Bài 44. Ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật

LỚP 9
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO
CÙNG CÁC EM HỌC SINH!
MÔN SINH HỌC 9
KiỂM TRA BÀI CŨ
Th? nào là nhân tố sinh thái? Cho biết các nhóm nhân tố sinh thái.
ĐÁP ÁN:
Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật.
Có hai nhóm nhân tố sinh thái:
+ Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh.
+ Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh:
* Nhân tố sinh thái con người.
* Nhân tố sinh thái các sinh vật khác.
I/ QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
Các sinh vật cùng loài sống gần nhau và liên hệ với nhau tạo thành nhóm cá thể.
Đàn voi rừng
Rừng thông
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
H44-1a: Các cây thông mọc gần nhau trong rừng
H44.1b: Cây bạch đàn đứng riêng lẻ bị gió thổi nghiêng về một bên
1/ Khi có gió bão, thực vật sống thành nhóm có lợi gì so với sống riêng lẻ?
 Thực vật sống thành nhóm cản bớt sức gió nên cây ít có khả năng bị ngã đỗ.
I/ QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
Đàn trâu rừng
Trong tự nhiên, động vật sống theo bầy đàn có lợi gì?
 Động vật sống theo bầy đàn có khả năng tự vệ chống kẻ thù, tìm kiếm thức ăn…..tốt hơn.
I/ QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
Theo em các sinh vật sống thành nhóm cá thể, thể hiện mối quan hệ gì?
 Các sinh vật sống thành nhóm cá thể, thể hiện mối quan hệ hỗ trợ lẫn nhau.
I/ QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
Khi gặp điều kiện bất lợi (số lượng cá thể tăng cao, thiếu thức ăn, nơi ở chật chội…..các cá thể trong nhóm đã xảy ra hiện tượng gì?
 Các cá thể cạnh tranh gay gắt, dẫn đến hiện tượng tách nhóm.
I/ QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
Hãy tìm câu đúng trong số các câu sau:
Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm tăng khả năng cạnh tranh giữa các cá thể
2. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm cho nguồn thức ăn cạn kiệt nhanh chóng
3. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm giảm nhẹ cạnh tranh giữa các cá thể, hạn chế sự cạn kiệt nguồn thức ăn trong vùng.
I/ QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
Bài tập: Điền vào chỗ trống các từ thích hợp
Các sinh vật cùng loài ……………. lẫn nhau trong các nhóm cá thể. Tuy nhiên, khi gặp điều kiện bất lợi các cá thể cùng loài ………………. nhau dẫn tới một số cá thể sống ……………………….
1
hỗ trợ
cạnh tranh
tách ra khỏi nhóm
I/ QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
2
3
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
Hỏi: Vậy các nhóm cá thể cùng loài có mối quan hệ như thế nào?
I/QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
Các sinh vật cùng loài hỗ trợ lẫn nhau trong các nhóm cá thể. Tuy nhiên, khi gặp điều kiện bất lợi các cá thể cùng loài cạnh tranh nhau dẫn tới một số cá thể sống tách ra khỏi nhóm.
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
Bảng 44: Các mối quan hệ khác loài
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Cạnh tranh
Hội sinh
Kí sinh nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật
Sự hợp tác cùng có lợi giữa các loài sinh vật
Các sinh vật khác nhau tranh giành thức ăn, nơi ở và các điều kiện sống khác của môi trường. Các loài kìm hãm sự phát triển của nhau.
Sự hợp tác giữa hai loài sinh vật, trong đó một bên có lợi còn bên kia không có lợi và cũng không có hại.
Sinh vật sống nhờ trên cơ thể sinh vật khác, lấy các chất dinh dưỡng, máu….. từ sinh vật đó.
Gồm các trường hợp: động vật ăn thịt con mồi, động vật ăn thực vật, thực vật bắt sâu bọ.
THẢO LUẬN NHÓM
Nội dung thảo luận:
Cho biết ví dụ nào là quan hệ công sinh, ví dụ nào là quan hệ hội sinh, ví dụ nào là quan hệ cạnh tranh, ví dụ nào là quan hệ kí sinh và nửa kí sinh, ví dụ nào là quan hệ sinh vật ăn sinh vật khác?
