Bài 5. Tìm hiểu chung về văn biểu cảm

KIỂM TRA BÀI CŨ:
CÂU 1: EM HÃY ĐỌC THUỘC LÒNG BÀI PHÒ GIÁ VỀ KINH CỦA TRẦN QUANG KHẢI?
CÂU 2: TẠI SAO TÁC GIẢ TRẦN QUANG KHẢI LẠI SÁNG TÁC BÀI THƠ NÀY?
TÁC GIẢ XÚC ĐỘNG, TỰ HÀO VỀ NHỮNG CHIẾN THẮNG LẪY LỪNG CỦA DÂN TỘC TA.
 NHU CẦU BIỂU CẢM CỦA TÁC GIẢ.
從駕還京  

奪槊章陽渡， 
擒胡菡子關。 
太平須努力， 
萬古此江山
TIẾT 23:
TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BIỂU CẢM
I – Nhu cầu biểu cảm và văn biểu cảm:
1.Nhu cầu biểu cảm của con người:
Em thử vận dụng kiến thức Hán
Việt để giải thích nghĩa của các
yếu tố: Nhu, cầu, biểu, cảm ?
- Nhu :
- Cầu:
 Nhu cầu: mong muốn có
Cần phải có
Mong muốn
- Biểu:
Rung động và mến phục
Thể hiện ra bên ngoài
- Cảm :
Biểu cảm : Rung động được thể
hiện ra bên ngoài
Nhu cầu biểu cảm là mong muốn được bày tỏ những rung động của mình ra bên ngoài
TIẾT 23: TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BIỂU CẢM
QUAN SÁT HÌNH ẢNH
M?i cõu ca dao sau th? l?
tỡnh c?m gỡ? Ngu?i ta th? l?
tỡnh c?m d? l�m gỡ?
Tỡnh c?m c?m xỳc . du?c b�y t? ra bờn ngo�i b?ng van tho
TIẾT 23: TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BIỂU CẢM
Trong cu?c s?ng h�ng ng�y em
xỳc d?ng tru?c m?t c?nh d?p
ho?c m?t c? ch? cao thu?ng c?a
b?n bố, ngu?i thõn hay m?t s?
ph?n b?t h?nh n�o dú khụng?
N?u cú em thu?ng b?c l? b?ng
cỏch n�o ?
I – Nhu cầu về văn biểu cảm:
1, Nhu cầu biểu cảm của con người:
TIẾT 23: TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BIỂU CẢM
- > Khoi g?i ni?m xút xa thụng c?m v?i ngu?i dõn th?p c? bộ h?ng trong xó h?i phong ki?n xua.
Thương thay con cuốc giữa trời
Dầu kêu ra máu có người nào nghe.
- > Ni?m thuong c?m d?i v?i con chim cu?c ( nh?ng ki?p ngu?i th?p c? bộ h?ng) khụng du?c ai doỏi ho�i.
I – Nhu cầu về văn biểu cảm:
1, Nhu cầu biểu cảm của con người:
2, Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng mênh mông bát ngát
Đứng bên tê đồng, ngó bên ni đồng bát ngát mênh mông
Thân em như chẽn lúa đòng đòng
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai
- > Ni?m vui h?n nhiờn trong tr?o c?a cụ thụn n? tru?c v? d?p c?a cỏnh d?ng quờ huong.
- > G?i lờn trong lũng ngu?i d?c tỡnh yờu d?i v?i quờ huong d?t nu?c.
- > Văn biểu cảm
 Là văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự đánh giá của con người đối với thế giới xung quanh và khêu gợi lòng đồng cảm nơi người đọc.
 Còn gọi là văn trữ tình; bao gồm các thể loại văn học như thơ trữ tình, ca dao trữ tình, tùy bút…
TIẾT 20 TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BIỂU CẢM
I – Nhu cầu về văn biểu cảm
1, Nhu cầu biểu cảm của con người:
Qua tìm hiểu, em hiểu
thế nào là Văn bản biểu
cảm ?
TiÕt 23: t×m hiÓu chung vÒ v¨n biÓu c¶m
2. Đặc điểm văn biểu cảm:
TH?O LU?N NHểM NH?
* D?c hai do?n van v� tr? l?i cõu h?i :
Nhóm 1,2: Hai đoạn văn trên biểu đạt nội dung gì? Phương thức biểu đạt tình cảm, cảm xúc của hai đoạn văn có gì khác nhau ?
Nhóm 3,4 : Có ý kiến cho rằng : Tình cảm , cảm xúc trong văn biểu cảm phải thấm nhuần tư tưởng nhân văn . Qua hai đoạn văn trên, em có tán thành với ý kiến đó không?
I – Nhu cầu về văn biểu cảm:
1, Nhu cầu biểu cảm của con người:

