cây cỏ
Rắn
...........→ Bọ ngựa →..............
Con sâu
Con rắn
...........→ Con sâu →.............
Cây cỏ
Con cầy
I. Thế nào là một hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã (sinh cảnh), trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
- Một hệ sinh thái hoàn chỉnh có các thành phần chủ yếu sau:
+ Các thành phần vô sinh: Đất đá, nước,
không khí....
+ Sinh vật sản xuất: Thực vật
+ Sinh vật tiêu thụ:
Động vật ăn thực vật
Động vật ăn động vật
+ Sinh vật phân giải như vi khuẩn nấm.
II.Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
Quan sát H 50.2 và làm bài tập sau:
1/ Thế nào là chuỗi thức ăn?
+ Cây cỏ→sâu→Cầy→Đại bàng→VSV
+ Trong chuỗi thức ăn mỗi loài là một mắt xích.
Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa một mắt xích đứng trước và một mắt xích đứng sau trong chuỗi thức ăn?
Sinh vật đứng trước là thức ăn của sinh vật đứng sau.
Quan hệ dinh dưỡng.
? Hãy điền từ phù hợp vào chỗ trống trong câu sau:
Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích....................., vừa là sinh vật bị mắt xích ..................tiêu thụ.
đứng trước
đứng sau
I. Thế nào là một hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã (sinh cảnh), trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
II.Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
Quan sát H 50.2 và làm bài tập sau:
1/ Thế nào là chuỗi thức ăn?
Cho biết sâu ăn lá cây tham gia vào những chuỗi thức ăn nào?
I. Thế nào là một hệ sinh thái?
II.Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1/ Thế nào là chuỗi thức ăn?
cây gỗ  sâu ăn lá cây  bọ ngựa  rắn
cây gỗ  sâu ăn lá cây  chuột  rắn
cây gỗ  sâu ăn lá cây  chuột  cầy
cây gỗ  sâu ăn lá cây  cầy  đại bàng
cây cỏ  sâu ăn lá cây  cầy  hổ
Vi sinh vật
lưới thức ăn
Có thể ghép các chuỗi thức ăn trên lại thông qua mắt xích sâu ăn lá cây:
I. Thế nào là một hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã (sinh cảnh), trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
II.Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1/ Thế nào là chuỗi thức ăn?
Mỗi lưới thức ăn bao gồm các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung.
- Một lưới thức ăn hoàn chỉnh gồm 3 thành phần chủ yếu:
+ Sinh vật sản xuất
+ Sinh vật tiêu thụ
+ Sinh vật phân giải.
Bài tập: Một quần xã sinh vật có các loài sinh vật sau: Vi sinh vật, chuột, sâu, hổ, cỏ, thỏ, dê.
a/ Hãy viết các chuỗi thức ăn có thể có trong quần xã sinh vật?
b/ Vẽ lưới thức ăn của quần xã sinh vật trên?
2/ Thế nào là lưới thức ăn?
I. Thế nào là một hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã (sinh cảnh), trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
II.Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1/ Thế nào là chuỗi thức ăn?
2/ Thế nào là lưới thức ăn?
Mỗi lưới thức ăn bao gồm các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung.
Bài tập: Một quần xã sinh vật có các loài sinh vật sau: Vi sinh vật, chuột, sâu, hổ, cỏ, thỏ, dê.
a/ Các chuỗi thức ăn có thể có :
Cỏ
→ Hổ
Cỏ
→ Dê
→ Thỏ
→ Vi sinh vật
→ Hổ
→ Vi sinh vật
Cỏ
→ Vi sinh vật
→ Sâu
Cỏ
→ Chuột
→ Hổ
→ Vi sinh vật
→ Hổ
b) Sơ đồ lưới thức ăn của quần xã sinh vật trên:
Cỏ
Thỏ
Dê
Sâu
Hổ
Chuột
Vi sinh vật
I. Thế nào là một hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã (sinh cảnh), trong đó các sinh vật luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
II.Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1/ Thế nào là chuỗi thức ăn?
Mỗi lưới thức ăn bao gồm các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung.
- Một lưới thức ăn hoàn chỉnh gồm 3 thành phần chủ yếu:
+ Sinh vật sản xuất
+ Sinh vật tiêu thụ
+ Sinh vật phân giải.
Chuẩn bị cho tiết kiểm tra 1 tiết. Xem lại các bài ở Chương I: Sinh vật và môi trường (Từ tiết 44 đến tiết 52).
- Nắm lại nội dung của các bài đã học.
Làm các bài tập sau mỗi bài học.
- Đọc lại các phần “Em có biết”.
Hướng dẫn về nhà
2/ Thế nào là lưới thức ăn?