Bài 44. Ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật

Tiết 46 – Bài 44 :
ảnh hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật
GV: Trần Thị Thu Hương.
Tổ: Khoa học Tự nhiên.
Trường: THCS Thạch Bình.
1. Hoàn thành các nội dung trong bảng sau đây:
2. Trong hai nhóm sinh vật hằng nhiệt và biến nhiệt, sinh vật thuộc nhóm nào có khả năng chịu đựng cao với với sự thay đổi nhiệt độ của môi trường? Tại sao?
Nhiệt độ cơ thể phụ thuộc vào nhiệt độ của môi trường.
VSV, Nấm, Thực vật, Lưỡng cư, Cá, Bò sát.
Chim,Thú và Con người.
Nhiệt độ cơ thể không phụ thuộc vào nhiệt độ của môi trường.
KIỂM TRA BÀI CŨ
Khi nào các sinh vật hình thành nhóm cá thể? Cho ví dụ?

* Các sinh vật trong cùng một nhóm cá thể có quan hệ gì với nhau ?
H.44.1a : Các cây thông mọc gần nhau trong rừng.
Khi c� gi� b�o th�c v�t s�ng c�ng nh�m c� lỵi g� so víi s�ng ri�ng r� ?
* Th�c v�t s�ng th�nh nh�m c�n bít s�c thỉi cđa gi�, l�m c�y kh�ng b� �ỉ.
H.44. 1b : Cây bạch đàn đứng riêng lẻ bị gió thổi nghiêng về một bên.
Trong tự nhiên, động vật sống thành bầy đàn có lợi trong việc tìm kiếm được nhiều thức ăn hơn, phát hiện kẻ thù nhanh hơn và tự vệ tốt hơn.
- Số lượng cá thể của loài ở mức độ nào thì giữa các cá thể cùng loài có quan hệ hỗ trợ?
Số lượng cá thể trong loài phù hợp với điều kiện sống của môi trường (Diện tích hoÆc thÓ tÝch hợp lí, có nguån sèng ®Çy đủ).
- Các sinh vật cùng loài cạnh tranh lẫn nhau trong những điều kiện nào?
Cạnh tranh khi gặp điều kiện bất lợi như số lượng cá thể quá cao, thiÕu thức ăn, nơi ở,... dÉn tới một số cá thÓ phải tách ra khỏi nhóm.
Hãy tìm câu đúng trong số các câu sau về quan hệ cùng loài:
a. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm tăng khả năng cạnh tranh giữa các cá thể.
b. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm cho nguồn thức ăn bị cạn kiệt nhanh chóng.
c. Hiện tượng cá thể tách ra khỏi nhóm làm giảm nhẹ cạnh tranh giữa các cá thể hạn chế sự cạn kiệt nguồn thức ăn trong vùng.
c
Sinh vật cùng loài có những mối quan hệ nào? Mối quan hệ đó có ý nghĩa như thế nào?
1. ở địa y, các sợi nấm hút nước và muối khoáng từ môi trường cung cấp cho tảo, tảo hấp thu nước, muối khoáng và năng lượng ánh sáng mặt trời tổng hợp nên các chất hữu cơ, nấm và tảo đều sử dụng các chất hữu cơ do tảo tổng hợp ( H44.2)
2. Trên một cánh đồng lúa, khi cỏ dại phát triển, năng suất lúa giảm.
3. Hươu, nai và hổ cùng sống trong một cánh rừng. Số lượng hươu, nai bị khống chế bởi số lượng hổ.
4. Rận và bét sống bám trên da trâu, bò. Chúng sống được nhờ hút máu của trâu, bò.
5. Địa y sống bám trên cành cây.
6. Cá ép bám vào rùa biển, nhờ đó cá được đưa đi xa.
7. Dê và bò cùng ăn cỏ trên một cánh đồng.
8. Giun đũa sống trong ruột người.
9. Vi khuẩn sống trong nốt sần ở rễ cây họ Đậu.
10. Cây nắp ấm bắt côn trùng (H44.3).
Nhóm: 1 - 2
Nhóm: 3 - 4
ở địa y, các sợi nấm hút nước và muối khoáng từ môi trường cung cấp cho tảo, tảo hấp thu nước, muối khoáng và năng lượng ánh sáng mặt trời tổng hợp nên các chất hữu cơ, nấm và tảo đều sử dụng các chất hữu cơ do tảo tổng hợp ( H44.2)
Tảo đơn bào
Sợi nấm
Hình 44.2: Địa y.
Cộng sinh (Hỗ trợ)
2. Trên một cánh đồng lúa, khi cỏ dại phát triển, năng suất lúa giảm.
Cạnh tranh (Đối địch)
Lúa
Cỏ dại
3. Hươu, nai và hổ cùng sống trong một cánh rừng. Số lượng hươu, nai bị khống chế bởi số lượng hổ.
Sinh vật ăn sinh vật khác ( Đối địch)
4. Rận và bét sống bám trên da trâu, bò. Chúng sống được nhờ hút máu của trâu, bò.
Ký sinh (Đối địch)
5. Địa y sống bám trên cành cây.
