Bài 49. Quần xã sinh vật

TRƯỜNG THCS THỊ TRẤN ĐÔNG TRIỀU
Thao giảng
Tiết 51- QUẦN XÃ SINH VẬT


Giáo viên: Đỗ Thị Vân
Tiết 50 - Bài 49 :
Quần xã sinh vật
I.Thế nào là một quần xã sinh vật?
Quan sát hình ảnh sau:
Các quần thể: cây bụi, cây gỗ, cây ưa bóng, cây leo...
Quần xã rừng mưa nhiệt đới
Các quần thể: Chim, khỉ, cò, rắn, vắt, tôm,cá, cá sấu, và cây...
Quần xã rừng ngập mặn ven biển
Một quần xã có thể tồn tại trong thời gian bao lâu?
-Quần xã ổn định: vài trăm năm, vài chục năm.
- Quần xã chu kì: vài ngày, vài giờ.
Trong sản xuất mô hình VAC có phải là quần xã sinh vật hay không ?
Mô hình VAC là quần xã nhân tạo
Mô hình VAC
Thảo luận nhóm:
Quần xã sinh vật khác quần thể sinh vật
như thế nào?
Phân biệt quần xã sinh vật và quần thể sinh vật
II. Những dấu hiệu điển hình của một quần xã
I. Thế nào là một quần xã sinh vật ?
Bài 49: QUẦN XÃ SINH VẬT
Nghiên cứu nội dung thông tin SGK trang 147
Tìm hiểu đặc điểm cơ bản của một quần xã sinh vật
Đặc điểm
Thành phần loài trong quần xã
Số lượng các loài trong quần xã
Các chỉ số
Thể hiện
Độ đa dạng
Phong phú về số loài trong quần xã thể hiện tính chất sinh học:
- Điều kiện môi trường phù hợp thì quần xã có số lượng loài lớn thì cá thể trong mỗi loài nhỏ. Ngược lại.
- Độ đa dạng càng cao thì quần xã càng ổn định.
Quần xã rừng mưa nhiệt đới
Quần xã rừng ngập mặn ven biển
Đặc điểm của quần xã sinh vật
Đặc điểm
Thành phần loài trong quần xã
Số lượng các loài trong quần xã
Các chỉ số
Thể hiện
Mức độ phong phú về số loài trong quần xã
Độ nhiều
- Là mật độ quần thể trong quần xã biểu hiện chỉ số giữa số lượng cá thể của từng loài
- Độ nhiều thay đổi theo thời gian, theo mùa, theo năm hay đột xuất.
Đặc điểm của quần xã sinh vật
Đặc điểm
Thành phần loài trong quần xã
Số lượng các loài trong quần xã
Các chỉ số
Thể hiện
Mức độ phong phú về số loài trong quần xã
Mật độ cá thể của từng loài trong
quần xã
Độ đa dạng
Chỉ mức độ phong phú về số lượng loài
Độ nhiều
Chỉ về số lượng cá thể có trong mỗi loài
Độ thường gặp:
Được tính theo công thức:
Trong đó: p = số địa điểm lấy mẫu số loài được nghiên cứu
P = tổng số địa điểm đã lấy mẫu.
Kí hiệu là C
Nếu tính được C > 50% (Loài thường gặp)
25% < C < 50% (Loài ít gặp)
C < 25% (Loài ngẫu nhiên)

