Bài 50. Hệ sinh thái

Môn : Sinh học 9
Giáo viên: Nguyễn Thị Nhung
TRƯỜNG THCS TT TRÀ XUÂN
Kiểm tra bài cũ
- Thế nào là một quần xã sinh vật? Nêu ví dụ.
- Quần xã sinh vật khác quần thể sinh vật như thế nào?

Là tập hợp nhiều QTSV thuộc các loài khác nhau, cùng sống trong một không gian xác định và chúng có mối quan hệ mật thiết gắn bó với nhau
Ví dụ:
Quần xã rừng ngập mặn ven biển
Quần xã rừng nhiệt đới
Quần xã đồng ruộng
QTSV QXSV
-Nhiều cá thể cùng loài - Nhiều quần thể
Đa dạng thấp - Độ đa dạng cao
Quan hệ giữa các cá thể - Quan hệ giữa các quần thể là
là quan hệ cùng loài, chủ yếu quan hệ khác loài, chủ yếu là
là sinh sản và di truyền. quan hệ dinh dưỡng.









Khu vực sống
QXSV
QTSV(n)
QTSV1
QTSV2
Được gọi là gì?
Tiết 53 -Bài 50: HỆ SINH THÁI
I. Thế nào là hệ sinh thái?



Quan sát H50.1:
?.Cho biết những thành phần vô sinh và hữu sinh có trong hệ sinh thái rừng nhiệt đới ?
Tiết 52 :Bài 50 HỆ SINH THÁI
I. Thế nào là hệ sinh thái?
 Hệ sinh thái rừng nhiệt đới có:
- Thành phần vô sinh: Đất, đá, mùn hữu cơ, lá rụng…
- Thành phần hữu sinh:
+ Cây cỏ, cây gỗ
+ Sâu, hươu, chuột
+ Cầy, bọ ngựa, hổ, rắn…
+ Địa y, nấm, giun, vi sinh vật…
Quần xã sinh vật
- Hệ sinh thái bao gồm QXSV và môi trường sống của quần xã (sinh cảnh).
Thế nào là hệ sinh thái?
Chính là môi trường sống của SV.
Thảo luận nhóm (3phút):  mục 1 SGK trang150 (từ lệnh 2-5)
Để hiểu rõ về mối quan hệ giữa các SV trong HST như thế nào? .
?Lá và cành cây mục là thức ăn của những sinh vật nào.
Là thức ăn của sinh vật phân giải: vi khuẩn , nấm , giun đất,…
.

? Cây rừng có ý nghĩa như thế nào đối với đời sống động vật rừng.

cung cấp thức ăn, nơi trú ẩn, nơi sinh sản, khí hậu ôn hoà cho động vật sinh sống…

Động vật rừng có ảnh hưởng như thế nào tới thực vật?
Động vật ăn thực vật ,đồng thời cũng góp phần thụ phấn và phát tán cho thực vật, cung cấp phân bón cho thực vật…
Tiết 52 :Bài 50 HỆ SINH THÁI
I. Thế nào là hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái bao gồm QXSV và môi trường sống của quần xã (sinh cảnh).
Nếu như rừng bị cháy thì điều gì sẽ xảy ra đối với các loài động vật? Tại sao?
ĐV mất nơi ở, mất nguồn thức ăn, nơi trú ẩn, nguồn nước, khí hậu khô hạn… nhiều loài ĐV sẽ bị chết nhất là các loài ưa ẩm.
Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa các SV trong hệ sinh thái?

Trong hệ sinh thái, các sinh vật luôn luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định
- Hệ sinh thái là một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định
Tiết 52 -Bài 50 HỆ SINH THÁI
I. Thế nào là hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái bao gồm QXSV và môi trường sống của quần xã (sinh cảnh).
- Hệ sinh thái là một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định
Vậy một HST hoàn chỉnh có các thành phần chủ yếu nào.
-HST hoàn chỉnh gồm:
+Thành phần vô sinh: Đất, đá, mùn hữu cơ, lá rụng…
+Thành phần hữu sinh:
*SV sản xuất là thực vật
*SV tiêu thụ gồm có ĐV ăn thực vật và ĐV ăn thịt
*SV phân giải như vi khuẩn, nấm….
-HST hoàn chỉnh gồm:
+Thành phần vô sinh: Đất, đá, mùn hữu cơ, lá rụng…
+Thành phần hữu sinh:
* SV sản xuất là thực vật
* SV tiêu thụ
* SV phân giải
Tiết 52 -Bài 50 HỆ SINH THÁI
I. Thế nào là hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái bao gồm QXSV và môi trường sống của quần xã (sinh cảnh).
- Hệ sinh thái là một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định
-HST hoàn chỉnh gồm:
+Thành phần vô sinh: Đất, đá, mùn hữu cơ, lá rụng…
+Thành phần hữu sinh:
* SV sản xuất là thực vật
* SV tiêu thụ
* SV phân giải

