Bài 43. Ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống sinh vật

Bài 43:
ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ VÀ ĐỘ ẨM LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
Tổ 3: DIỄM QUỲNH, LAN KHUÊ
HỒNG ÁNH, LÊ KHÁNH
ÁI LINH, MINH CHÂU
Ví dụ 1
Ví dụ 1
I. ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
Đa số các sinh vật sống trong phạm vi nhiệt độ
0 – 500 C
Vi khuẩn suối nước nóng chịu được nhiệt độ 70-900 C
Ấu trùng sâu ngô chịu được nhiệt độ -270 C
Sóc đất Bắc Cực là động vật có vú duy nhất có thể siêu làm lạnh cơ thể của mình xuống dưới ngưỡng đóng băng, tới -2,9° C
Những vi sinh vật thường được gọi là gấu nước chống chịu được nhiệt độ -273° C và sống sót qua nhiệt độ cao tới 150° C
I. ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
- Thực vật:
+ Ở vùng nhiệt đới: Trên bề mặt lá có tầng cutin dày hạn chế sự thoát hơi nước.
+ Ở vùng ôn đới: Rụng lá vào mùa đông. Chồi có vảy mỏng, thân và rễ có các lớp bần dày tạo thành những lớp cách nhiệt bảo vệ cây.

- Động vật:
+ Sống vùng nóng: thú có bộ lông thưa và ngắn hơn, kích thước cơ thể nhỏ hơn.
+ Sống vùng lạnh: chim, thú có bộ lông dày và dài hơn, kích thước cơ thể lớn hơn
1. Ảnh hưởng của nhiệt độ lên đặc điểm hình thái của sinh vật

Thực vật
Chồi cây có các vảy mỏng bao bọc, cách nhiệt để bảo vệ chồi.

Thân và rễ có các lớp bần dày tạo thành những lớp cách nhiệt bảo vệ cây.
Động vật
Cáo Bắc Cực (sống ở vùng lạnh) có bộ lông dày và dài hơn, màu trắng muốt để ngụy trang, kích thước cơ thể lớn hơn
Cáo sa mạc (sống ở vùng nóng) bộ lông thưa và ngắn hơn, kích thước cơ thể nhỏ hơn.
Hãy quan sát và cho biết
nơi sống của mỗi loài,
đặc điểm hình thái của chúng?
(về bộ lông, kích thước)
Gấu Bắc Cực
Gấu ngựa
Cú tuyết
Cú mèo
I. ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
- Thực vật:
+ Nhiệt độ ảnh hưởng đến hoạt động quang hợp, hô hấp, thoát hơi nước,… của thực vật.

- Động vật:
+ Khi nhiệt độ môi trường quá cao: một số động vật có tập tính ngủ hè, chui vào hang để tránh nơi nóng.
+ Khi nhiệt độ môi trường quá lạnh: một số có tập tính ngủ đông, di cư để trú đông.

2. Ảnh hưởng của nhiệt độ lên hoạt động sinh lí của sinh vật

Trong chương trình Sinh học lớp 6, ta đã được học quá trình quang hợp và hô hấp của cây chỉ có thể diễn ra bình thường ở nhiệt độ môi trường như thế nào ?
Thực vật
Thực vật diễn ra quá trình quang hợp và hô hấp tốt nhất nhiệt độ 20 – 30oC, cây ngừng quang hợp và hô hấp
`
ở nhiệt độ quá thấp (0oC) hoặc quá cao (hơn 40oC)
Vùng ôn đới, lá cây vàng vào mùa thu và rụng vào mùa đông để giảm sự thoát hơi nước.

Động vật
Gấu ngủ đông
Chim di trú
I. ẢNH HƯỞNG CỦA NHIỆT ĐỘ LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
Sinh vật chia làm 2 nhóm:
Nhóm sinh vật biến nhiệt: nhiệt độ cơ thể phụ thuộc vào nhiệt độ của môi trường.
VD: vi sinh vật, nấm, thực vật, động vật không xương sống, cá, lưỡng cư, bò sát

Nhóm sinh vật hằng nhiệt: nhiệt độ cơ thể không phụ thuộc vào nhiệt độ của môi trường.
VD: chim, thú, con người
3. Nhóm sinh vật hằng nhiệt và nhóm sinh vật biến nhiệt
Sinh vật
Sinh vật biến nhiệt
Sinh vật hằng nhiệt
Hãy cho biết thế nào là sinh vật biến nhiệt, thế nào là sinh vật hằng nhiệt?
Sinh vật biến nhiệt có nhiệt độ cơ thể phụ thuộc vào nhiệt độ của môi trường.
Sinh vật hằng nhiệt có nhiệt độ cơ thể không phụ thuộc vào nhiệt độ của môi trường
Sinh vật hằng nhiệt
Sinh vật biến nhiệt
Điền vào bảng sau
Con cá
Cây lúa
Dưới nước
Con gấu
Đất - không khí
Con người
Đất – không khí
Đất – không khí
TỔNG KẾT
Nhiệt độ của môi trường ảnh hưởng tới đặc điểm hình thái, hoạt động sinh lí của sinh vật

- Hình thành hai nhóm sinh vật biến nhiệt và hằng nhiệt

Ví dụ 2
Cây dương xỉ (sống ở môi trường ẩm ướt)
Cây hoa hồng sa mạc (sống ở môi trường khô hạn)
II. ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỘ ẨM LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
Sinh vật thích nghi với môi trường sống có độ ẩm khác nhau
Hình thành các nhóm sinh vật:
+ Thực vật:
Nhóm ưa ẩm
Nhóm chịu hạn
+ Động vật:
Nhóm ưa ẩm
Nhóm ưa khô
Thực vật
Cây rau tàu bay
Cây rau dớn
Sống ở nơi ẩm ướt thiếu ánh sáng (ở dưới tán rừng, ven bờ suối trong rừng
Cây lúa nước
Cây dừa nước
Sống ở nơi ẩm ướt nhiều ánh sáng (ở ven bờ ruộng, hồ ao)
Cây xương rồng
Cây lê gai
Sống ở nơi khô hạn
Động vật
Da trần ẩm ướt, dễ bị
mất nước (thiếu cơ chế
dự trữ và giữ nước)
Ếch ( động vật sống nơi ẩm ướt)
Có cơ quan tích trữ nước và cơ chế bảo vệ chống mất nước (da phủ vảy sừng, sử dụng nước tiết kiệm)
Thằn lằn ( động vật sống ở sa mạc)
Lúa nước
Ráy
Thuốc bỏng
Thông
Ốc sên
Giun đất
Thằn lằn
Lạc đà
Ruộng
Dưới tán rừng
Trong vườn
Trên đồi
Trên thân cây trong vườn
Trong đất
Vùng đất khô, đồi,…
Sa mạc
Điền vào bảng sau
TỔNG KẾT


Sinh vật mang nhiều đặc điểm sinh thái thích nghi với môi trường sống có độ ẩm khác nhau

- Hình thành các nhóm thực vật ưa ẩm và chịu hạn, động vật ưa ẩm và ưa khô



CẢM ƠN THẦY CÔ VÀ CÁC BẠN ĐÃ CHÚ Ý THEO DÕI