Đặc điểm của quần xã sinh vật
Đặc điểm
Thành phần loài trong quần xã
Số lượng các loài trong quần xã
Các chỉ số
Thể hiện
Mức độ phong phú về số loài trong quần xã
Mật độ cá thể của từng loài trong
quần xã
Loài ưu thế
Loài đặc trưng
Tỉ lệ % số địa điểm bắt gặp một loài
trong tổng số địa điểm quan sát
Loài ưu thế
Đóng vai trò quan trọng trong quần xã.
- Số lượng, cỡ lớn...hoạt động của loài tác động tới các loài khác, tới môi trường
- VD: Quần xã trên cạn, thực vật có hạt là loài ưu thế hơn vì là sinh vật cung cấp thức ăn, nơi ở cho động vật, ảnh hưởng tới khí hậu.
Đặc điểm của quần xã sinh vật
Đặc điểm
Thành phần loài trong quần xã
Số lượng các loài trong quần xã
Các chỉ số
Thể hiện
Mức độ phong phú về số loài trong quần xã
Mật độ cá thể của từng loài trong
quần xã
Loài ưu thế
Loài đặc trưng
Loài đóng vai trò quan trọng trong
quần xã
Loài đặc trưng
Là loài chỉ có ở một quần xã hoặc có nhiều hơn hẳn so với các loài khác.
Đặc điểm
Các chỉ số
Thể hiện
Thành phần loài trong quần xã
Độ đa dạng
Độ nhiều
Độ thường gặp
Loài ưu thế
Loài đặc trưng
Mật độ cá thể của từng loài trong
quần xã
Mức độ phong phú về số loài trong quần xã
Tỉ lệ % số địa điểm bắt gặp một loài
trong tổng số địa điểm quan sát
Loài đóng vai trò quan trọng trong
quần xã
Loài chỉ có ở một quần xã hoặc có
nhiều hơn hẳn các loài khác
Số lượng các loài trong quần xã
Các đặc điểm của quần xã
Ngoại cảnh ảnh hưởng đến sinh vật
Chim cú mèo săn mồi về đêm
Cây rụng lá vào mùa đông
Dơi hoạt động về đêm
Sự thay đổi chu kỳ ngày đêm, chu kỳ mùa dẫn đến sinh vật cũng hoạt động theo chu kỳ.
Ví dụ: Thời tiết ẩm -> muỗi phát triển nhiều
-> Dơi và thạch sùng
? Lấy thêm một ví dụ về ảnh hưởng giữa ngoại cảnh tới số lượng cá thể của một quần thể trong quần xã
- Điều kiện thuận lợi thực vật cũng phát triển làm cho động vật cũng phái triển, số lượng của loài động vật này khống chế số lượng của loài khác.
Các hoạt động gây mất cân bằng sinh học
Chặt phá rừng
Mua bán động vật hoang dã
Đốt rừng
Hãy bảo vệ môi trường sống của chúng ta
Củng cố:
Quần xã sinh vật là tập hợp nhiều quần thể sinh vật thuộc các loài khác nhau, cùng sống trong một không gian xác định và chúng có mối quan hệ mật thiết, gắn bó với nhau.

Quần xã có các đặc điểm cơ bản về số lượng và thành phần các loài sinh vật.

Số lượng cá thể của mỗi quần thể trong quần xã luôn luôn được khống chế ở mức độ phù hợp với khả năng của môi trường, tạo nên sự cân bằng sinh học trong quần xã.
Bài tập 1. Đặc trưng nào sau đây chỉ có ở quần xã mà không có ở quần thể?

? Mật độ
? Tỷ lệ tử vong
? Tỷ lệ đực cái
? Tỷ lệ nhóm tuổi
? Độ đa dạng.
Bài tập:
?
Bài tập 2.
Hãy xác định tập hợp nào là quần thể sinh vật, tập hợp nào là quần xã sinh vật?
1.Các cá thể loài tôm càng xanh sống trong hồ
2. Các cá thể cá sống trong ao
3. Các cây trên đồng cỏ
4. Bầy voi sống trong rừng rậm Châu Phi
5. Một đàn chó sói đang săn mồi trong rừng
6. Các sinh vật sống trong rừng
ĐáP áN
1.Các cá thể loài tôm càng xanh sống trong hồ
2. Các cá thể cá sống trong ao
3. Các cây trên đồng cỏ
4. Bầy voi sống trong rừng rậm Châu Phi
5. Một đàn chó sói đang săn mồi trong rừng
6. Các sinh vật sống trong rừng
Quần thể sinh vật
Quần xã sinh vật
*Hướng dẫn về nhà:
- Học bài và làm các bài tập sgk.
- Đọc trước bài 50, tìm hiểu về lưới và chuỗi thức ăn.