* Thực vật có khả năng tự dưỡng cung cấp thức ăn cho động vật khác được gọi là sinh vật sản xuất
* ĐV là sinh vật dị dưỡng ăn thực vật và động vật  sinh vật tiêu thụ
* Vi sinh vật, giun đất, nấm… phân giải các chất hữu cơ do thực vật hoặc động vật chết đi  sinh vật phân giải
Tiết 52 -Bài 50 HỆ SINH THÁI
I. Thế nào là hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái bao gồm QXSV và môi trường sống của quần xã (sinh cảnh).
- Hệ sinh thái là một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định
Lấy một vài ví dụ hệ sinh thái?
-HST hoàn chỉnh gồm:
+Thành phần vô sinh: Đất, đá, mùn hữu cơ, lá rụng…
+Thành phần hữu sinh:
* SV sản xuất là thực vật
* SV tiêu thụ
* SV phân giải
Hệ sinh thái biển
Hệ sinh thái sa mạc
Hệ sinh thái núi đá vôi
Hệ sinh thái rừng ngập mặn
Tiết 52 -Bài 50 HỆ SINH THÁI
I. Thế nào là hệ sinh thái?
- Hệ sinh thái bao gồm QXSV và môi trường sống của quần xã (sinh cảnh).
- Hệ sinh thái là một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định
? Để bảo vệ môi trường nói chung và hệ sinh thái nói riêng ,cần phải làm gì?
Không săn bắt động vật quí hiếm
Khai thác hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên
Xử lí nước sinh hoạt tốt trước khi thải ra môi trường
Không vứt rác bừa bãi
Không đốt lửa trong rừng…
Tuyên truyền mọi người cùng bảo vệ môi trường.
-HST hoàn chỉnh gồm:
+Thành phần vô sinh: Đất, đá, mùn hữu cơ, lá rụng…
+Thành phần hữu sinh:
* SV sản xuất là thực vật
* SV tiêu thụ
* SV phân giải
Tiết 52 -Bài 50 HỆ SINH THÁI
I. Thế nào là hệ sinh thái?
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
Quan sát hình cho biết:
Thức ăn của chuột là gì? ĐV nào ăn thịt chuột?
Hãy điền nội dung phù hợp vào chỗ trống của dãy sau:

....  Chuột  ….
1.Thế nào là chuỗi thức ăn?
Tương tự điền nội dung phù hợp vào chỗ trống của các dãy sau:



 bọ ngựa .....



 sâu .



. hươu  .....
Sâu
Rắn
Cây gỗ
Bọ ngựa
Cây cỏ
Hổ



 bọ ngựa  .....



 sâu .



