Bài 5. Tìm hiểu chung về văn biểu cảm

TiÕt 20 t×m hiÓu chung vÒ v¨n biÓu c¶m
I - Nhu cầu biểu cảm và văn biểu cảm :
1, Nhu cầu biểu cảm của con người :
Em thử vận dụng kiến thức về từ
Hán Việt để giải thích nghĩa của các
yếu tố : Nhu, cầu, biểu, cảm ?
- Nhu :
- Cầu:
- Nhu cầu: mong muốn có
Cần phải có
Mong muốn
- Biểu :
Rung động và mến phục
Thể hiện ra bên ngoài
- Cảm :
> Biểu cảm: Rung động được thể hiện
ra bên ngoài
Nhu cầu biểu cảm là mong muốn được bày tỏ những rung động của mình ra bên ngoài
TiÕt 20 t×m hiÓu chung vÒ v¨n biÓu c¶m
I - Nhu cầu biểu cảm và văn biểu cảm :
1, Nhu cầu biểu cảm của con người :
Trong cuộc sống hàng ngày, có khi nào
em xúc động trước một cảnh đẹp hoặc
một cử chỉ cao thượng của bạn bè, người
thân hay một số phận bất hạnh nào đó
không ? Nếu có, em thường bộc lộ tình cảm
bằng cách nào?
1, Thương thay con cuốc giữa trời
Dầu kêu ra máu có người nào nghe
Mỗi câu ca dao sau thổ lộ tình cảm
gì ? Người ta thổ lộ tình cảm để làm gì?
Tình cảm, cảm xúc. được bày tỏ ra bên ngoài bằng văn, thơ
- > Văn bản biểu cảm
2, Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng mênh mông bát ngát
Đứng bên tê đồng, ngó bên ni đồng bát ngát mênh mông
Thân em như chẽn lúa đòng đòng
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai
- > Tiếng kêu khắc khoải, đáng thương của con cuốc gợi số phận thê thảm, oan khiên, bế tắc của người nông dân xưa
- > Khơi gợi niềm xót xa, thương cảm với người dân thấp cổ, bé họng trong xã hội phong kiếnxưa.
- > Niềm vui hồn nhiên, trong trẻo của cô thôn nữ trước vẻ tươi đẹp của cánh đồng quê hương
- > Gợi lên trong lòng người đọc tình yêu đối với quê hương, đất nước
Qua tìm hiểu, em hiểu thế nào là
Văn bản biểu cảm ?
+ Khái niệm về văn biểu cảm.
+ văn biểu cảm Còn gọi là văn trữ tình
TiÕt 20 t×m hiÓu chung vÒ v¨n biÓu c¶m
I - Nhu cầu biểu cảm và văn biểu cảm :
1, Nhu cầu biểu cảm của con người :
2, Đặc điểm của văn biểu cảm :
Thảo luận nhóm
* Đọc hai đoạn văn trang sau và trả lời câu hỏi :
Nhóm 1, 3 : Hai đoạn văn biểu đạt nội dung gì ? Phương thức biểu đạt tình cảm, cảm xúc của hai đoạn văn có gì khác nhau ?
Nhóm 2,4 : Có ý kiến cho rằng: tình cảm, cảm xúc trong văn bản biểu cảm phải thấm nhuần tư tưởng nhân văn. Qua hai đoạn văn, em có tán thành với ý kiến đó không ?
TiÕt 20 t×m hiÓu chung vÒ v¨n biÓu c¶m
Đoạn văn 1
Thảo thương nhớ ơi ! Mới ngày nào Thảo còn ngồi chung một bàn với Hồng, Minh, Ngọc, thế mà nay Thảo đã theo cha mẹ vào Thành phố Hồ Chí minmh, để bọ mình xiết bao mong nhớ. Thảo có nhớ những lần chúng mình dạo hồ Tây, ùng chới Thủ Lệ, cùng tham quan Ao Vua ? Thảo có còn nhớ một lần mình ốm dài, Thảo chép bài cho mình ?
Đoạn văn 2
Trên đài, một người con gái nào đó vừa hát mộ bài dân ca của đất nước ta trong đêm khuya. Bây giờ tất cả im lặng rồi, , giọt sao ngoài khung cửa đọng lại, đứng im, không nháy nữa, đêm đã đi vào chiều sâu, mà vẫn còn nghe âm vang mãi giọng hát của người con gái lúc nãy. Một giọng hát dân ca, ngân nga bát ngát như cánh cò trên đồng lúa miền Nam chạy tới chân trời, có lúc rụt rè, e thẹn như khóe mắt người yêu mới gặp, có lúc tinh nghịch , duyên dáng như những đôi chân thoăn thoắt gánh lúa chạy trên những con đường làng trộn lẫn bóng tre và bóng nắng .... .
- > Biểu đạt nỗi nhớ bạn, nỗi nhớ gắn với những kỉ niệm.
- > Biểu hiện tình cảm gắn bó với quê hương, đất nước.
= > Biểu đạt trực tiếp
- thông qua việc kể, miêu tả tiếng hát trên đài trong đêm khuya
= > Biểu đạt gián tiếp
- thông qua các từ ngữ biểu cảm : Thương nhớ, xiết bao mong nhớ
TiÕt 20 t×m hiÓu chung vÒ v¨n biÓu c¶m
I - Nhu cầu biểu cảm và văn biểu cảm :
1, Nhu cầu biểu cảm của con người :
2, Đặc điểm của văn biểu cảm :
* Ghi nhớ : sgk - Trang 73
+ Tình cảm trong văn biểu cảm
+ Các cách biểu cảm
II - Luyện tập :
Bài tập 1: So sánh hai đoạn văn sau và cho biết đoạn nào là văn biểu cảm. Vì sao? Hãy chỉ ra nội dung biểu cảm của đoạn văn ấy.
a. Hải đường: loài cây nhỡ, họ chè, lá dày. Mặt trên bóng, mép có nhiều răng, cưa. Hoa mọc từ 1 đến 3 đoá ở gần ngọn cây, ngọn cành, có cuống dài, tràng hoa màu đỏ tía, nhị đực rất nhiều. Hoa nở ở Việt Nam vào dịp tết âm lịch, đẹp, không thơm. Thường trồng làm cảnh.
(Theo từ điển Bách Khoa nông nghiệp)
b. Từ cổng vào, lần nào tôi cũng phải dừng lại ngắm những cây hải đường trong mùa hoa của nó, hai cây đứng đối nhau trước tấm bình phong cổ, rộ lên hàng trăm đoá ở đầu cành phơi phới như một lời chào hạnh phúc. Nhìn gần, hải đường có một màu đỏ thắm rất quý, hân hoan, say đắm. Tôi vốn không thích cái lối văn hoa của các nhà nho cứ muốn tôn xưng hoa hải đường bằng hình ảnh của những người đẹp vương giả. sự thực ở nước ta hải đường đâu phải chỉ mọc nơi sân nhà quyền quý, nó sống khắp các vườn dân, cả đình, chùa, nhà thờ họ. Dáng cây cũng vậy, lá to thật khỏe, sống lâu nên cội cành thường sần lên những lớp rêu da rắn màu gỉ đồng, trông dân dã như cây chè đất đỏ. Hoa hải đường rạng rỡ, nồng nàn, nhưng không có vẻ gì là yểu điệu thục nữ, cánh hoa khum khum như muốn phong lại cái nụ cười má lúm đồng tiền. Bỗng nhớ năm xưa, lần đầu từ miền Nam ra Bắc lên Đền Hùng, tôi ngẩn ngơ đứng ngắm hoa hải đường nở đỏ núi Nghĩa Lĩnh.
(Theo Hoàng Phủ Ngọc Tường, Hoa trái quanh tôi)
Đáp án:
Bài tập 1:
- Đoạn b là văn biểu cảm vì đoạn văn tả hoa để bộc lộ cảm xúc
Bài tập 2:
Tự hào kh?ng d?nh ch? quy?n, lónh th? c?a d?t nu?c. Nờu cao ý chớ quy?t tõm b?o v? t? qu?c tru?c m?i k? thự xõm lu?c
Thể hiện hào khí chiến thắng của quân dân ta và khát vọng thái bình thịnh trị của dân tộc
Bài tập củng cố
Bài tập 1: V¨n b¶n “ cổng trường mở ra” thuộc phương thức biểu đạt nào?
A. Tự sự B. Miêu tả
C. Biểu cảm D. Nghị luận

Bài tập 2: vì sao em biết văn b¶n“ cổng trường mở ra” thuộc phương thức biểu đạt mà em đã chọn?

A. Vì truyện tái hiện trạng thái sự vật con người
B. Vì truyện trình bày diễn biến sự việc
C. Vì truyện nêu ý kiến đánh giá bàn luận
D. Vì truyện bày tỏ tình cảm, cảm xúc
Hướng dẫn học bài
Học thuộc lòng ghi nhớ làm bài tập 3. SGK/ 74
Đọc văn bản “Bài ca Côn Sơn”. Đọc chú thích và trả lời các câu hỏi phần đọc- hiểu văn bản trang 78-79-80
Chuẩn bị tự học văn bản: “Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra” .Đọc phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ, chú thích và trả lời các câu hỏi phần đọc- hiểu văn bản trang 75-76-77
Bài học đến đây kết thúc
Chúc
Các em học sinh luôn luôn học giỏi