Bài 47. Quần thể sinh vật

Chương II
Hệ sinh thái
Tiết 49. Quần thể sinh vật

I. Th? n�o l� m?t qu?n th? sinh v?t ?
Các em tự đọc và nghiên cứu kỹ khái niệm quần thể trong SGK và cho biết: Có nh?ng dấu hiệu nào để xác định một quần thể sinh vật?

* Gồm nhiều cá thể cùng loài.
* Cùng sống trong một khu vực nhất định.
* ở một thời điểm nhất định
* Có khả nang sinh sản tạo thành nh?ng thế hệ mới.
Bảng 47.1 Các ví dụ về quần thể sinh vật và không phải quần thể sinh vật
Bảng 47.1 Các ví dụ về quần thể sinh vật và không phải quần thể sinh vật
Em hãy xác định ở mỗi bức tranh có nh?ng quần thể sinh vật nào?
tranh 1
tranh 2
tranh 3
tranh 4
Chương II
Hệ sinh thái
Tiết 49. Quần thể sinh vật

I. Th? n�o l� m?t qu?n th? sinh v?t ?

K/N: Quần thể SV là tập hợp nhiều cá thể " cùng loài", cùng sống trong " một khu vực nhất định", ở một "thời điểm nhất định". nh?ng cá thể trong quần thể có khả nang"sinh sản" và tạo thành nh?ng thế hệ mới.
II. Nh?ng đặc trưng cơ bản của quần thể
1. Tỉ lệ giới tính
1. Tỉ lệ giới tính là gỡ? Có phải ở tất cả các quần thể đều có tỉ lệ giới tính?
2. Tỷ lệ đực cái ở giai đoạn còn non trong quần thể thường là bao nhiêu? Tỷ lệ này có ổn định không ? Tại sao?
3. Tỉ lệ đực/cái có ý nghĩa như thế nào?
4. Trong chan nuôi con có người có tác động để làm thay đổi tỉ lệ giới tính của quần thể hay không? VD?
1.Tỉ lệ giới tính là thế nào? Có phải ở tất cả các quần thể đều có tỉ lệ giới tính?
Là tỉ lệ gi?a số lượng cá thể đực/cá thể cái. Tỉ lệ giới tính chỉ có ở nh?ng loài phân tính).
2. Tỷ lệ đực cái ở giai đoạn còn non trong quần thể tự nhiên thường là bao nhiêu? Tỷ lệ này có ổn định không ? Tại sao?
Tỷ lệ đực cái khi mới nở( hay còn non) thường là 1:1 và có sự thay đổi chủ yếu theo nhóm tuổi của quần thể, và sự tử vong không đồng đều gi?a cá thể đực và cái .
3. Tỉ lệ đực/cái có ý nghĩa như thế nào?
Tỷ lệ đực cái cho thấy tiềm nang sinh sản của quần thể.
4. Trong chan nuôi con có người có tác động để làm thay đổi tỉ lệ giới tính của quần thể hay không? VD?


2. Thành phần nhóm tuổi
Các nhóm tuổi
Nhóm tuổi sau sinh sản

ý nghĩa sinh thái
Nhóm tuổi trước sinh sản
Nhóm tuổi sinh sản
Các cá thể lớn nhanh, do vậy nhóm này có vai trò chủ yếu làm tang trưởng khối lượng và kích thức của quần thể.
Khả nang sinh sản của các cá thể quyết định mức sinh sản của quần thể.
Các cá thể không còn khả nang sinh sản nên không ảnh hưởng tới sự phát triển của quần thể
Bảng 47.2. ý nghĩa sinh thái của các nhóm tuổi
để biểu diễn thành phần nhóm tuổi của quần thể người ta dùng các biểu đồ tháp tuổi để biểu diễn. Tháp tuổi bao gồm nhiều hỡnh thang nhỏ ( hay hỡnh ch? nhật ) xếp chồng lên nhau
Nhóm tuổi trước sinh sản xếp phía dưới

Nhóm tuổi sau sinh sản xếp trên cùng
Nhóm tuổi sinh sản xếp ở gi?a
Có ba dạng tháp tuổi:
Dạng ổn định
Dạng phát triển
Dạng giảm sút
Dạng phát triển : đáy tháp rộng -> tỉ lệ sinh cao, số lượng cá thể của quần thể tang mạnh.


Dạng ổn định: đáy tháp rộng vừa phải , tỉ lệ sinh vừa phải , số lượng cá thể ổn định
Dạng giảm sút: đáy tháp hẹp , tỉ lệ sinh thấp, số lượng cá thể giảm dần

Vậy khi nhỡn vào tháp tuổi của một quần thể các em có thể biết quần thể đó đang ở dạng nào không?

Khi cho các em biết số lượng cá thể của các nhóm tuổi trong một quần thể các em có thể vẽ được biểu đồ tháp tuổi của quần thể không?
3. Mật độ quần thể
Thế nào là mật độ quần thể ? Cho VD?
3. Mật độ quần thể

Mật độ quần thể là số lượng hay khối lượng sinh vật có trong một đơn vị diện tích hay thể tích.
VD:
+Mật độ cây bạch đàn: 625 cây/ha đồi.
+Mật độ sâu rau : 2 con/m
+ Mật độ cá rô phi :2kg/m
2
3
Mật độ của quần thể có ổn định không? Yếu tố nào ảnh hưởng đến mật độ quần thể?
III. ảnh hưởng của môi trường tới quần thể sinh vật
Hãy trả lời các câu hỏi sau:
Khi tiết trời ấm áp và độ ẩm không khí cao ( VD, vào các tháng mùa mưa trong nam) số lượng muỗi nhiều hay ít?
Số lượng ếch nhái tang cao vào mùa mưa hay mùa khô?
Chim cu gáy xuất hiện nhiều vào thời gian nào trong nam?
Hãy cho 2 ví dụ về sự biến động số lượng các cá thể trong quần thể?
III. ảnh hưởng của môi trường tới quần thể sinh vật
Các điều kiện sống của môi trường như : khí hậu, thổ nhưỡng, nguồn thức an, nơi ở, ...thay đổi sẽ dẫn tới sự thay đổi số lượng cá thể của quần thể.
Nh?ng điều kiện sống của môi trường nào ảnh hưởng,
và dẫn tới sự thay đổi số lượng cá thể trong quần thể?
Bài tập1: Hãy điền các từ, cụm từ thích hợp vào chỗ trống trong các câu sau đây:
1. Quần thể sinh vật bao gồm các cá thể ...1.... loài , cùng sống trong một khu vực nhất định, ở một thời điểm nhất định và có khả nang ...2........ tạo thành nh?ng thế hệ mới.
2.QuÇn thÓ mang những ®Æc tr­ng vÒ tØ lÖ ......3......, thµnh phÇn nhãm tuæi, mËt ®é c¸ thÓ ...Sè l­îng c¸ thÓ trong quÇn thÓ biÕn ®éng theo mïa , theo năm,phô thuéc vµo nguån thøc ăn, n¬i ë vµ c¸c ®iÒu kiÖn sèng cña m«i ....4..

3.Khi mật độ cá thể tang quá cao dẫn đến thiếu ...5.......,
chỗ ở phát sinh nhiều bệnh tật , nhiều cá thể sẽ bị chết .
khi đó,mật độ quần thể lại được ....6....... trở về mức cân
bằng


cùng
Sinh sản
giới tính
trường
thức an
điều chỉnh
Bài tập 2: Em hãy cho biết các cá thể trong quần thể có hỗ trợ nhau hay cạnh tranh nhau không ? Cho VD?
2.Làm bài tập 2 SGK (T.142).