Bài 42. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật

Kiểm tra bài cũ
Môi trường sống của sinh vật là gì ? Được chia làm mấy loại ?
Trình bày các nhân tố sinh thái của môi trường.
Thế nào là giới hạn sinh thái của sinh vật.
Bài 42:
ẢNH HƯỞNG CỦA ÁNH SÁNG
LÊN ĐỜI SỐNG SINH VẬT
Nhận xét về hình dáng thân của những cây ven rừng, cây cao dọc đường phố có nhà cao, cây bên của sổ…?
Thân cây mọc ven rừng, dọc đường phố có nhà cao, bên cửa sổ…cong về phía có nhiều ánh sáng.
I. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật
? Nhận xét hình thái cây mọc trong rừng và hình thái cây mọc nơi quang đãng?
Cây mọc trong rừng có thân cao, thẳng, cành chỉ tập trung ở phần ngọn, các cành phía dưới héo và rụng sớm.
Cây mọc nơi trống trải, ánh sáng mạnh có thân thấp, nhiều cành và tán rộng.
Cây mọc trong rừng
Cây mọc nơi quang đãng
? Em hãy giải thích nguyên nhân của hiện tượng các cành phía dưới héo và rụng sớm
Do các cành phía dưới tiếp nhận ít ánh sáng nên quang hợp kém, tổng hợp được ít chất hữu cơ, lượng chất hữu cơ tích luỹ không đủ bù lượng nhiệt tiêu hao do hô hấp và kèm theo khả năng lấy nước kém nên cành phía dưới bị khô héo dần và rụng sớm.
I. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật
Mọc nơi có nhiều ánh sáng
Mọc nơi có ít ánh sáng
CÂY LÁ LỐT
Em hãy nêu sự khác nhau về hình thái giữa 2 cây lá lốt trên?
- Ánh sáng có ảnh hưởng đến hình thái và sinh lí của cây
Ảnh hưởng của ánh sáng tới hình thái và sinh lí của cây.
- Hô hấp
I. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật
- Phiến lá nhỏ, hẹp, màu xanh nhạt.
- Phiến lá lớn, màu xanh thẫm.
- Thân cây thấp, số cành nhiều.
- Chiều cao bị hạn chế bởi chiều cao bởi tán cây phía trên, của trần nhà.
- Cường độ quang hợp cao trong điều kiện ánh sáng mạnh.
- Cây có khả năng quang hợp trong điều kiện ánh sáng yếu, quang hợp yếu trong điều kiện ánh sáng mạnh.
- Cây điều tiết thoát hơi nước linh hoạt hơn: Thoát hơi nước tăng cao trong điều kiện ánh sáng mạnh, thoát hơi nước giảm khi cây thiếu nước.
- Cây điều tiết thoát hơi nước kém: Thoát hơi nước tăng cao trong điều kiện ánh sáng mạnh, khi thiếu nước cây dễ bị héo.
- Cường độ hô hấp cao.
- Cường độ hô hấp yếu.
I. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật
? Người ta phân biệt cây ưa bóng và cây ưa sáng dựa vào tiêu chuẩn nào ?
- Dựa vào khả năng thích nghi với các điều kiện chiếu sáng của môi trường mà thực vật được chia làm 2 nhóm.
? Thực vật được chia thành mấy nhóm chính? Đó là những nhóm nào?
? Em hãy kể tên cây ưa sáng và cây ưa bóng mà em biết ?
VD: Cây lúa, cây phi lao, cây ngô cây nhãn...
VD: Cây gừng, cây phong lan, cây đỗ …
I. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật
- Dựa vào khả năng thích nghi với các điều kiện chiếu sáng của môi trường mà thực vật được chia làm 2 nhóm.
- Ánh sáng có ảnh hưởng đến hình thái và sinh lí của cây
1. Nhóm cây ưa sáng: gồm những cây sống nơi quang đãng
lá: phiến nhỏ hẹp màu xanh nhạt
Thân: thấp, số cành nhiều
Quang hợp: cường độ cao khi ánh sáng mạnh
Thoát hơi nước: điều tiết linh hoạt
2. Nhóm cây ưa bóng: gồm những cây sống nơi có ánh sáng yếu, dưới tán cây khác…
lá: phiến lớn, xanh thẫm
thân: chiều cao bị giới hạn bởi tán cây phía trên
Quang hợp: cường độ yếu khi ánh sáng mạnh
Thoát hơi nước: điều tiết kém
I. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống thực vật
Trong nông nghiệp người nông dân đã ứng dụng điều này vào sản xuất như thế nào? Và có ý nghĩa gì?
VD: Trồng cây đỗ dưới cây ngô.
Trồng xen canh để tăng năng suất và tiết kiệm đất trồng.
II. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật
Thí nghiệm: Vào đêm có trăng sáng, tìm một tổ kiến và quan sát kiến bò trên đường mòn nhờ ánh sáng mặt trăng. Đặt trên đường đi của kiến một chiếc gương nhỏ để phản chiếu ánh sáng, sau đó theo dõi hướng bò của kiến. Có 3 khả năng sau:
+ Kiến sẽ tiếp tục bò theo hướng cũ.
+ Kiến bò theo nhiều hướng khác nhau.
+ Kiến sẽ bò theo hướng ánh sáng do gương phản chiếu.

 Em hãy chọn khả năng nào trong 3 khả năng trên?
II. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật
Điều đó chứng tỏ ánh sáng có vai trò gì đối với đời sống động vật?
