Bài 41. Môi trường và các nhân tố sinh thái


Môn : Sinh học 9
Giáo viên thực hiện: Nguyễn Thị Kim Oanh
Phần II: Sinh vật và môi trường
Chương I: Sinh vật và môi trường
Tiết 43: Môi trường và các nhân tố sinh thái
I. Môi trường sống của sinh vật
Quan sát bức tranh kết hợp với hiểu biết của mình, em hãy cho biết vịt nhà sống trong hồ nước chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào xung quanh nó?
Nhiệt độ
Mưa
Nước
Đất
Không khí
Môi trường là nơi sinh sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật.
?
4
4
4
4
1
2
3
Quan sát và chú thích H 41.1
(Điền các môi trường chủ yếu vào bức tranh trên)
4
4
4
4
4
2
3
Quan sát và chú thích H 41.1
(Điền các môi trường chủ yếu vào bức tranh trên)
Môi trường trên mặt đất - Không khí

Môi trường trong đất
4
Môi trường nước
1
Môi trường sinh vật
Quan sát các bức tranh
Điền nội dung thích hợp vào bảng 41.1 sau khi quan sát các bức tranh kết hợp với quan sát trong tự nhiên?
Bảng 41.1. Môi trường sống của sinh vật
Con cá
Con bò
Giun đũa
Giun đất
Dây tơ hồng
Nước
Mặt đất và không khí
Sinh vật
Trong đất
Sinh vật
Mưa
Con người
Cây cỏ
Giun đất
ánh sáng
Cá
vịt nhà
Cua
Giun đũa
Nước
Nghiên cứu mục II SGK/119 cho biết:
Nhân tố sinh thái là gì?
Nhân tố sinh thái được chia thành mấy nhóm là những nhóm nào?
- Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật.
- Nhân tố sinh thái được chia thành 2 nhóm
+ Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh(không sống)
+ Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh(sống)
?
II. Các nhân tố sinh thái của môi trường
Bài tập : Cho các nhân tố sinh thái sau:
Hãy lựa chọn và sắp xếp các nhân tố sinh thái theo từng nhóm
Bài tập : Cho các nhân tố sinh thái sau:
Hãy lựa chọn và sắp xếp các nhân tố sinh thái theo từng nhóm
ánh sáng
Núi đá vôi
Không khí
Nước ngọt
Săn bắt cá
Bão


Thảm mục
Phá rừng
Trồng lúa
Trùng biến hình
Cá sấu
Căn cứ vào đâu mà người ta tách con người thành nhóm nhân tố sinh thái riêng ?
Rêu
Em hãy quan sát một số hoạt động của con người tác động đến môi trường
Rác thải sinh hoạt
Tràn dầu
Khí thải, tiếng ồn
Chặt, đốt rừng
Vớt dầu tràn trả lại môi trường sống cho sinh vật
Đắp đập ngăn lũ, tạo năng lượng sạch
Trồng cây gây rừng
Thông qua quan sát các bức tranh em hãy nêu những hoạt động của con người tác động vào môi trường ?
Em hãy nhận xét về sự thay đổi của các nhân tố sau:
- Trong một ngày (từ sáng tới tối), ánh sáng mặt trời chiếu trên mặt đất thay đổi như thế nào?
- ở nước ta, độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau?
- Sự thay đổi nhiệt độ trong một năm diễn ra như thế nào?
- Trong một ngày cường độ ánh sáng mặt trời chiếu trên mặt đất tăng dần từ sáng tới trưa và sau đó giảm dần vào buổi chiều cho đến tối.
- ở nước ta, độ dài ngày thay đổi theo mùa: mùa hè ngày dài đêm ngắn, mùa đông ngày ngắn đêm dài.
Trong một năm nhiệt độ thay đổi theo mùa:
+ Mùa xuân: ấm áp
+ Mùa hè: nóng
+ Mùa thu: mát mẻ
+ Mùa đông : lạnh giá
Qua bài tập em có nhận xét gì về sự thay đổi của các nhân tố sinh thái trên?
Các nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật thay đổi theo từng môi trường và thời gian.
- Cá rô phi ở Việt Nam sống và phát triển ở nhiệt độ nào ?
- Nhiệt độ nào cá rô phi sinh trưởng và phát triển thuận lợi nhất ?
- Tại sao dưới 5oC và trên 42oC thì cá rô phi sẽ chết ?
50 C
Điểm gây chết
420 C
Điểm cực thuận
Giới hạn chịu đựng
Hình 41.2 Giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam
Khoảng thuận lợi
t0 C
Giới hạn dưới
Giới hạn trên
300C
Điểm gây chết
Quan sát hình vẽ và cho biết :
Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định.
Phần II: Sinh vật và môi trường
Chương I: Sinh vật và môi trường
Tiết 43: Môi trường và các nhân tố sinh thái
I. Môi trường sống của sinh vật
Môi trường sống là nơi sinh sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật.
Có 4 loại môi trường: Môi trường nước; Môi trường trong đất; Môi trường trên mặt đất-không khí; Môi trường sinh vật.
II. Các nhân tố sinh thái của môi trường
Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật.
Nhân tố sinh thái được chia thành 2 nhóm:
Nhân tố sinh thái vô sinh (không sống)
Nhân tố sinh thái hữu sinh (sống):
+ Nhân tố sinh vật khác
+ Nhân tố con người
III. Giới hạn sinh thái
Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định.
Hãy khoanh tròn chữ cái đầu câu em cho là đúng trong các câu khi nói về môi trường dưới đây:
A. Môi trường sống là nơi sinh sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật.
C. Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật.
E. Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định.
B. Căn cứ vào mức độ tác động người ta chia nhân tố sinh thái thành 2 nhóm là các nhân tố sinh thái vô sinh và các nhân tố sinh thái hữu sinh.
D. Sinh vật cũng là môi trường sống bởi sinh vật là trung tâm của các mối quan hệ trong tự nhiên.
Bài tập
Câu 1
Câu 2: Hãy sắp xếp các nhân tố sinh thái sau vào từng nhóm nhân tố sinh thái
Mức độ ngập nước
Kiến
Độ dốc của đất
Nhiệt độ không khí
Cây gỗ
Gỗ mục
Thảm lá khô
Nấm mốc
Cây cỏ
Mức độ ngập nước
Kiến
Độ dốc của đất
Nhiệt độ không khí
Cây gỗ
Gỗ mục
Thảm lá khô
Nấm mốc
Cây cỏ
Hãy khoanh tròn chữ cái đầu câu em cho là đúng nhất trong các câu trả lời sau:

Loài vi khuẩn suối nước nóng có giới hạn nhiệt độ từ 0 oC đến 90 oC có nghiã là:
Giới hạn trên là 0 oC, giới hạn dưới là 90 oC
Giới hạn dưới là 0 oC, giới hạn trên là 90 oC
ở -5 oC và 95 oC vi khuẩn bị chết
D. Cả B và C đúng
Câu 3
Dặn dò :
Học bài
Đọc trước bài: ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật.
Làm bài tập : 1, 2 , 3, 4 (Tr 121 - Sgk )