Bài 44. Ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO
ĐẾN DỰ GIỜ
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Thế nào là động vật biến nhiệt? Thế nào là động vật hằng nhiệt?
Câu 2. Em hãy xếp các sinh vật sau vào 2 nhóm: hằng nhiệt và biến nhiệt?
Cá voi, cá sấu, cá chép, bồ câu, cây lúa, thỏ.
Các sinh vật sống trong môi trường, dù cùng loài hay khác loài, đều trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh hưởng tới các sinh vật ở xung quanh.
Hãy kể tên các sinh vật xung quanh mà em biết?
Bài 44:
ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU
GIỮA CÁC SINH VẬT
I. Quan hệ cùng loài :
II. Quan hệ khác loài :
__________
BÀI 44. ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU
GiỮA CÁC SINH VẬT
I. QUAN HỆ CÙNG LOÀI
Các sinh vật cùng loài sống gần nhau, liên hệ với nhau, hình thành nên nhóm cá thể.
Các sinh vật trong nhóm thường hỗ trợ hoặc cạnh tranh nhau.
Em hãy lấy ví dụ trong thực tế những sinh vật cùng loài hỗ trợ nhau?
Em hãy lấy ví dụ trong thực tế những sinh vật cùng loài cạnh tranh nhau?
Khi có gió bão, thực vật sống thành nhóm có lợi gì so với sống riêng rẽ?
Hình 44.1 a . Các cây thông mọc gần nhau trong rừng
Hình 44.1 b. Cây bạch đàn đứng riêng lẻ bị gió thổi nghiêng về một bên
BÀI 44. ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU
GiỮA CÁC SINH VẬT
BÀI 44. ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU
GiỮA CÁC SINH VẬT
BÀI 44. ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU
GiỮA CÁC SINH VẬT
Hình 44.1 a . Các cây thông mọc gần nhau trong rừng
Các cây mọc gần nhau có quan hệ cạnh tranh nhau không?
BÀI 44. ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU
GiỮA CÁC SINH VẬT
Các thư vật cùng loài hổ trợ hoặc cạnh tranh nhau trong những điều kiện nào?
BÀI 44. ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU
GiỮA CÁC SINH VẬT
I. QUAN HỆ CÙNG LOÀI
Trong trồng trọt, cần làm gì để các cây không xảy ra quan hệ cạnh tranh giữa các cá thể, làm giảm năng suất cây trồng ?
Gieo trồng đúng mật độ, cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, nước….
Hình . Trâu rừng sống thành bầy có khả năng tự vệ chống lại kẻ thù tốt hơn.
Hình . Bầy sư tử hổ trợ nhau để bắt con mồi.
Trong tự nhiên, động vật sống thành bầy đàn có lợi gì?
- Trong tự nhiên, động vật sống thành bầy đàn có lợi trong việc tìm kiếm được nhiều thức ăn hơn, phát hiện kẻ thù nhanh hơn và tự vệ tốt hơn….
Hình . Khỉ báo động khi phát hiện kẻ thù
Cá sấu ăn thịt nhau.
2 con trâu hút nhau.
các con linh cẩu giành nhau thức ăn.
Khi nào có xảy ra quan hệ cạnh tranh giữa các động vật cùng loài?
Liên hệ thực tế: Trong chăn nuôi, cần phải làm gì để tránh sự cạnh tranh gay gắt giữa các cá thể, làm giảm năng suất vật nuôi?
Nuôi gà đàn, lợn đàn…. với mật độ hợp lí, cung cấp đủ thức ăn, nước uống, ….cho chúng. Các con vật sẽ tranh nhau ăn, chúng sẽ ăn nhiều hơn → mau lớn.
I. QUAN HỆ CÙNG LOÀI
BÀI 44. ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU
GiỮA CÁC SINH VẬT
+ Cạnh tranh: các sinh vật cùng loài tranh giành nhau thức ăn, nơi ở, ánh sáng…
- Thế nào là quan hệ hổ trợ cùng loài?
+ Hỗ trợ: các sinh vật cùng loài hổ trợ nhau để được bảo vệ tốt hơn, kiếm được nhiều thức ăn hơn….
- Thế nào là quan hệ cạnh tranh cùng loài?
Một số cá thể phải tách ra khỏi nhóm.
Bài tập: tìm câu đúng trong các câu sau:
1. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm tăng khả năng cạnh tranh giữa các cá thể.
2. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm cho nguồn thức ăn cạn kiệt nhanh chóng.
3. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm giảm nhẹ cạnh tranh giữa các cá thể, hạn chế sự cạn kiệt nguồn thức ăn.
3. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm giảm nhẹ cạnh tranh giữa các cá thể, hạn chế sự cạn kiệt nguồn thức ăn.
I. QUAN HỆ CÙNG LOÀI
BÀI 44. ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU
GiỮA CÁC SINH VẬT
+ Cạnh tranh: các sinh vật cùng loài tranh giành nhau thức ăn, nơi ở, ánh sáng…
- Thế nào là quan hệ hổ trợ cùng loài?
+ Hỗ trợ: các sinh vật cùng loài hổ trợ nhau để được bảo vệ tốt hơn, kiếm được nhiều thức ăn hơn….
- Thế nào là quan hệ cạnh tranh cùng loài?
II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI
- Các sinh vật khác loài có quan hệ gì?
Bảng 44. các mối quan hệ khác loài.
Hợp tác cùng có lợi giữa các loài SV
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
SV ăn SV khác
VD: Cộng sinh giữa kiến và cây
Bảng 44. các mối quan hệ khác loài.
Hợp tác cùng có lợi giữa các loài SV
Hợp tác giữa hai loài SV, một bên có lợi bên kia không có lợi, không có hại
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
SV ăn SV khác
VD: phong lan sống bám trên thân cây to.

Bảng 44. các mối quan hệ khác loài.
Hợp tác cùng có lợi giữa các loài SV
Hợp tác giữa hai loài SV, một bên có lợi bên kia không có lợi, không có hại
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
SV ăn SV khác
Các sinh vật khác loài cạnh tranh nhau thức ăn, chỗ ở và các điều kiện sống khác của môi trường,...
Dê và cừu cùng ăn cỏ trên cánh đồng
Bảng 44. các mối quan hệ khác loài.
Hợp tác cùng có lợi giữa các loài SV
Hợp tác giữa hai loài SV, một bên có lợi bên kia không có lợi, không có hại
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
SV ăn SV khác
Các sinh vật khác loài cạnh tranh nhau thức ăn, chỗ ở và các điều kiện sống khác của môi trường,...
SV sống nhờ trên cơ thể của sinh vật khác, lấy chất dinh dưỡng, máu…từ sinh vật đó.
Cây tầm gửi sống trên cây khác
Muỗi hút máu
Bảng 44. các mối quan hệ khác loài.
Hợp tác cùng có lợi giữa các loài SV
Hợp tác giữa hai loài SV, một bên có lợi bên kia không có lợi, không có hại
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
SV ăn SV khác
Các sinh vật khác loài cạnh tranh nhau thức ăn, chỗ ở và các điều kiện sống khác của môi trường,...
SV sống nhờ trên cơ thể của sinh vật khác, lấy chất dinh dưỡng, máu…từ sinh vật đó.
Động vật ăn thực vật, động vật ăn thịt con mồi, thực vật bắt sâu bọ…
Chim ăn sâu
Ốc ăn lúa
Bảng 44. các mối quan hệ khác loài.
Hợp tác cùng có lợi giữa các loài SV
Hợp tác giữa hai loài SV, một bên có lợi bên kia không có lợi, không có hại
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
SV ăn SV khác
Các sinh vật khác loài cạnh tranh nhau thức ăn, chỗ ở và các điều kiện sống khác của môi trường,...
SV sống nhờ trên cơ thể của sinh vật khác, lấy chất dinh dưỡng, máu…từ sinh vật đó.
Động vật ăn thực vật, động vật ăn thịt con mồi, thực vật bắt sâu bọ…
1/ Ở địa y , các sợi nấm hút nước và muối khoáng từ môi trường cung cấp cho tảo , tảo hấp thu nước , muối khoáng và năng lượng ánh sáng mặt trời tổng hợp nên các chất hữu cơ , nấm và tảo đều sử dụng các sản phẩm hữu cơ do tảo tổng hợp .
Hình 44.2
Địa y
a)Tảo đơn bào
b)Sợi nấm
HỖ TRỢ ( cộng sinh )
THẢO LUẬN NHÓM ( 4 phút)
2/ Trên một cánh đồng lúa , khi cỏ dại phát triển , năng suất lúa giảm .
3/ Hươu , nai và hổ cùng sống trong một cánh rừng. Số lượng hươu, nai bị khống chế bởi số lượng hổ .
4/ Rận và bét sống bám trên da trâu, bò. Chúng sống được nhờ hút máu của trâu, bò.
5/ Địa y sống bám trên cành cây.
6/ Cá ép bám vào rùa biển, nhờ đó cá được đưa đi xa.
7/ Dê và bò cùng ăn cỏ trên một cánh đồng.
8/ Giun đũa sống trong ruột người.
9/ Vi khuẩn sống trong nốt sần ở rễ cây họ Đậu ( hình 44.3) .
10/ Cây nắp ấm bắt côn trùng.
Quan hệ
Ví d?
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
PHIẾU HỌC TẬP
Quan hệ
Ví d?
Hỗ
trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
PHIẾU HỌC TẬP
2/ Trên một cánh đồng lúa , khi cỏ dại phát triển , năng suất lúa giảm .
ĐỐI ĐỊCH ( Cạnh tranh)
Quan hệ
Ví d?
Hỗ
trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
3/ Hươu , nai và hổ cùng sống trong một cánh rừng. Số lượng hươu, nai bị khống chế bởi số lượng hổ .
ĐỐI ĐỊCH ( sinh vật ăn sinh vật khác )
Quan hệ
Ví d?
Hỗ
trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
4/ Rận và bét sống bám trên da trâu, bò. Chúng sống được nhờ hút máu của trâu, bò.
ĐỐI ĐỊCH ( ký sinh )
Quan hệ
Ví d?
Hỗ
trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
5/ Địa y sống bám trên cành cây.
Địa y
HỖ TRỢ ( hội sinh )
Quan hệ
Ví d?
Hỗ
trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
6/ Cá ép bám vào rùa biển, nhờ đó cá được đưa đi xa.
HỖ TRỢ (hội sinh)
Quan hệ
Ví d?
Hỗ
trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
7/ Dê và bò cùng ăn cỏ trên một cánh đồng.
ĐỐI ĐỊCH (cạnh tranh)
Quan hệ
Ví d?
Hỗ
trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
Quan hệ
Ví d?
Hỗ
trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
8/. Giun dua s?ng trong ru?t ngu?i
ĐỐI ĐỊCH (kí sinh)
Quan hệ
Ví d?
Hỗ
trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
9/ Vi khuẩn sống trong nốt sần ở rễ cây họ Đậu.
HỖ TRỢ (cộng sinh)
Rễ cây đậu phọng
Thu hoạch đậu phọng
10/ Cây nắp ấm bắt côn trùng.
ĐỐI ĐỊCH (sinh vật ăn sinh vật khác)
Quan hệ
Ví d?
Hỗ
trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh, nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
Trồng cây nắp ấm để diệt ruồi muỗi…
Bảng 44: Các mối quan hệ khác loài
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Cạnh tranh
Hội sinh
Kí sinh nửa kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật
Sự hợp tác cùng có lợi giữa các loài sinh vật
Các sinh vật khác nhau tranh giành thức ăn, nơi ở và các điều kiện sống khác của môi trường. Các loài kìm hãm sự phát triển của nhau.
Sự hợp tác giữa hai loài sinh vật, trong đó một bên có lợi còn bên kia không có lợi và cũng không có hại.
Sinh vật sống nhờ trên cơ thể sinh vật khác, lấy các chất dinh dưỡng, máu….. từ sinh vật đó.
Gồm các trường hợp: động vật ăn thịt con mồi, động vật ăn thực vật, thực vật bắt sâu bọ.
VD
5, 6
1, 9
2, 7
4, 8
3,10
Trong nông nghiệp con người đã lợi dụng mối quan hệ đối địch giữa các sinh vật khác loài để làm gì ? Cho ví dụ ?
Trả lời:
- Dùng sinh vật tiêu diệt sinh vật có hại.
- Đây là biện pháp sinh học, diệt được sinh vật gây hại mà không gây ô nhiễm môi trường.
I. QUAN HỆ CÙNG LOÀI
BÀI 44. ẢNH HƯỞNG LẪN NHAU
GiỮA CÁC SINH VẬT
II. QUAN HỆ KHÁC LOÀI
Nuôi mèo bắt chuột
Vịt ăn ốc bưu vàng, ăn sâu…
Quan hệ khác loài
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Kí sinh và nửa . kí sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
Ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật
Quan hệ cùng loài
H? tr?
C?nh tranh
HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC Ở NHÀ
- Học thuộc bài, trả lời câu hỏi và bài tập 1, 2, 3, 4 SGK trang 134.
- Đọc mục "Em có biết" trang 134.
- Đọc trước bài 45 "Thực hành: tìm hiểu môi trường và ảnh hưởng của một số nhân tố sinh thái lên đời sống sinh vật"
- Sưu tầm tranh ảnh về sinh vật sống ở các môi trường.
CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM