Bài 41. Môi trường và các nhân tố sinh thái

Nam h?c 2008-2009
Kính chào các thầy cô giáo và các em học sinh
phòng giáo dục đào tạo huyện Mai sơn
giáo án điện tử
Gi�o vi�n th?c hi?n: L� Thanh Th?o
T?: Sinh - Hố - D?a
Tru?ng THCS Chu Van Th?nh
1
2
3
4
5
Sinh học 9
Sinh vật và môi trường
Chương I:
Phần II
Môi trường và các nhân tố sinh thái
Sinh vật và môi trường
Tiết 43:
Nội

Dung

Bài

Học
1. M�i tr��ng s�ng cđa sinh v�t
2. C�c nh�n t� sinh th�i cđa m�i tr��ng
3. Giíi h�n sinh th�i
4. KiĨm tra ��nh gi�
Môi trường và các nhân tố sinh thái
? H�y quan s�t h�nh �nh trong t� nhi�n �iỊn n�i dung v�o b�ng 41-1 m�i tr��ng s�ng cđa sinh v�t?
Trong đất
Nước
Đất, không khí
Sinh vật
Đất, không khí
Mặt đất
Môi trường và các nhân tố sinh thái
I. Môi trường sống của sinh vật
Bảng 41-1
Trong đất
Nước
Mặt đất - Không khí
Sinh vật
Mặt đất - Không khí
Mặt đất
Em hãy cho biết môi trường sống là gì?
- Môi trường sống
là nơi sinh sống của sinh vật,
bao gồm tất cả những gì bao
quanh, có tác động trực tiếp
hoặc gián tiếp lên sự sống,
phát triển, sinh sản của
sinh vật

Trong đất
Nước
Mặt đất - Không khí
Sinh vật
Mặt đất - Không khí
Mặt đất
Qua bảng môi trường sống của sinh vật. Em hãy cho biết có những loại môi trường chủ yếu nào?
- Có 4 loại môi trường chủ yếu
+ M�i tr��ng mỈt ��t - Kh�ng kh� (Tr�n c�n)
+ M�i tr��ng trong ��t
+ M�i tr��ng sinh v�t
+ Môi trường nước.
Nước mặn, nước lợ, nước ngọt
Gồm mặt đất và bầu khí quyển
Các loại đất khác nhau trong đó có các sinh vật đang sống
Thực vật, động vật và con người là nơi sinh sống của động vật ký sinh
Mỗi loài có một môi trường sống đặc trưng, sinh vật không thể sống tách khỏi môi trường
? M�i quan hƯ gi�a sinh v�t víi m�i tr��ng ��ỵc thĨ hiƯn � �iĨm n�o ?
-Ví dụ: Con gà không sống được ở môi trường nước
? Môi trường sống của con người có điểm khác cơ bản nào so với môi trường sống của sinh vật?
Ngoài 4 môi trường chung của sinh vật (môi trường tự nhiên) con người còn có 2 loại môi trường đó là: Môi trường xã hội và Môi trường nhân tạo.
BàI TậP
a. Nguồn thức ăn, nước cung cấp cho sinh vật.
b. Các yếu tố về nhiệt độ, độ ẩm.
b. Các yếu tố khí hậu tác động lên sinh vật.
d. Tập hợp tất cả các yếu tố bao quang sinh vật.
Chọn ý trả lời đúng trong câu sau:
Môi trường là:
Tại sao con ếch, cánh đồng lúa tồn tại được?
I. Môi trường sống của sinh vật:
II. Các nhân tố sinh thái của môi trường:
? C�y hoa h�ng s�ng trong m�i tr��ng ��t. V�y c�y hoa h�ng l�y trong ��t nh�ng g� �Ĩ t�n t�i v� ph�t triĨn?
Trong ��t c� c�c nh�n t� nh�: C�u t�ỵng ��t, l�ỵng mu�i kho�ng ho� tan, oxi trong ��t, �� �m, c�c sinh v�t ph�n gi�i...
? Thế nào là nhân tố sinh thái?
?Nhân tố nào là nhân tố sinh thái vô sinh (không sống), nhân tố sinh thái hữu sinh (sống)?
Nh�n t� sinh th�i v� sinh:
-C�u t�ỵng ��t.
-�� �m.
- L�ỵng mu�i kho�ng ho� tan
- O xi trong ��t...