. hươu  .....
Sâu
Rắn
Cây gỗ
Bọ ngựa
Cây cỏ
Hổ
? Các sinh vật ở dãy trên có quan hệ gì với nhau?
Các dãy trên có quan hệ dinh dưỡng với nhau.
? Em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa một mắt xích với một mắt xích đứng trước và mắt xích đứng sau.
Mỗi mắt xích tiêu thụ mắt xích đứng trước và bị mắt xích đứng sau tiêu thụ
 Mỗi dãy trên được gọi là 1 chuỗi thức ăn.
Thế nào là chuỗi thức ăn?
Tiết 52 -Bài 50 HỆ SINH THÁI
I. Thế nào là hệ sinh thái?
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
- Là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau. Mỗi loài trong chuỗi thức ăn vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích đứng trước, vừa là sinh vật bị mắt xích đứng sau tiêu thụ.
1.Thế nào là chuỗi thức ăn?
- Là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau.
VD:
Lúa  Chuột Mèo
2.Thế nào là một lưới thức ăn?
Tương tự điền nội dung phù hợp vào chỗ trống của các dãy sau:
? Sâu ăn lá cây tham gia vào chuỗi thức ăn nào.
* cây gỗ  sâu  bọ ngựa  rắn
* cây gỗ  sâu  chuột  rắn
* cây gỗ  sâu  chuột  cầy
* cây gỗ  sâu  cầy  đại bàng
*cây cỏ  sâu  cầy  hổ
*cây cỏ  sâu  cầy đại bàng
? Sâu ăn lá cây tham gia vào chuỗi thức ăn nào.
* cây gỗ  sâu  bọ ngựa  rắn
* cây gỗ  sâu  chuột  rắn
* cây gỗ  sâu  chuột  cầy
* cây gỗ  sâu  cầy  đại bàng
*cây cỏ  sâu  cầy  hổ
*cây cỏ  sâu  cầy đại bàng
Theo em có thể ghép các chuỗi thức ăn đó lại với nhau được không? ? Dựa vào cơ sở nào?
Có thể ghép được các chuỗi thức ăn trên , thông qua mắt xích sâu ăn lá cây.
Sơ đồ ghép các chuỗi thức ăn trên.
Cây gỗ
Cây cỏ
Sâu ăn lá cây
chuột
bọ ngựa
rắn
Vi sinh vật
cầy
hổ
Đại bàng
lưới thức ăn
Thế nào là một lưới thức ăn?
Lưới thức ăn là các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung .
Tiết 52 -Bài 50 HỆ SINH THÁI
I. Thế nào là hệ sinh thái?
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1.Thế nào là chuỗi thức ăn?
- Là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau.
VD:
Lúa  Chuột Mèo
2.Thế nào là một lưới thức ăn?
Lưới thức ăn là các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung
Cây gỗ
Cây cỏ
Sâu ăn lá cây
chuột
bọ ngựa
rắn
Vi sinh vật
cầy
hổ
Đại bàng
lưới thức ăn

* Sinh vật tiêu thụ:
- Sâu, chuột  sv tiêu thụ cấp 1
- Chuột, bọ ngựa  sv tiêu thụ cấp 2
- Hổ, đại bàng , rắn sv tiêu thụ cấp 3
* Sinh vật phân giải: nấm, giun đất, vi sinh vật….
Hãy xếp các sinh vật theo từng thành phần chủ yếu của hệ sinh thái.
* Sinh vật sản xuất: Cây cỏ, cây gỗ
Tiết 52 -Bài 50 HỆ SINH THÁI
I. Thế nào là hệ sinh thái?
II. Chuỗi thức ăn và lưới thức ăn
1.Thế nào là chuỗi thức ăn?
Lưới thức ăn là các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung
2.Thế nào là một lưới thức ăn?
- Hệ sinh thái bao gồm QXSV và môi trường sống của quần xã (sinh cảnh).
- Hệ sinh thái là một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định
-HST hoàn chỉnh gồm:
+Thành phần vô sinh: Đất, đá, mùn hữu cơ, lá rụng…
+Thành phần hữu sinh:
* SV sản xuất là thực vật
* SV tiêu thụ
* SV phân giải
- Là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau.
VD: Lúa  Chuột Mèo
a. Một quần thể các cây lúa b. Một quần xã sinh vật
c. Một hệ sinh thái d. cả a, b, c đều sai.
Khoanh tròn vào câu trả lời đúng nhất.
1. Ruộng lúa là gì?
Củng cố
2. Đơn vị nào dưới đây không phải là một hệ sinh thái:
a. Một con suối nhỏ b.Cồn cát Quảng Bình
c. Thái Bình Dương d. Mặt trăng

3. ( Thực hiện nhóm)
Cho các sinh vật: muỗi, ếch, rắn, đại bàng, chuột, mèo, lúa, thạch sùng, vi sinh vật.


Hãy lập 3 chuỗi thức ăn khác nhau gồm 4 mắt xích.


3 chuỗi thức ăn khác nhau gồm 4 mắt xích là.

muỗi
ếch
rắn
đại bàng
lúa
chuột
mèo
vi sinh vật
thạch sùng
muỗi
rắn
đại bàng
Dặn dò
- ôn lại kiến thức 2 chương
+ Sinh vật và môi trường
+ Hệ sinh thái
- Tiết sau ôn tập chuẩn bị kiểm tra 1 tiết.
- Làm bài tập 2 (SGK) trang 153
Kính chúc các thầy,
cô giáo mạnh khoẻ.
Cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh