Bài 50. Hệ sinh thái

Sinh học 9
Trả lời : Quần xã sinh vật là tập hợp nhiều quần thể sinh vật thuộc các loài khác nhau, cùng sống trong một không gian xác định và chúng có mối quan hệ mật thiết gắn bó với nhau
Ví dụ:
Quần xã rừng ngập mặn ven biển.
Quần xã rừng mưa nhiệt đới.
Quần xã đầm.
Quần xã ao hồ.
……..
?. Thế nào là một quần xã sinh vật ? Cho ví dụ.









Khu vực sống
QXSV
QTSV(n)
QTSV1
QTSV2
là đơn vị sinh học gì?
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
?. Những thành phần vô sinh và hữu sinh có thể có trong hệ sinh thái rừng.
?. Lá và cành cây mục là thức ăn của những sinh vật nào.
?. Cây rừng có ý nghĩa như thế nào đối với đời sống động vật rừng.
?. Động vật rừng có ảnh hưởng như thế nào đối với thực vật.
?. Nếu như rừng bị cháy mất hầu hết các cây gỗ lớn, nhỏ và cỏ thì điều gì sẽ xảy ra đối với các loài động vật? Tại sao.
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
?. Những thành phần vô sinh và hữu sinh có thể có trong hệ sinh thái rừng.
?. Lá và cành cây mục là thức ăn của những sinh vật nào.
TL : Thành phần vô sinh: Đất, đá, lá rụng, mùn hữu cơ …
- Thành phần hữu sinh : cây cỏ, địa y, hươu, hổ…
TL : Lá và cành cây mục là thức ăn của vi sinh vật, giun đất, nấm…
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
?. Cây rừng có ý nghĩa như thế nào đối với đời sống động vật rừng.
?. Động vật rừng có ảnh hưởng như thế nào đối với thực vật.
TL : Cây rừng cung cấp thức ăn, nơi ở, nơi sinh sản, khí hậu ôn hòa cho động vật sinh sống.
TL : Động vật ăn thực vật nhưng đồng thời cũng góp phần thụ phấn và phát tán cho thực vật, làm phân bón cho thực vật.
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
?. Nếu như rừng bị cháy hết các cây gỗ lớn, nhỏ và cỏ thì điều gì sẽ xảy ra đối với các loài động vật ? Tại sao.
TL : Động vật mất nơi ở, mất nguồn thức ăn, nơi trú ẩn, nguồn nước, khí hậu khô cạn… nhiều loài động vật nhất là các loài ưa ẩm sẽ bị chết.
Rừng
Nhiệt
đới
Cây cỏ, địa y, hươu, hổ…  QXSV : SV  SV
Khu vực sống : Đất đá, nước, thảm mục...  NTVS
 Hệ thống hoàn chỉnh, tương đối ổn định  Hệ sinh thái
 Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã (sinh cảnh). Trong hệ sinh thái, các sinh vật luôn luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định.
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
?. Từ khái niệm hệ sinh thái, có nhật xét gì về mối quan hệ giữa QXSV và HST.
TL : QXSV chỉ là một phần của HST. Nó chính là nhân tố hữu sinh của hệ sinh thái.
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
 Một hệ sinh thái hoàn chỉnh gồm :
- Thành phần vô sinh như: Đất, đá, nước, thảm mục…
- Sinh vật sản xuất là thực vật.
- Sinh vật tiêu thụ gồm có động vật ăn thực vật và động vật ăn thịt.
- Sinh vật phân giải như vi khuẩn, nấm….
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
Lấy một vài ví dụ hệ sinh thái?
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn :
1. Thế nào là một chuỗi thức ăn ?
Quan sát hình 50.2 cho biết :
Thức ăn của chuột là gì ? Động vật nào ăn thịt chuột ? Hãy điền nội dung phù hợp vào chỗ trống của dãy sau:
....  Chuột  ….
?
?
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1. Thế nào là một chuỗi thức ăn ?
?
?
Chuột
Cây cỏ
Rắn
Chuột
Cây cỏ
Cầy
.........  bọ ngựa  ......


.........  sâu  ......


.......  hươu  ......


