Bài 44. Ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG THẦY CÔ
VÀ CÁC EM
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN TRẢNG BÀNG
TRƯỜNG THCS BÌNH THẠNH
GIÁO VIÊN THỰC HIỆN : LÃ VĂN THẲNG
Sinh vật biến nhiệt là gì? Sinh vật hằng nhiệt là gì? Cho ví dụ? (5 đ)
Trong 2 nhóm sinh vật hằng nhiệt và biến nhiệt, sinh vật thuộc nhóm nào có khả năng chịu đựng cao với sự thay đổi nhiệt độ của môi trường? Tại sao? (5 đ)
KIỂM TRA BÀI CŨ
Sinh vật biến nhiệt có nhiệt độ cơ thể phụ thuộc vào nhiệt độ của môi trường. Ví dụ: Cây lúa, cá chép…
Sinh vật hằng nhiệt có nhiệt độ cơ thể không phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường. Ví dụ: Chim én, trâu…
- Nhóm sinh vật hằng nhiệt. Vì sinh vật hằng nhiệt có khả năng duy trì nhiệt độ cơ thể ổn định, không thay đổi theo nhiệt độ của môi trường ngoài.
Sinh vật có phải là nhân tố sinh thái không? Tại sao?
KIỂM TRA TỰ HỌC
VÀO BÀI
Mỗi sinh vật trong môi trường điều trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh hưởng tới các sinh vật khác xung quanh. Vì vậy sinh vật cũng là một nhân tố sinh thái. Vậy sự ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật như thế nào?
Bài 44 – Tiết 45 ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA
CÁC SINH VẬT
I/ Quan hệ cùng loài:
Rừng cây thông
Đàn linh dương đầu bò
Nhóm cá thể là gì? Cho ví dụ?
Bầy kiến làm tổ
Bài 44 – Tiết 46 ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA
CÁC SINH VẬT
I/ Quan hệ cùng loài:
- Các sinh vật cùng loài sống gần nhau, liên hệ với nhau, hình thành nên nhóm cá thể.
VD: Rừng thông, bầy kiến, đàn trâu…
Hình 44.1b: Cây bạch đàn đứng riêng lẻ
Hình 44.1a: Các cây thông mọc gần nhau trong rừng
Quan sát các hình trên và trả lời các câu hỏi sau :
Khi có gió bão, thực vật sống thành nhóm có lợi gì so với sống riêng rẽ?
Trong tự nhiên động vật sống thành bầy đàn có lợi gì?
Đây là mối quan hệ gì của các sinh vật cùng loài?
Hình 44.1c:Trâu rừng sống thành bầy
c
Khi có gió bảo thực vật sống thành từng nhóm ít bị đổ gãy hơn so với sống riêng rẽ
- Động vật sống bầy đàn tìm kiếm thức ăn nhiều hơn, tự vệ tốt hơn…Đây là mối quan hệ hỗ trợ.
Các sinh vật cùng loài hỗ trợ với nhau trong những điều kiện: khi diện tích chỗ ở hợp lí và nguồn sống đầy đủ
Trong những điều kiện nào thì các cá thể trong nhóm cạnh tranh? Khi cạnh tranh gay gắt dẫn đến hiện tượng gì?
- Khi số lượng cá thể tăng cao dẫn tới thiếu thức ăn, nơi ở chật chội…thì các cá thể trong nhóm cạnh tranh
- Khi cạnh tranh gay gắt dẫn đến hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm.
Hãy tìm câu đúng trong số các cây sau :

- Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm tăng khả năng
cạnh tranh giữa các cá thể.
- Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm cho nguồn thức ăn
cạn kiệt nhanh chóng.
- Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm giảm nhẹ cạnh
tranh giữa các cá thể, hạn chế sự cạn kiệt nguồn thức ăn trong
vùng.
Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm giảm nhẹ cạnh
tranh giữa các cá thể, hạn chế sự cạn kiệt nguồn thức ăn trong
vùng.
Trong một nhóm cá thể có mối quan hệ gì?
Mối quan hệ đó có ý nghĩa như thế nào?
Bài 44 – Tiết 46 ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA
CÁC SINH VẬT
I- Quan hệ cùng loài:
Các sinh vật cùng loài sống gần nhau, liên hệ với nhau, hình thành nên nhóm cá thể.