(1) Thảo thương nhớ ơi ! Mới ngày nào Thảo còn ngồi chung một bàn với Hồng, Minh, Ngọc, thế mà nay Thảo đã theo cha mẹ vào Thành phố Hồ Chí Minh, để cho bọn mình xiết bao mong nhớ. Thảo có nhớ những lần chúng mình cùng dạo Hồ Tây, cùng chơi Thủ Lệ, cùng tham quan Ao Vua? Thảo có nhớ một lần mình ốm dài, Thảo chép bài cho mình?
(Bài làm của học sinh)
(2)Trên đài, một người con gái nào đó vừa hát một bài dân ca của đất nước ta trong đêm khuya. Bây giờ tất cả im lặng rồi, giọt sao ngoài khung cửa đọng lại, đứng im, không nháy nữa, đêm đã đi và chiều sâu, mà vẫn còn nghe âm vang mãi giọng hát của người con gái lúc nãy. một giọng hát dân ca, ngân nga bát ngát như cánh cò trên đồng lúa miền Nam chạy tới chân trời,có lúc rụt rè, e thẹn như khóe mắt người yêu mới gặp, có lúc tinh nghịch, duyên dáng như những đôi chân nhỏ thoăn thoắt gánh lúa chạy trên những con đường làng trộn lẫn bóng tre và bóng nắng…có lẽ không phải là một người con gái đã hát trên đài. Đó chính là quê hương ta đang lên tiếng hát. Tiếng ngân nga dội lên từ lòng đất, ở trong đó một góc vườn có đôi cây sầu đông và một giàn bầu đong đưa quả nặng, một ngày đã xa, mẹ ta đã chôn nhúm rau của ta thuở ta mới lọt lòng. Đó là tiếng ngân của mặt đất, của dòng sông, của những xóm làng và những cánh đồng sau một ngày lao động và chiến đấu.
(Nguyên Ngọc, Đường chúng ta đi)
TIẾT 23: TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BIỂU CẢM
TiÕt 23: t×m hiÓu chung vÒ v¨n biÓu c¶m
Đoạn văn 1
Đoạn văn 2
- > Bi?u d?t n?i nh? b?n , n?i nh? g?n v?i nh?ng k? ni?m.
- > Bi?u hi?n tỡnh c?m g?n bú v?i quờ huong d?t nu?c.
= > Bi?u d?t tr?c ti?p
- Thụng qua vi?c k?, miờu t? ti?ng hỏt trờn d�i trong dờm khuya.
= > Bi?u d?t giỏn ti?p
- Thụng qua cỏc t? ng? bi?u c?m: thuong nh? , xi?t bao mong nh?.
TiÕt 20 t×m hiÓu chung vÒ v¨n biÓu c¶m
 Tình cảm trong văn biểu cảm thường là những tình cảm đẹp, thấm nhuần tư tưởng nhân văn (như yêu con người, yêu thiên nhiên, yêu tổ quốc, ghét những thói tầm thường, độc ác…)
 Ngoài cách biểu cảm trực tiếp như tiếng kêu, lời than, văn biểu cảm còn sử dụng các biện pháp tự sự, miêu tả để khêu gợi tình cảm.
I – Nhu cầu về văn biểu cảm:
1.Nhu cầu biểu cảm của con người:
2. Đặc điểm văn biểu cảm:
II. Luyện tập:
Bài tập 1: So sánh hai đoạn văn sau và cho biết đoạn nào là văn biểu cảm. Vì sao? Hãy chỉ ra nội dung biểu cảm của đoạn văn ấy.
a. Hải đường: loài cây nhỡ, họ chè, lá dày. Mặt trên bóng, mép có nhiều răng, cưa. Hoa mọc từ 1 đến 3 đoá ở gần ngọn cây, ngọn cành, có cuống dài, tràng hoa màu đỏ tía, nhị đực rất nhiều. Hoa nở ở Việt Nam vào dịp tết âm lịch, đẹp, không thơm. Thường trồng làm cảnh.
(Theo từ điển Bách Khoa nông nghiệp)