Nh�n t� sinh th�i h�u sinh:
- Giun ��t.
- C�c sinh v�t ph�n gi�i...
Nhân tố sinh thái là những nhân tố của môi trường tác động tới sinh vật
I: Môi trường sống của sinh vật:
II: các nhân tố sinh thái của môi trường:
? Hãy điền vào bảng 41.2 tên các nhân tố sinh thái của môi trường tự nhiên. Lựa chon sắp xếp các nhân tố sinh thái theo từng nhóm.
Nhân tố sinh thái con người
Nhân tố sinh thái vô sinh (không sống)
Nhân tố sinh thái hữu sinh (sống)
Hai nhóm nhân tố sinh thái
Nhân tố sinh thái sinh vật
Nh�n t� sinh th�i con ng��i ��ỵc t�ch ra th�nh nh�m nh�n t� sinh th�i ri�ng
+ ánh sáng
+ Khai thác thiên nhiên
+ Nhiệt độ
+ Nước
+ Cạnh tranh
+ Tàn phá môi trường
+ Cộng sinh
+ Chăn nuôi, trồng trọt + Độ ẩm
+ Hội sinh xây dựng cầu đường
+ Ký sinh
I: Môi trường sống của sinh vật:
II: các nhân tố sinh thái của môi trường:
ánh sáng
Nhiệt độ
Nước
Độ ẩm
Khai thác thiên nhiên
Xây dựng cầu đường
Chăn nuôi, trồng trọt
Tàn phá môi trường
Cạnh tranh
Hữu sinh
Cộng sinh
Hội sinh
L�a ch�n s�p x�p c�c nh�n t� sinh th�i theo t�ng nh�m. �iỊn v�o b�ng 41.2 t�n c�c nh�n t� sinh th�i cđa m�i tr��ng t� nhi�n?
ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái tuỳ thuộc vào mức độ tác động của chúng
? Trong chăn nuôi, trồng trọt như trồng cà phê, lúa, ngô chúng ta cần bổ sung cho môi trường những gì?
Một số hình ảnh các nhân tố sinh thái ảnh hưởng đến sinh vật
Biết được các nhân tố sinh thái ảnh hưởng đến đời sống sinh vật.
Con người chủ động trong trồng trọt và chăn nuôi cũng như các lĩnh vực khác.
Nấm kí sinh trên cà rốt
Bọ cánh cứng phá hoại thực vật
Ruộng lúa thiếu nước bị khô hạn
Môi trường nước
bị ô nhiễm
Môi trường không khí bị ô nhiễm
Ô nhiễm môi trường không khí ảnh hưởng đến thực vật
Em h�y nh�n x�t vỊ s� thay �ỉi cđa c�c nh�n t� sau:
Trong m�t ng�y (t� s�ng tíi t�i) �nh s�ng mỈt tr�i chi�u tr�n mỈt ��t thay �ỉi nh� th� n�o?
� n�íc ta �� d�i vỊ m�a hÌ v� m�a ��ng c� g� kh�c nhau?
S� thay �ỉi nhiƯt �� trong m�t n�m diƠn ra nh� th� n�o?
- Trong một ngày ánh sáng mặt trời chiếu trên mặt đất tăng dần từ sáng tới trưa, sau đó giảm dần vào buổi chiều cho tới tối
- Độ dài ngày thay đổi theo mùa: Mùa hè có ngày dài hơn mùa đông
- Trong một năm nhiệt độ thay đổi theo mùa:
+ Mùa hè nóng nực
+ Mùa đông lạnh lẽo
+ Mùa xuân ấm áp
+ Mùa thu mát mẻ
Nhận xét
Bài tập số 2 SGK/121
? Quan sát trong lớp học điền thêm những nhân tố sinh thái tác động tới việc học tập và sức khoẻ của học sinh vào bảng:
Đủ ánh sáng để đọc sách
Tiếng thầy cô giảng bài
Tiếng ồn...
Quan sát, ghi chép...
Nóng, lạnh...
H41.2: Giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam
I. Môi trường sống của sinh vật:
II. Các nhân tố sinh thái của môi trường:
III. Giới hạn sinh thái:
? Quan sát sơ đồ và cho
biết: - Cá rô phi sinh
trưởng tốt nhất ở
khoảng nhiệt độ nào?
- Giới hạn chịu đựng
nhiệt độ của cá rô phi
là bao nhiêu?
Giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam
III: Giới hạn sinh thái:
+ Cá rô phi ở Việt Nam chết ở nhiệt độ dưới 50C và trên 420C
+ Phát triển thuận lợi nhất ở 300C.

+ Nhiệt độ 50C được gọi là giới hạn dưới

+ Nhiệt độ 420C được gọi là giới hạn trên

+ 300C là điểm cực thuận của cá rô phi ở Việt Nam
+ Từ 50C đến 420C gọi là giới hạn chịu đựng (giới hạn sinh thái) về nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam.
? Thế nào là giới hạn sinh thái?
Giíi h�n sinh th�i l� giíi h�n ch�u ��ng cđa c� thĨ sinh v�t ��i víi m�t nh�n t� sinh th�i nh�t ��nh
? Giíi h�n vỊ nhiƯt �� cđa c� r� phi v� c� ch�p � ViƯt Nam (c� ch�p ch�t � nhiƯt �� 20C v� tr�n 440C ph�t triĨn thu�n lỵi nh�t � 280C, c� r� phi ch�t � nhiƯt �� 50C v� tr�n 420C ) Lo�i n�o c� giíi h�n nhiƯt �� r�ng h�n? Lo�i n�o c� v�ng ph�n b� r�ng h�n?
Bài tập
+ Giới hạn sinh thái về nhiệt độ của:
Cá rô phi: 420C - 50C = 370C.
Cá chép : 440C - 20C = 420C.
+ Cá chép có giới hạn sinh thái về nhiệt độ rộng hơn cá rô phi. Do đó cá chép có vùng phân bố rộng hơn.
bài tập trắc nghiệm
Câu 1
Câu 2
Câu 3
Câu 4
Hướng dẫn học ở nhà:
+ N�m v�ng c�c kh�i niƯm: M�i tr��ng s�ng cđa sinh v�t, nh�n t� sinh th�i, giíi h�n sinh th�i.

+ H�c ph�n ghi nhí, tr� l�i c�u h�i trong SGK v� s�ch b�i t�p.

+ Chu�n b� b�i sau: T�m hiĨu tr�íc n�i dung b�i míi, kỴ b�ng 42.1+42.2 v�o v� b�i t�p.

Tiết học kết thúc
+ Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo đã đến dự giờ.
+ Kính chúc các thầy cô mạnh khoẻ, hạnh phúc, thành đạt. Chúc các em học sinh chăm ngoan học giỏi.

Chọn câu trả lời đúng:
Trong các nhân tố sinh thái: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, muối khoáng, nhân tố nào vừa có tác động trực tiếp vừa có tác động gián tiếp rõ nhất đối với sinh vật?
a. ánh sáng
Câu 1
c. Độ ẩm
b. Nhiệt độ
d. Muối khoáng
Nhân tố sinh thái nào có tác động lớn nhất đối với động vật?
a. ánh sáng
Câu 2
c. Độ ẩm
b. Nhiệt độ
d. Muối khoáng
Nhóm nhân tố sinh thái nào là nhóm nhân tố sinh thái vô sinh?
a. Nhiệt độ, hội sinh
Câu 3
c. Độ ẩm, cộng sinh
b. Nhiệt độ, độ ẩm
d. Muối khoáng, ký sinh
Xương rồng sa mạc có giới hạn nhiệt độ từ O0C đến 560C, điểm cực thuận là 320C, giới hạn dưới của xương rồng là:
a. Dưới 560C
Câu 4
c. Dưới 50C
b. Dưới 320C
d. Dưới 00C
Chúc mừng
Em đã trả lời đúng
10
Trở về
Rất tiếc
Em đã trả lời sai
Trở về
? Tim của chim bồ câu có gì khác so với tim thằn lằn?

Thằn lằn Chim bồ câu
- Tim 3 ngăn: 2 tâm nhĩ - 1 tâm thất - Tim 4 ngăn: 2 tân nhĩ - 2 tâm thất
Xuất hiện vách hụt Có vách ngăn hoàn chỉnh chia tâm
thất thành tâm thất phải và tâm
thất trái
- Máu đi nuôi cơ thể là máu pha - Máu đi nuôi cơ thể là máu đỏ
tươi giàu oxi

Vòng tròn tuần hoàn nhỏ (phổi):
Máu từ tâm thất phải (đỏ thẫm) theo động mạch phổi ? Phổi
Tâm nhĩ trái ? (Máu đỏ tươi) TĐK
Theo TMP
Vòng tuần hoàn lớn (cơ thể):
Máu từ tâm thất trái (đỏ tươi) theo động mạch chủ ? Tế bào cơ thể
Tâm nhĩ phải ? (máu đỏ thẫm)
Theo TMC