Hội sinh (Hỗ trợ)
Thân cây
Địa y
6. Cá ép bám vào rùa biển, nhờ đó cá được đưa đi xa.
Hội sinh (Hỗ trợ)
Cá ép
Rùa biển
7. Dê và bò cùng ăn cỏ trên một cánh đồng.
Cạnh tranh (Đối địch)
8. Giun đũa sống trong ruột người.
Ký sinh (Đối địch)
9. Vi khuẩn sống trong nốt sần ở rễ cây họ Đậu.
Cộng sinh (Hỗ trợ)
10. Cây nắp ấm bắt côn trùng (H44.3).
Sinh vật ăn sinh vật khác (Đối địch)
Linh miêu và thỏ
Tôm kí cư và hải quỳ
Cá ép và cá đuối
Muỗi và người
Nhện và côn trùng
Dây tơ hồng sống trên cây nhãn
Kí sinh
Sinh vật ăn SV
Hội sinh
Kí sinh
SV ăn SV
Cộng sinh
Quan hệ
Đặc điểm
Hỗ trợ
Đối địch
Cộng sinh
Hội sinh
Cạnh tranh
Ký sinh, nửa ký sinh
Sinh vật ăn sinh vật khác
Sự hợp tác cùng có lợi giữa các loài sinh vật.
Sự hợp tác giữa hai loài sinh vật, trong đó một bên có lợi còn bên kia không có lợi và cũng không có hại.
Các sinh vật khác loài tranh giành nhau thức ăn, nơi ở và các điêu kiện sống khác của môi trường. Các loài kìm hãm sự phát triển của nhau.
Sinh vật sống nhờ trên cơ thể của sinh vật khác, lấy các chất dinh dưỡng, máu. từ sinh vật đó.
Gồm các trường hợp: động vật ăn thịt con mồi, động vật ăn thực vật, thực vật bắt sâu bọ.
Các sinh vật khác loài cùng chung sống với nhau có những mối quan hệ nào?
- Thực chất của mối quan hệ khác loài là quan hệ về mặt dinh dưỡng, nơi ở hay quan hệ sinh sản?
- Sự khác nhau chủ yếu giữa quan hệ hỗ trợ và quan hệ đối địch của các sinh vật của các sinh vật khác loài là gì?
Quan hệ hỗ trợ
Quan hệ đối địch
Một bên sinh vật được lợi còn bên kia bị hại hoặc cả hai cùng bị hại.
Là quan hệ có lợi (hoặc ít nhất là không hại) cho tất cả các sinh vật.
1. Chọn câu trả lời đúng:
Dạng quan hệ nào dưới đây là quan hệ nöa kí sinh?
A. Địa y.
B. Tầm göi trên cây sung.
C. Dây tơ hồng trên cây cúc tần.
D. Giun sán trong ruột người.
2. Hãy ghép các nội dung ở cột B với cột A sao cho phù hợp và ghi kết quả vào cột C trong bảng sau:
b, e
d
a, c
g
Kén có ấu trùng sâu
3. Người ta đã nuôi thả ong mắt đỏ để tiêu diệt sâu ăn lá cây. Em hãy cho biết mối quan hệ giữa 2 loài sinh vật này?
Cộng sinh.
Hội sinh.
Cạnh tranh.
Sinh vật ăn sinh vật khác.
X
? Trong nông nghiệp và lâm nghiệp con người đã lợi dụng mối quan hệ giữa các sinh vật khác loài để làm gì?
(Dùng sinh vật có ích tiêu diệt sinh vật có hại, còn gọi là biện pháp sinh học và không gây ô nhiễm môi trường).
Kết luận chung - SGK.134
Trong tự nhiên thường không có sinh vật nào sống tách biệt với các sinh vật khác. Thông qua các mối quan hệ cùng loài và khác loài, các sinh vật luôn luôn hỗ trợ hoặc cạnh tranh lẫn nhau.
Các sinh vật cùng loài hỗ trợ lẫn nhau trong các nhóm cá thể. Tuy nhiên, khi gặp điều kiện bất lợi các cá thể cùng loài cạnh tranh nhau dẫn tới một số cá thể sống tách ra khỏi nhóm.
Trong mối quan hệ khác loài, các sinh vật hoặc hỗ trợ hoặc đối địch với nhau. Quan hệ hỗ trợ là mối quan hệ có lợi (hoặc ít nhất không có hại) cho tất cả các sinh vật. Trong quan hệ đối địch, một bên sinh vật được lợi còn bên kia bị hại hoặc cả hai bên cùng bị hại.
Học bài + nội dung (bảng 44).
Trả lời câu 3, 4 (sgk trang 134).
Đọc mục "Em có biết" .
Xem trước bài 45 (k? bảng 45.1, 45.2 v� 45.3 v�o v? b�i t?p, k?t h?p suu t?m m?u v?t d? �p).
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