Bài 5. Từ Hán Việt

Chào quý thầy cô cùng các em.
Kiểm tra bài cũ :
1. Đại từ là gì ? Đại từ giữ chức vụ ngữ pháp gì trong câu ?
2. Xác định đại từ và cho biết đại từ giữ chức vụ ngữ pháp gì trong câu sau :
“ Sông núi nước Nam ” là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của dân tộc ta .
Tiết 18 : TỪ HÁN VIỆT
I. Đơn vị cấu tạo từ Hán Việt :
- Thế nào là từ Hán Việt ?
+ Từ HV là từ mượn tiếng Hán .
Nam quốc sơn hà Nam đế cư
Tiệt nhiên định phận tại thiên thư
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư
(Nam quốc sơn hà )
- Các tiếng : Nam, quốc, sơn, hà nghĩa là gì ?
+ Nam : phương Nam, nước Nam, người miền Nam
+ Quốc : nước ; Sơn : núi ; hà : sông
- Trong các tiếng : Nam, quốc, sơn, hà tiếng nào có thể dùng như một từ độc lập , tiếng nào không ?
+ Tiếng “ Nam “’ có thể dùng như một từ độc lập còn các tiếng : quốc , sơn, hà không thể dùng như một từ độc lập mà chỉ làm yếu tố cấu tạo từ ghép ( ví dụ : quốc gia, quốc kỳ, giang sơn, sơn hà ….)
- Có thể nói : Cụ là một nhà thơ yêu nước
- Không thể nói : Cụ là một nhà thơ yêu quốc
- Vậy tiếng để tạo nên từ HV gọi là gì ?
Tiết 18 : TỪ HÁN VIỆT
I. Đơn vị cấu tạo từ Hán Việt :
- Tiếng để cấu tạo từ HV gọi là yếu tố HV .
- Em có nhận xét gì về yếu tố HV ?
- Phần lớn các yếu tố HV không được dùng độc lập như từ mà chỉ dùng để tạo từ ghép .
+ Một số yếu tố HV như : hoa, quả, bút , bảng, học, tập… có lúc dùng để tạo từ ghép nhưng cũng có lúc dùng độc lập như từ.
Tiếng thiên trong thiên thư có nghĩa là trời . Tiếng thiên trong các từ HV sau có nghĩa là gì ?
+ thiên niên kỷ, thiên lý mã
+ ( Lí Công Uẩn ) thiên đô về Thăng Long .
: Nghìn
Dời
- Vậy những yếu tố thiên này người ta gọi là yếu tố gì ?
- Có nhiều yếu tố HV đồng âm nhưng nghĩa khác xa nhau.
- Em có nhận xét gì về nghĩa của các yếu tố HV đồng âm đó ?
Ví dụ :


Tử
Con ( phụ tử )
Người đàn ông ( quân tử )
Chết ( tử trận )
Con ( phụ tử )
Chết ( tử trận )
Nhật
Mặt trời ( nhật thực )
Ngày ( nhật ký )
Nhật
- Vậy việc hiểu đúng nghĩa của yếu tố HV sẽ giúp ích gì cho chúng ta ?
+ nói đúng, viết đúng
Tiết 18 : TỪ HÁN VIỆT
I. Đơn vị cấu tạo từ Hán Việt :
II. Từ ghép Hán Việt :
Sơn hà, thiên thư, ái quốc, giang sơn, ngư ông, xâm phạm, thủ môn, thạch mã, mục đồng .
- Trong các từ ghép HV trên , từ nào thuộc từ ghép đẳng lập, từ nào thuộc từ ghép chính phụ ?
+ từ ghép đẳng lập : sơn hà, giang sơn, xâm phạm
+ Từ ghép chính phụ : ái quốc, thủ môn, ngư ông , thiên thư , thạch mã ,mục đồng
Từ ghép chính phụ : ái quốc , thủ môn, thiên thư , ngư ông . Hãy xác định đâu là yếu tố chính, đâu là yếu tố phụ ?
- Từ ghép chính phụ : ái quốc, thủ môn có gì khác với từ ghép chính phụ : thiên thư, ngư ông ?
+ Từ ghép chính phụ ái quốc; thủ môn có yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau.
+ Từ ghép chính phụ thiên thư; ngư ông có yếu tố phụ đứng trước, yếu tố chính đứng sau.
- Vây, em thấy trật từ của các yếu tố trong từ ghép chính phụ HV có gì giống và khác với trật các tiếng trong từ ghép chính phụ thuần Việt ?
Tiết 18 : TỪ HÁN VIỆT
I. Đơn vị cấu tạo từ Hán Việt :
II. Từ ghép Hán Việt :
SGK
Ví dụ :
+ thi nhân , thạch mã ( từ ghép chính phụ có yếu tố phụ đứng trước , yếu tố chính đứng sau )
+ quốc huy ( từ ghép chính phụ có yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau )
* Ghi nhớ : sgk
III. Luyện tập :
Bài 1 : Phân biệt nghĩa của các yếu tố HV đồng âm .
Hoa
1
:
Bông, cơ quan sinh sản của thực vật
Hoa
2
:
Đẹp , tốt
Phi 2 :
Trái với lẽ phải, trái với pháp luật.
Phi 3 :
Vợ lẽ của Vua hay các bậc Vương công thời phong kiến
Phi 1 :
Bay
Tham 1 :
Ham muốn
Tham 2 :
dự vào, tham dự vào
Gia 1 :
nhà
Gia 2 :
Thêm vào
Bài 2 :
- Quốc :
Quốc ca , quốc kỳ ,quốc ngữ , cường quốc, quốc lộ …..
Sơn :
Cư :
Bại :
giang sơn, sơn hà, sơn thuỷ , sơn cước , sơn lâm….
dân cư , di cư, định cư, cư trú , ngụ cư , cư xá…..
bại trận, thất bại , bại binh , bại tướng …..
Bài 3 :
- Từ ghép chính phụ có yếu tố chính đứng trước, yếu tố phụ đứng sau :
+ hữu ích ,phát thanh , bảo mật, phòng hoả
Dặn dò :
- Học bai , làm các bài tập còn lại
- Soạn bài : Tìm hiểu chung về văn biểu cảm .
Sưu tầm một số bài ca dao về tình yêu quê hương, đất nước, con người
Xin chào tạm biệt