Giúp động vật có thể nhận biết hướng đi
II. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật
Giúp động vật có thể nhận biết hướng đi
Giúp động vật có thể nhận biết hướng đi
II. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật
Hãy kể tên những động vật kiếm ăn vào ban đêm buổi sáng sớm hay ban ngày?
Chim bìm bịp
Gà cỏ
Thường đi kiếm ăn trước lúc mặt trời mọc
Chim Chích chòe
Chim chào mào
Chim khướu
Là những chim ăn sâu bọ, thường đi ăn vào lúc mặt trời mọc
Chim vạc
Sếu đầu đỏ
Chim diệc
Là những loài chim kiếm ăn vào ban đêm
Dơi
Dơi
Chim cú mèo
Tìm kiếm thức ăn vào ban đêm
Trâu
Bò
Dê
Cừu
Là những loài thú hoạt động và ban ngày
Sư tử
cáo
Chồn
Nhím
Sóc
Là những loài thú hoạt động vào ban đêm
Sóc
II. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật
- Ánh sáng ảnh hưởng tới đời sống động vật, giúp động vật nhận biết các vật và định hướng di chuyển trong không gian.
Ánh sáng ảnh hưởng đến hoạt động, khả năng sinh trưởng và sinh sản của động vật
Ví dụ: SGK
?Tập tính kiếm ăn và nơi ở của động vật liên quan với nhau ntn?
- Nơi ở phù hợp với tập tính kiếm ăn.
VD. Loài ăn đêm thường ở trong hang tối, trong lòng đất..
? Hãy rút ra kết luận chung về ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật?
? Dựa vào khả năng thích nghi với điều kiện chiếu sáng có thể chia động vật thành mấy nhóm?
Động vật ưa sáng
V
Vịt
Gà
Động vật ưa sáng
Chim bồ câu
Động vật ưa sáng
Trâu
Bò
Dê
Cừu
Chim vạc
Sếu đầu đỏ
Chim diệc
Động vật ưa tối
Dơi
Dơi
Chim cú mèo
Động vật ưa tối
II. Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống động vật
? Trong chăn nuôi, người ta có những biện pháp kĩ thuật gì để tăng năng suất?
+ Chiếu sáng để cá sinh sản.
+ Tạo ngày đêm nhân tạo đẻ gà vịt đẻ trứng.
Người ta chia động vật thành 2 nhóm thích nghi với các điều kiện chiếu sáng khác nhau:
1. Nhóm động vật ưa sáng: gồm những động vật hoạt động ban ngày
2. Nhóm động vật ưa tối: gồm những động vật hoạt động ban đêm, sống trong hang, hốc đất…
T
H
C
H
I
G
Trò chơi ô chữ
Ặ
M
T
T
U
R
Ợ
A
N
G
H
I
Ờ
C
Ú
Ợ
N
Á
T
H
I
H
Ì
N
H
L
D
Ơ
I
P
Q
N
Ả
S
H
N
S
I
U
Ấ
G
Ư
A
B
G
Ó
A
Ư
T
Ố
I
N
C 1
Đ.A 1
C 2
Đ.A 2
C 3
Đ.A 3
C 4
Đ.A 4
C 5
Đ.A 5
C 6
Đ.A 6
C 7
Đ.A 7
C 8
Đ.A 8
C 9
Đ.A 9
TỪ HÀNG DỌC
Đây là từ chỉ khả năng của sinh vật đối với môi trường
T
H
C
H
I
G
Trò chơi ô chữ
Ặ
M
T
U
R
?
A
N
G
H
I
Ờ
C
�
?
N
�
T
H
I
H
Ì
N
H
L
D
O
I
P
Q
N
?
S
H
N
S
I
U
?
G
U
A
B
G
Ó
A
U
T
?
I
N
C 1
D.A 1
HÀNG NGANG SỐ 1 (Có 7 chữ cái)
C 2
D.A 2
HÀNG NGANG SỐ 2 (Có 8 chữ cái)
C 3
D.A 3
HÀNG NGANG SỐ 3 (Có 3 chữ cái)
C 4
D.A 4
Tên của một loài chim thích ăn chuột vào ban đêm
HÀNG NGANG SỐ 4 (Có 5 chữ cái)
C 5
D.A 5
HÀNG NGANG SỐ 5 (Có 8 chữ cái)
C 6
D.A 6
Từ chỉ nhóm cây sống ở nơi có ánh sáng yếu ?
HÀNG NGANG SỐ 6 (Có 6 chữ cái)
C 7
D.A 7
Đây là loài động vật thuộc lớp thú, về mùa đông ít ánh sáng,
nhiệt độ môi trường xuống thấp, chúng có hiện tượng ngủ đông ?
HÀNG NGANG SỐ 7 (Có 3 chữ cái)
C 8
D.A 8
HÀNG NGANG SỐ 8 (Có 7 chữ cái)
C 9
D.A 9
Từ chỉ những loài động vật thường hoạt động vào ban đêm,
trong hang, dưới đáy biển ?
HÀNG NGANG SỐ 9 (Có 5 chữ cái)
T
H
C
H
I
G
Ặ
M
T
T
U
R
Ợ
A
N
G
H
I
Ờ
C
Ú
Ợ
N
Á
T
H
I
H
Ì
N
H
L
D
Ơ
I
P
Q
N
Ả
S
H
N
S
I
U
Ấ
G
Ư
A
B
G
Ó
A
Ư
T
Ố
I
N
KẾT QUẢ
Trò
Chơi
ô
chữ
T
H
Í
C
H
N
G
H
I
Dặn Dò
Học bài
Làm bài tập SGK trang 124-125
Đọc bài 43 / trang 126 - 127 - 128 - 129