Bài 50. Hệ sinh thái

Kiểm tra bài cũ
1. Thế nào là một quần xã sinh vật ? Quần xã sinh vật khác với quần thể sinh vật như thế nào ?
2. Thế nào là cân bằng sinh học ? Hãy lấy ví dụ minh họa về cân bằng sinh học .
Đáp án :
Câu 1 .Quần xã sinh vật :là tập hợp nhiều quần thể sinh vật thuộc các loài khác nhau , cùng sống trong một không gian xác định và chúng có mối quan hệ mật thiết , gắn bó như một thể thống nhất nên quần xã có cấu trúc tương đối ổn định . Các sinh vật trong quần xã thích nghi với môi trường sống của chúng .
Quần thể là tập hợp những cá thể cùng một loài sinh sống trong một khoảng không gian nhất định , ở một thời điểm nhất định .
Câu 2 .Cân bằng sinh học là trạng thái mà số lượng cá thể mỗi quần thể trong quần xã dao động quanh vị trí cân bằng nhờ khống chế sinh học .
VD:
HỆ SINH THÁI

I. Thế nào là một hệ sinh thái ?
Hãy đọc thông tin SGK quan sát hình 50 .1 trả lời câu hỏi mục ▼SGK trang 150
Đáp án
*. Những thành phần của hệ sinh thái :
- Thành phần vô sinh : Đất , nước , nhiệt độ …
- Thành phần hữu sinh : Động vật , thực vật .
- Lá mục : Thức ăn của vi khuẩn , nấm …
- Cây rừng : là thức ăn , nơi ở của động vật .
- Động vật ăn thực vật , thụ phấn và bón phân cho thực vật …
- Rừng cháy : mất nguồn thức ăn ,nơi ở , khí hậu thay đổi .
Một hệ sinh thái rừng nhiệt đới ( 50.1) có đặc điểm gì ?
Đáp án :
Có nhân tố vô sinh , hữu sinh .
Có nguồn cung cấp thức ăn đó là thực vật .
Giữa sinh vật có mối quan hệ dinh dưỡng .
Tạo thành vòng khép kín vật chất

Từ các nội dung trên hãy rút ra kết luận :
-Thế nào là hệ sinh thái ? Hãy kể tên các hệ sinh thái mà em biết .
-Hệ sinh thái hoàn chỉnh gồm những thành phần chủ yếu nào ?
Kết luận :
-Hệ sinh thái bao gồm quần xã sinh vật và khu vực sống của quần xã ( sinh cảnh ) . Trong hệ sinh thái, các sinh vật luôn luôn tác động lẫn nhau và tác động qua lại với các nhân tố vô sinh của môi trường tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh và tương đối ổn định .VD : rừng nhiệt đới .
- Các thành phần của hệ sinh thái :
+ Nhân tố vô sinh .
+ Sinh vật sản xuất ( là thực vật ) .
+ Sinh vật tiêu thụ ( động vật ăn thực vật , động vật ăn động vật )
+Sinh vật phân giải ( Vi khuẩn , nấm … …
II. CHUỖI THỨC ĂN VÀ LƯỚI THỨC ĂN
1. Chuỗi thức ăn :
Hãy quan sát hình 50.2 trang 151 SGK hoàn thành bài tập trong mục ▼
Đáp án :
Cây cỏ Chuột Rắn
Cây cỏ Chuột Cầy
Sâu ăn lá cây Bọ ngựa Rắn
Cây Sâu ăn lá cây Bọ ngựa
Kết luận : Chuỗi thức ăn là một dãy nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau . Mỗi loài là 1 mắt xích ,vừa là sinh vật tiêu thụ mắt xích đứng trứớc ,vừa là sinh vật bị mắt xích ở phía sau tiêu thụ .
VD: Cây cỏ Chuột Rắn

Cây cỏ Chuột Cầy

2.Lưới thức ăn Hãy quan sát hình vẽ 50.2 và các hình vẽ khác trong tự nhiên …


Đáp án : Sâu ăn lá cây tham gia vào các chuỗi thức ăn sau :

Cây gỗ Sâu ăn lá cây bọ ngựa
Cây gỗ sâu ăn lá cây chuột
Cây gỗ sâu ăn lá cây cầy
Cây cỏ sâu ăn lá cây bọ ngựa
cây cỏ sâu ăn lá cây chuột
cây cỏ sâu ăn lá cây cầy

sinh vật sản xuất : cây gỗ , cây cỏ
Sinh vật tiêu thụ cấp 1 :sâu ăn lá cây , chuột ,hươu
Sinh vật tiêu thụ cấp 2:bọ ngựa , cầy rắn
Sinh vật tiêu thụ cấp 3 : rắn , đại bàng ,hổ
Sinh vật phân giải : vi sinh vật , nấm , địa y , giun đất

? Lưới thức ăn là gì ?
Kết luận : - Lưới thức ăn bao gồm các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung .
- Chuỗi thức ăn gồm các sinh vật :
+ Sinh vật sản xuất
+Sinh vật tiêu thụ
+Sinh vật phân hủy

III. Củng cố - kiểm tra đánh gía
Hãy chọn câu trả lời đúng nhất trong số các câu hỏi dưới đây: Câu 1: Một hệ sinh thái hoàn chỉnh có các thành phần chủ yếu nào :
a.Sinh vật sản xuất
b.Sinh vật sản xuất , sinh vật tiêu thụ, sinh vật phân giải
c.sinh vật sản xuất , sinh vật tiêu thụ
d.Cả 3 phương án a,b,c
Câu 2: Chuỗi thức ăn là một dãy gồm nhiều loài sinh vật có quan hệ với nhau về:
a.Dinh dưỡng c.Cạnh tranh
b.Nguồn gốc d.Đối địch

Câu 3: Lưới thức ăn là gì ?
a. Gồm một số chuỗi thức ăn
b.Gồm nhiều loài sinh vật có quan hệ dinh dưỡng với nhau
c.Gồm nhiều chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung
d.Gồm ít nhất là 2 chuỗi thức ăn

Câu 4: Năm sinh vật là : Trăn, cỏ, châu chấu, gà rừng và vi khuẩn có thể có quan hệ dinh dưỡng châu chấu theo sơ đồ nào dưới đây: a.Cỏ Châu chấu Gà Trăn Vi khuẩn
b. Cỏ Châu chấu Trăn Gà rừng Vi khuẩn
c.Cỏ Châu chấu Vi khuẩn Gà Trăn
d. Cỏ Trăn Châu chấu Vi khuẩn Gà
Đáp án :
Câu 1:b (2.5điểm)
Câu2:a (2.5điểm )
Câu3:b(2.5điểm)
Câu4:a(2.5điểm)
Dặn dò :

- Về nhà học bài cũ , trả lời các câu hỏi cuối bài trong sách giáo khoa

- Chuẩn bị cho bài thực hành theo sgk .
IV. Bài tập về nhà
- Bài tập : Giả sử có các quần thể sinh vật sau :cỏ , thỏ , dê ,chim ăn sâu , sâu hại thực vật , hổ , vi sinh vật ,mèo rừng .
+Xây dựng các chuỗi thức ăn có thể có trong quần xã sinh vật nêu trên .
+Nếu các loài sinh vật trên là một quần xã , hãy vẽ sơ đồ lưới thức ăn của các quần xã sinh vật trên .
Đáp án : + Các chuỗi thức ăn :
1. Cỏ thỏ vi sinh vật
2.Cỏ thỏ hổ vi sinh vật
3.Cỏ dê vi sinh vật
4.Cỏ dê hổ vi sinh vật
5.Cỏ thỏ mèo rừng VSV
6.Cỏ sâu hại TV Vi sinh vật
7.Cỏ Sâu hại TV chim ăn sâu VSV
+Sơ đồ lưới thức ăn của quần xã sinh vật :
DÊ HỔ
CỎ THỎ MÈO vi sinh vật
SÂU CHIM