Bài 44. Ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật

1/ Hoàn thành các nội dung trong bảng sau đây :
2/ Trong 2 nhóm sinh vật hằng nhiệt và biến nhiệt , sinh vật thuộc nhóm nào có khả năng chịu đựng cao với sự thay đổi nhiệt độ của môi trường ? Tại sao ?
BÀI 44 :
I/ QUAN HỆ CÙNG LOÀI :
H : Khi nào các sinh vật hình thành nên nhóm cá thể ?
- Các sinh vật cùng loài sống gần nhau và liên hệ với nhau tạo thành nhóm cá thể .
---------- ? ----------
H : Hãy cho vài ví dụ .
* Các sinh vật trong cùng một nhóm cá thể có quan hệ gì với nhau ?
H.44.1a : Các cây thông mọc gần nhau trong rừng .
H.44. 1b : cây bạch đàn đứng riêng lẻ bị gió thổi nghiêng về một bên .
1/ Khi có gió bão , thực vật sống thành nhóm có lợi gì so với sống riêng lẻ ?
* Thực vật sống thành nhóm cản bớt sức thổi của gió nên cây không bị ngả đỗ .
H.41.1c : Trâu rừng sống thành bầy có khả năng tự vệ chống lại kẻ thù tốt hơn.
Bầy trâu rừng
2/ Trong tự nhiên , động vật sống theo bầy đàn có lợi gì ?
H : Hãy xác định mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài?
BÀI 44 :
I/ QUAN HỆ CÙNG LOÀI :
- Các sinh vật cùng loài sống gần nhau và liên hệ với nhau tạo thành nhóm cá thể .
---------- ? ----------
- Khi điều kiện thuận lợi : các cá thể hỗ trợ nhau ( tìm thức ăn , chống kẻ thù , chịu đựng bất lợi của môi trường )
H : Qua đoạn phim trên , em hãy xác định mối quan hệ giữa các cá thể cùng loài ?
Hãy tìm câu đúng trong số các câu sau :
Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm tăng khả năng cạnh tranh giữa các cá thể .
Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm cho nguồn thức ăn cạn kiệt nhanh chóng.

- Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm giảm nhẹ cạnh tranh giữa các cá thể , hạn chế sự cạn kiệt nguồn thức ăn trong vùng .
H :Cho biết các sinh vật cùng loài cạnh tranh lẫn nhau trong điều kiện nào ?
BÀI 44 :
I/ QUAN HỆ CÙNG LOÀI :
- Các sinh vật cùng loài sống gần nhau và liên hệ với nhau tạo thành nhóm cá thể .
---------- ? ----------
- Khi điều kiện thuận lợi : các cá thể hỗ trợ nhau ( tìm thức ăn , chống kẻ thù , chịu đựng bất lợi của môi trường )
- Khi gặp điều kiện bất lợi ( thiếu thức ăn , nơi ở . . . ) các cá thể trong nhóm cạnh tranh gay gắt dẫn tới sự tách nhóm.
BÀI 44 :
I/ QUAN HỆ CÙNG LOÀI :
---------- ? ----------
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI :
H: QUAN HỆ GIỮA CÁC SINH VẬT KHÁC LOÀI GỒM NHỮNG MỐI QUAN HỆ GÌ ?
Quan hệ
Đặc điểm
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh , nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
Sự hợp tác cùng có lợi giữa các loài sinh vật .
Sự hợp tác giữa hai loài sinh vật , trong đó một bên có lợi còn bên kia không có lợi và cũng không có hại .
Các sinh vật khác loài tranh giành nhau thức ăn , nơi ở và các điều kiện sống khác của môi trường . Các loài kìm hãm sự phát triển của nhau .
Sinh vật sống nhờ trên cơ thể của sinh vật khác , lấy các chất dinh dưỡng , máu . . . từ những sinh vật đó .
Gồm các trường hợp : động vật ăn thịt con mồi , động vật ăn thực vật , thực vật bắt sâu bọ . . .
? Trong các ví dụ sau đây , quan hệ nào là hỗ trợ và đối địch ? ( Thảo luận nhóm : 5 phút )
1/ Ở địa y , các sợi nấm hút nước và muối khoáng từ môi trường cung cấp cho tảo , tảo hấp thu nước , muối khoáng và năng lượng ánh sáng mặt trời tổng hợp nên các chất hữu cơ , nấm và tảo đều sử dụng các sản phẩm hữu cơ do tảo tổng hợp ( H.44.2 ) .
2/ Trên một cánh đồng lúa , khi cỏ dại phát triển , năng suất lúa giảm .
3/ Hươu , nai và hổ cùng sống trong một cánh rừng. Số lượng hươu, nai bị khống chế bởi số lượng hổ .