.......  cầy  ......
Tương tự điền nội dung phù hợp vào chỗ trống của các dãy sau:
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1. Thế nào là một chuỗi thức ăn ?
?. Trong chuỗi thức ăn, mỗi loài sinh vật là một mắt xích. Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa một mắt xích với mắt xích đứng trước và mắt xích đứng sau trong chuỗi thức ăn.
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1. Thế nào là một chuỗi thức ăn ?
TL : Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích đứng trước trước vừa là sinh vật bị mắt xích đứng sau tiêu thụ.
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1. Thế nào là một chuỗi thức ăn ?
Bài tập : Hãy điền tiếp các từ phù hợp vào những chỗ trống trong câu sau: Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích ……………, vừa là sinh vật bị mắt xích……… tiêu thụ.
 Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích đứng trước, vừa là sinh vật bị mắt xích đứng sau tiêu thụ.
đứng trước
đứng sau
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1. Thế nào là một chuỗi thức ăn ?
2. Thế nào là một lưới thức ăn ?
Quan sát hình 50.2 và thực hiện các yêu cầu sau :
?. Cho biết sâu ăn lá cây tham gia vào những chuỗi thức ăn nào .
?. Hãy xếp các sinh vật theo từng thành phần chủ yếu của hệ sinh thái.
- Cây gỗ  sâu ăn lá cây  cầy  đại bàng.
- Cây gỗ  sâu ăn lá cây  chuột  rắn.
- Cây gỗ  sâu ăn lá cây  bọ ngựa  rắn.
- Cây gỗ  sâu ăn lá cây  cầy  hổ.
(Cây cỏ tương tự cây gỗ).
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1. Thế nào là một chuỗi thức ăn ?
2. Thế nào là một lưới thức ăn ?
?. Hãy xếp các sinh vật theo từng thành phần chủ yếu của hệ sinh thái.
TL : - Sinh vật sản xuất : Cây gỗ, cây cỏ.
- Sinh vật tiêu thụ cấp 1 : Sâu ăn lá cây, chuột, hươu.
Sinh vật tiêu thụ cấp 2 : Bọ ngựa, cầy, rắn.
Sinh vật tiêu thụ cấp 3 : Rắn, đại bàng, hổ.
- Sinh vật phân giải : VSV, nấm, giun đất.
Cây gỗ
Cây Cỏ
Sâu ăn lá
Cầy
Bọ ngựa
Chuột
Đại bàng
Hổ
Rắn
Vi sinh vật
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1. Thế nào là một chuỗi thức ăn ?
2. Thế nào là một lưới thức ăn ?
- Cây gỗ  sâu ăn lá cây  cầy  đại bàng.
- Cây gỗ  sâu ăn lá cây  chuột  rắn.
- Cây gỗ  sâu ăn lá cây  bọ ngựa  rắn.
- Cây gỗ  sâu ăn lá cây  cầy  hổ.
(Cây cỏ tương tự cây gỗ).
? Thế nào là một lưới thức ăn.
 Lưới thức ăn là các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung.
? Một chuỗi thức ăn hoàn chỉnh bao gồm những thành phần sinh vật nào.
 Một chuỗi thức ăn hoàn chỉnh gồm 3 thành phần sinh vật :
- Sinh vật sản xuất.
- Sinh vật tiêu thụ.
- Sinh vật phân huỷ.
I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1. Thế nào là một chuỗi thức ăn ?
2. Thế nào là một lưới thức ăn ?
1. Hệ sinh thái là gì ?
a. Hệ sinh thái bao gồm toàn bộ các sinh vật trên trái đất và điều kiện địa chất, khí hậu toàn cầu.
b. Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã (sinh cảnh).
c. Hệ sinh thái bao gồm quần xã và điều kiện môi trường vô cơ xung quanh.
d. Hệ sinh thái bao gồm quần xã và điều kiện môi trường hữu cơ xung quanh.
2. Ghép nội dung ở cột 1 với cột 2 và điền kết quả ghép vào cột 3 ?
a
c
3. Trong chuỗi thức ăn sau : Cỏ  Thỏ  Hổ  Vi sinh vật. Hổ được xếp vào sinh vật tiêu thụ bậc mấy ?
a. Bậc 1. b. Bậc 2. c. Bậc 3. d. Bậc 4.
Công việc về nhà
- Trả lời câu 1 và 2 SGK.
- Học các bài 34; 35; 41; 44; 47; 48; 49; 50. Giờ sau Kiểm tra 1 tiết.
Kết thúc bài học