 PTBĐ: Thuyết minh, giới thiệu cây hoa hải đường
Bài tập 1: So sánh hai đoạn văn sau và cho biết đoạn nào là văn biểu cảm. Vì sao? Hãy chỉ ra nội dung biểu cảm của đoạn văn ấy.

b. Từ cổng vào, lần nào tôi cũng phải dừng lại ngắm những cây hải đường trong mùa hoa của nó, hai cây đứng đối nhau trước tấm bình phong cổ, rộ lên hàng trăm đoá ở đầu cành phơi phới như một lời chào hạnh phúc. Nhìn gần, hải đường có một màu đỏ thắm rất quý, hân hoan, say đắm. Tôi vốn không thích cái lối văn hoa của các nhà nho cứ muốn tôn xưng hoa hải đường bằng hình ảnh của những người đẹp vương giả. sự thực ở nước ta hải đường đâu phải chỉ mọc nơi sân nhà quyền quý, nó sống khắp các vườn dân, cả đình, chùa, nhà thờ họ. Dáng cây cũng vậy, lá to thật khỏe, sống lâu nên cội cành thường sần lên những lớp rêu da rắn màu gỉ đồng, trông dân dã như cây chè đất đỏ. Hoa hải đường rạng rỡ, nồng nàn, nhưng không có vẻ gì là yểu điệu thục nữ, cánh hoa khum khum như muốn phong lại cái nụ cười má lúm đồng tiền. Bỗng nhớ năm xưa, lần đầu từ miền Nam ra Bắc lên Đền Hùng, tôi ngẩn ngơ đứng ngắm hoa hải đường nở đỏ núi Nghĩa Lĩnh.
(Theo Hoàng Phủ Ngọc Tường, Hoa trái quanh tôi)
Đoạn b là văn biểu cảm vì đoạn văn tả hoa để bộc lộ cảm xúc
Hình ảnh hoa hải đường
Bài tập 2:
Bài tập 4:
Bài tập củng cố
Bài tập 1: Văn bản“ Cổng trường mở ra” thuộc phương thức biểu đạt nào?
A. Tự sự B. Miêu tả
C. Biểu cảm D. Nghị luận

Bài tập 2: Vì sao em biết văn bản“ Cổng trường mở ra” thuộc phương thức biểu đạt mà em đã chọn?

A. Vì truyện tái hiện trạng thái sự vật con người
B. Vì truyện trình bày diễn biến sự việc
C. Vì truyện nêu ý kiến đánh giá bàn luận
D. Vì truyện bày tỏ tình cảm, cảm xúc
Hướng dẫn học bài ở nhà:
* Học thuộc lòng ghi nhớ SGK/ 78.
* Soạn bài tiết 24:
+ Chuẩn bị tự học văn bản “Bài ca Côn Sơn”. Đọc chú thích và trả lời các câu hỏi phần đọc- hiểu văn bản trang 78-79-80.
+ Chuẩn bị tự học văn bản: “Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra” .Đọc phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ, chú thích và trả lời các câu hỏi phần đọc- hiểu văn bản trang 75-76-77.
+ Chuẩn bị tự học bài “ Sau phút chia ly”. Đọc và trả lời các câu hỏi phần đọc- hiểu văn bản trang 91.
Bài học đến đây kết thúc !