VD: Rừng thông, bầy kiến, bầy trâu…
- Trong nhóm cá thể có mối quan hệ:
+ Quan hệ hỗ trợ: Sinh vật được bảo vệ tốt hơn, kiếm được nhiều thức ăn
+ Quan hệ cạnh tranh: Ngăn ngừa sự gia tăng số lượng cá thể và sự cạn kệt nguồn thức ăn
Trong chăn nuôi người ta lợi dụng mối quan hệ cạnh tranh cùng loài để làm gì?
- Nuôi bầy, đàn như: vịt đàn, gà đàn, lợn đàn…để tranh nhau ăn và sẽ nhanh lớn.
Bài 44 – Tiết 46 ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA
CÁC SINH VẬT
I – Quan hệ cùng loài:
II – Quan hệ khác loài:
BẢNG 44. CÁC MỐI QUAN HỆ KHÁC LOÀI
QUAN HỆ GIỮA CÁC SINH VẬT
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh,
nửa kí sinh
Sinh vật ăn
SV khác
Hai bên
cùng bị hại
Đối địch
Hỗ trợ
Hai bên
có lợi
Một bên lợi,
một bên hại
Một bên lợi,
một bên
không bị hại
Bài 44 – Tiết 46 ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA
CÁC SINH VẬT
I – Quan hệ cùng loài:
II – Quan hệ khác loài:
- Các sinh vật khác loài có mối quan hệ hỗ trợ và đối địch (Bảng 44 trang 132)
Thảo luận 5 phút
Trong các ví dụ sau quan hệ nào là hỗ trợ quan hệ nào là đối địch?
Câu 1: Ở địa y, các sợi nấm hút nước và muối khoáng từ môi trường cung cấp cho tảo, tảo hấp thu nước, muối khoáng và năng lượng ánh sáng mặt trời tổng hợp nên các chất hữu cơ, nấm và tảo đều sử dụng sản phẩm hữu cơ do tảo tổng hợp.
Câu 2: Trên một cánh đồng lúa, khi cỏ dại phát triển, năng suất lúa giảm.
Câu 3: Hươu, nai và hổ cùng sống trong một cánh đồng. Số lượng hươu, nai bị khống chế bởi số lượng hổ.
Câu 4: Rận và bét sống bám trên da trâu, bò. Chúng sống được nhờ hút máu của trâu bò
Câu 6: Cá ép bám vào rùa biển, nhờ đó cá được đưa đi xa.
Câu 5: Địa y sống bám trên cành cây.
Câu 8: Giun đũa sống trong ruột người.
Câu 7: Dê và bò cùng ăn cỏ trên một cánh đồng
Sự khác nhau chủ yếu giữa quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch của các sinh vật
khác loài là gì ?
Câu 9: Vi khuẩn sống trong nuốt sần ở rễ cây họ Đậu. (hình 44.3)
Câu 10: Cây nắp ấm bắt côn trùng.
Câu 1: Ở địa y, các sợi nấm hút nước và muối khoáng từ môi trường cung cấp cho tảo, tảo hấp thu nước, muối khoáng và năng lượng ánh sáng mặt trời tổng hợp nên các chất hữu cơ, nấm và tảo đều sử dụng sản phẩm hữu cơ do tảo tổng hợp.
Trong các ví dụ sau đây, quan hệ nào là hỗ trợ và đối địch?
1;
9
6
4;
7
8
3;
5;
2;
10
Câu 2: Trên một cánh đồng lúa, khi cỏ dại phát triển, năng suất lúa giảm.
Câu 3: Hươu, nai và hổ cùng sống trong một cánh đồng. Số lượng hươu, nai bị khống chế bởi số lượng hổ.
Câu 4: Rận và bét sống bám trên da trâu, bò. Chúng sống được nhờ hút máu của trâu bò
Câu 5: Địa y sống bám trên cành cây.
Câu 6: Cá ép bám vào rùa biển, nhờ đó cá được đưa đi xa.
Câu 7: Dê và bò cùng ăn cỏ trên một cánh đồng
Câu 8: Giun đũa sống trong ruột người.
Câu 9: Vi khuẩn sống trong nốt sần ở rễ cây họ Đậu. (hình 44.3)
Câu 10: Cây nắp ấm bắt côn trùng.
Sự khác nhau chủ yếu giữa quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch của các sinh vật khác loài là gì ?
BẢNG 44. CÁC MỐI QUAN HỆ KHÁC LOÀI
Bài 44 – Tiết 45 ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU GIỮA
CÁC SINH VẬT
I – Quan hệ cùng loài:
II – Quan hệ khác loài:
- Các sinh vật cùng loài có mối quan hệ hỗ trợ và đối địch (Bảng 44 trang 132)
- Quan hệ hỗ trợ là quan hệ có lợi (hoặc không có hại) cho tất cả các sinh vật
- Quan hệ đối địch là quan hệ một bên sinh vật được lợi còn bên kia bị hại hoặc cả hai bên cùng bị hại
Kiến và cây keo
Mèo bắt mồi
Cây phong lan
Dây tơ hồng
Bệnh chân voi
Linh dương đầu bò và ngựa vằn
(Cộng sinh)
(Sv ăn sv khác)
(Hội sinh)
(Kí sinh)
(kí sinh)
(Cạnh tranh)
Trong nông nghiệp và lâm nghiệp con người đã lợi dụng mối quan hệ sinh vật ăn sinh vật khác để làm gì? Cho ví dụ?
Dùng sinh vật có ích tiêu diệt sinh vật có hại
VD: Dùng kiến giống để tiêu diệt sâu hại lá cam.
Dùng ông mắt đỏ tiêu diệt sâu đục thân lúa
Dùng sinh vật có ích tiêu diệt sinh vật có hại còn là biện pháp sinh học và không gây ô nhiễm môi trường.
- Vì vậy cần bảo vệ những sinh vật có ích để tiêu diệt những sinh vật có hại góp phần tăng năng suất cây trồng và hạn chế ô nhiễm môi trường.
Điều kiện nào dưới đây phù hợp với quan hệ hỗ trợ?
A. Số lượng cá thể tăng cao.
B. Mội trường sống ấm áp.
C. Khả năng sinh sản giảm.
D. Diện tích chỗ ở hợp lí, nguồn sống đấy đủ
D. Diện tích chỗ ở hợp lí, nguồn sống đầy đủ
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP CỦNG CỐ
Các cá thể cùng loài sống với nhau thành một nhóm trong cùng một khu vực có thể cạnh tranh nhau gay gắt, dẫn tới một số cá thể tách ra khỏi nhóm trong điều kiện nào dưới đây?
A. Khi môi trường cạn kiệt nguồn thức ăn, nơi ở quá chật chội
B. Khi gặp kẽ thù xâm lấn lãnh địa
C. Khi có gió bảo
D. Khi có dịch bệnh
A. Khi môi trường cạn kiệt nguồn thức ăn, nơi ở quá chật chội.
Quan hệ nào sau đây thuộc quan hệ cộng sinh?
A. Vi khuẩn sống trong nốt sần rễ cây họ đậu.
B. Địa y bám trên cành cây.
C. Giun đũa sống trong ruột người.
D. Cây nấp ấm bắt côn trùng
A. Vi khuẩn sống trong nốt sần rễ cây họ đậu.
Quan hệ giữa các cá thể trong hiện tượng “tự tỉa” ở thực vật là mối quan hệ gì?
A. Cạnh tranh.
B. Sinh vật ăn sinh vật khác.
C. Hội sinh.
D. Cộng sinh
A. Cạnh tranh.
Trong thực tiễn sản xuất, cần phải làm gì để tránh sự cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể sinh vật, làm giảm năng suất vật nuôi, cây trồng?
Nuôi, trồng với mật độ hợp lí.
Áp dụng các biện pháp kĩ thuật: Tách đàn đối với động vật hoặc tỉa thưa đối với thực vật khi cần thiết.
Cung cấp thức ăn đầy đủ.
Vệ sinh môi trường sạch sẽ.
Bài cũ:
+ Học bài
+ Làm bài tập 1,2,3,4 / 134
- Chuẩn bị bài mới
+ Đọc trước nội dung bài thực hành
+ Kẽ bảng 45.1.2.3
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC
CHÚC THẦY CÔ
VÀ CÁC EM SỨC KHỎE
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN TRẢNG BÀNG
TRƯỜNG THCS BÌNH THẠNH
GIÁO VIÊN THỰC HIỆN : LÃ VĂN THẲNG