4/ Rận và bét sống bám trên da trâu, bò. Chúng sống được nhờ hút máu của trâu, bò.
5/ Địa y sống bám trên cành cây.
6/ Cá ép bám vào rùa biển, nhờ đó cá được đưa đi xa.
7/ Dê và bò cùng ăn cỏ trên một cánh đồng.
8/ Giun đũa sống trong ruột người.
9/ Vi khuẩn sống trong nốt sần ở rễ cây họ Đậu ( hình 44.3) .
10/ Cây nắp ấm bắt côn trùng.
(NHÓM 1 - 2 - 3 )
(NHÓM 4 - 5 - 6 )
1/ Ở địa y , các sợi nấm hút nước và muối khoáng từ môi trường cung cấp cho tảo , tảo hấp thu nước , muối khoáng và năng lượng ánh sáng mặt trời tổng hợp nên các chất hữu cơ , nấm và tảo đều sử dụng các sản phẩm hữu cơ do tảo tổng hợp ( H.44.2 ) .
Tảo đơn bào
Sợi nấm
Hình 44.2. Địa y
HỖ TRỢ ( cộng sinh )
2/ Trên một cánh đồng lúa , khi cỏ dại phát triển , năng suất lúa giảm .
ĐỐI ĐỊCH ( cạnh tranh )
LÚA
CỎ DẠI
3/ Hươu , nai và hổ cùng sống trong một cánh rừng. Số lượng hươu, nai bị khống chế bởi số lượng hổ .
ĐỐI ĐỊCH ( sinh vật ăn sinh vật khác )
4/ Rận và bét sống bám trên da trâu, bò. Chúng sống được nhờ hút máu của trâu, bò.
ĐỐI ĐỊCH ( ký sinh)
5/ Địa y sống bám trên cành cây.
HỖ TRỢ ( hội sinh )
Thân cây
Địa y
6/ Cá ép bám vào rùa biển, nhờ đó cá được đưa đi xa.
HỖ TRỢ (hội sinh)
CÁ ÉP
RÙA BIỂN
7/ Dê và bò cùng ăn cỏ trên một cánh đồng.
ĐỐI ĐỊCH (cạnh tranh)
8/ Giun đũa sống trong ruột người.
ĐỐI ĐỊCH (ký sinh)
9/ Vi khuẩn sống trong nốt sần ở rễ cây họ Đậu ( hình 44.3) .
HỖ TRỢ (cộng sinh)
10/ Cây nắp ấm bắt côn trùng.
ĐỐI ĐỊCH (sinh vật ăn sinh vật khác)
H : Trong quan hệ khác loài bao gồm những mối quan hệ nào ?
BÀI 44 :
I/ QUAN HỆ CÙNG LOÀI :
---------- ? ----------
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI :
Quan hệ khác loài
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Cạnh tranh
Kí sinh và nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
Hội sinh
(Bảng 44 sgk)
1/ Dùng các kí hiệu sau đây để nêu lên đặc điểm của các mối quan hệ :
+ : CÓ LỢI
_ : CÓ HẠI
0 : KHÔNG CÓ HẠI
Quan hệ
Đặc điểm
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh , nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
+ +
+ 0
- -
+ -
+ -
+ : CÓ LỢI - : CÓ HẠI 0 : KHÔNG CÓ HẠI
Sự hợp tác cùng có lợi giữa các loài sinh vật .
Một bên có lợi còn bên kia không có lợi và cũng không có hại .
Các loài kìm hãm sự phát triển của nhau .
Sinh vật sống nhờ trên cơ thể của sinh vật khác , lấy các chất dinh dưỡng , máu . . . từ những sinh vật đó .
Gồm các trường hợp : động vật ăn thịt con mồi , động vật ăn thực vật , thực vật bắt sâu bọ . . .
Quan hệ
Đặc điểm
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh , nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
+ +
+ 0
- -
+ -
+ -
2/ Nêu sự khác nhau chủ yếu giữa quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch giữa các sinh vật khác loài ?
Quan hệ hỗ trợ
Quan hệ đối địch
- Là quan hệ có lợi ( hoặc ít nhất là không hại )
- 1 bên sinh vật được lợi , còn 1 bên bị hại hoặc cả 2 cùng bị hại .
1/
Kén có ấu trùng sâu
3/ Người ta đã nuôi thả ong mắt đỏ để tiêu diệt sâu ăn lá cây . Em hãy cho biết mối quan hệ giữa 2 loài sinh vật này ?
Cộng sinh.
Hội sinh.
Cạnh tranh.
Sinh vật ăn sinh vật khác.
X
Học bài ( tập + nội dung bảng 44.)
Trả lời câu 3, 4 / sgk / trang 134.
Đọc mục "Em có biết" .
Xem trước bài 47 ( đọc bảng 47 kết hợp quan sát H.47 ) .