Lưu ý: thời gian thảo luận là 2 phút.
I/QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
1/ Ở dịa y, các sợi nấm hút nước và muối khoáng từ môi trường cung cấp cho tảo, tảo hấp thụ nước và muối khoáng và năng lượng ánh sáng mặt trời tổng hợp nên các chất hữu cơ, nấm và tảo đều sử dụng các sản phẩm hữu cơ do tảo tổng hợp (H 42.2).
HỖ TRỢ (Cộng sinh)
I/QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
2/ Trên một cánh đồng lúa, khi cỏ dại phát triển năng suất lúa giảm.
Lúa
Cỏ dại
ĐỐI ĐỊCH (Cạnh tranh)
I/QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
3/ Hươu, nai và hổ cùng sống trong một cánh rừng.
Số lượng hươu,
nai bị khống chế
bởi số lượng hỗ.
ĐỐI ĐỊCH (Sinh vật ăn sinh vật khác)
I/QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
4/ Rận và bét sống bám trên da trâu, bò. Chúng sống được nhờ hút máu của trâu, bò.
ĐỐI ĐỊCH (Kí sinh)
I/QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
5/ Địa y sống bám trên cành cây.
HỖ TRỢ (Hội sinh)
I/QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
6/ Cá ép bám vào rùa biển, nhờ đó cá được đưa đi xa.
CÁ ÉP
RÙA BIỂN
HỖ TRỢ (Hội sinh)
I/QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
7/ Dê và bò cùng ăn cỏ trên một cánh đồng.
ĐỐI ĐỊCH (Cạnh tranh)
I/QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
8/ Giun đũa sống trong ruột người.
ĐỐI ĐỊCH (Kí sinh)
I/QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
9/ Vi khuẩn sống trong nốt sần ở rễ cây họ đậu (H43.3)
HỖ TRỢ (Cộng sinh)
I/QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
10/ Cây nắp ấm bắt côn trùng.
ĐỐI ĐỊCH (Sinh vật ăn sinh vật khác)
I/QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
Bảng 44: Các mối quan hệ khác loài
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh (1)
Cạnh tranh (3)
Hội sinh (2)
Sinh vật ăn sinh vật khác (5)
Kí sinh, nửa kí sinh (4)
+ : CÓ LỢI
0 : KHÔNG HẠI, KHÔNG LỢI
- : CÓ HẠI
+ +
+ 0
- -
+ -
+ -
- Sự khác nhau chủ yếu giữa quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch của các sinh vật khác loài là gì?
Quan hệ hỗ trợ là mối quan hệ có lợi (hoặc ít nhất không hại) cho tất cả các sinh vật.
Quan hệ đối địch, một bên sinh vật được lợi còn bên kia bị hại họăc hai bên cùng bị hại.
- Quan hệ hỗ trợ (Công sinh và hội sinh): Là mối quan hệ có lợi hoặc ít nhất không có hại cho tất cả các sinh vật.
- Quan hệ đối địch (Cạnh tranh, kí sinh, nửa kí sinh và sinh vật ăn sinh vật khác): Là mối quan hệ một bên sinh vật có lợi còn bên kia có hại hoặc hai bên cùng bị hại.
I/QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
CỦNG CỐ
I/ QUAN HỆ CÙNG LOÀI:
II/ QUAN HỆ KHÁC LOÀI:
Hỗ trợ
Cạnh tranh
Quan hệ hỗ trợ
Quan hệ đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
KiỂM TRA ĐÁNH GIÁ
Giữa các cá thể cùng loài, sống trong cùng một khu vực có các biểu hiện quan hệ là:

A. Quan hệ cạnh tranh và quan hệ đối địch.
B. Quan hệ hỗ trợ và quan hệ canh tranh.
C. Quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch.
D. Quan hệ canh tranh và quan hệ ức chế.
Bài 44: ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA CÁC SINH VẬT
DẶN DÒ:
Trả lời câu 1,3 SGK trang 134.
Kẻ bảng 45.1; 45.2; 45.3 của bài thực hành 45-46 SGK.
KÍNH CHÚC SỨC KHỎE
QUÝ THẦY, QUÝ CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH