Bài 41. Môi trường và các nhân tố sinh thái

SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG
GV: TR?N THANH QUANG
TRƯỜNG THCS QUỐC OAI DATEH LÂM D?NG
SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG
Chương I
TIẾT 43
MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG
I. Môi trường sống của sinh vật:
Tất cả những yếu tố đó tạo nên môi trường sống của sinh vật.
CÁ CHÉP
Nhiệt độ
A�nh sáng
Không khí
Nước
Thức ăn
Cá dữ
Môi trường sống là gì?
Môi trường là nơi sinh sống của sinh vật, bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật.
Có mấy loại môi trường?
Đó là những môi trường nào?
? Hãy quan sát hình ảnh sau điền nội dung vào ô trống ở bảng 41.1 môi trường sống của sinh vật ?
Trong đất
nước
Sinh vật
Bảng 41.1
Mặt đất - không khí
Mặt đất - không khí
Mặt đất - kk
Trong đất
nước
Đất-không khí
Sinh vật
Đất-không khí
Mặt đất-kk
Qua bảng môi trường sống của sinh vật và H41.1 SGK- Em hãy nhắc lại có những loại môi trường chủ yếu nào nào ?
Có 4 loại môi trường chủ yếu:
+ Môi trường mặt đất-
không khí. (trên cạn)
+ Môi trường trong đất.
+ Môi trường sinh vật
+ Môi trường nước.
Nước mặn, nước lợ, nước ngọt
Gồm mặt đất và bầu khí quyển
Các loại đất khác nhau trong đó có các SV đang sống
Thực vật, động vật và con người là nơi sống của SV ký sinh
- Mỗi loài có mỗi môi trường sống đặc trưng. Sinh vật không thể sống tách khỏi môi trường
? Mối quan hệ giữa SV và môi trường được thể hiện ở điểm nào ?
Ví dụ: con gà không sống được trong môi trường nước.
? Môi trường sống của con người có điểm khác cơ bản nào so với môi trường sống của sinh vật ?
Ngoài 4 môi trường chung của sinh vật, con người còn có hai loại môi trường nữa là : Môi trường Xã hội, môi trường nhân tạo.
Tại sao con ếch, cánh đồng lúa tồn tại được?
I. Môi trường sống của sinh vật:
II.Các nhân tố sinh thái của môi trường:
? Cây hoa hồng sống trong môi trường là đất. Vậy cây hoa hồng lấy trong đất những gì để tồn tại và phát triển ?
Trong đất có các nhân tố như : Cấu tượng đất, lượng muối khoáng hoà tan, oxi trong đất, độ ẩm, giun đất, các sinh vật phân giải .
? Thế nào là nhân tố sinh thái ?
?Nhân tố nào là nhân tố sinh thái vô sinh (không sống), nhân tố sinh thái hữu sinh(sống) ?
Nhân tố ST vô sinh:
- Cấu tượng đất,
- Độ ẩm,
- Lượng muối khoáng - hoà tan,
- Ôxi trong đất

Nhân tố ST hữu sinh:
- Giun đất .
- Các sinh vật phân giải
Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật.
I. Môi trường sống của sinh vật:
II. Các nhân tố sinh thái của môi trường:
Nhân tố sinh thái con người
Nhân tố sinh thái vô sinh (không sống)
Nhân tố sinh thái hữu sinh (sống)
2 nhóm nhân tố sinh thái
Nhân tố sinh thái các sinh vật khác
Có mấy nhóm nhân tố sinh thái? Đó là những nhóm nhân tố sinh thái nào?
+ Ánh sáng
+ Khai thác thiên nhiên + Nhiệt độ
+ Nước
+ Vi sinh vật
+ Tàn phá môi trường
+ Thực vật
+ Chăn nuôi, trồng trọt + Độ ẩm
+ Động vật
+ Xây dựng cầu đường
+ Nấm
I. Môi trường sống của sinh vật:
II. Các nhân tố sinh thái của môi trường:
A�nh sáng
nhiệt độ
nước
Độ ẩm
Khai thác
thiên nhiên
Xây dựng
Cầu đường
Chăn nuôi
trồng trọt
Tàn phá
môi trường
Vi sinh vật
Thực vật
Động vật
Nấm
Lựa chọn sắp xếp các nhân tố sinh thái theo từng nhóm. Điền vào bảng 41. 2 tên các nhân tố sinh thái của môi trường tự nhiên.
Ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái tuỳ thuộc vào mức độ tác động của chúng
+ Trong chăn nuôi trồng trọt như trồng cà phê, lúa, ngô. chúng ta bổ sung cho môi trường những gì ?
Một số hình ảnh các nhân tố sinh thái ảnh hưởng tới sinh vật
- Biết được các nhân tố sinh thái ảnh hưởng đến đời sống SV, con người chủ động trong trồng trọt và chăn nuôi cũng như các lĩnh vực khác.
Nấm ký sinh trên carot
Bọ cánh cứng phá hại TV
Ruộng lúa thiếu nước bị khô hạn.

Em hãy nhận xét về sự thay đổi của các nhân tố sau :
? Trong một ngày (từ sáng tới tối) ánh sáng mặt trời chiếu trên mặt đất thay đổi như thế nào ?
? Ở� nước ta độ dài ngày về mùa hè và mùa đông có gì khác nhau?
? Sự thay đổi nhiệt độ trong một năm diễn ra như thế nào?
- Trong một ngày ánh sáng mặt trời chiếu lên mặt đất tăng dần từ sáng đến trưa, sau đó giảm dần vào buổi chiều cho đến tối
- Độ dài ngày thay đổi theo mùa: Mùa hè có ngày dài hơn mùa đông.
- Trong năm nhiệt độ thay đổi theo mùa:
Mùa hè nóng nực
Mùa thu mát mẻ .
Mùa đông lạnh lẽo.
Mùa xuân ấm áp.
NHẬN XÉT
Hướng dẫn làm bài tập số 2 SGK tr 12:
Quan sát trong lớp học điền thêm những nhân tố sinh thái tác động tới việc học tập và sức khoẻ của học sinh vào bảng.
Đủ ánh sáng
để đọc sách
Tiếng thầy cô giảng bài
Tiếng ồn...
Giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở việt nam.
I. Môi trường sống của sinh vật:
II. Các nhân tố sinh thái của môi trường:
III. Giới hạn sinh thái:
Quan sát sơ đồ
và cho biết : Cá rô
phi sinh trưởng tốt
nhất ở khoảng nhiệt
độ nào ? Giới hạn
chịu đựng nhiệt độ
Của cá rô phi là bao
nhiêu ?
III. Giới hạn sinh thái:
+ Cá rô phi ở Việt Nam chết ở nhiệt dộ dưới 50C và trên 420C.
+ Nhệt độ 50C được gọi là giới hạn dưới.
+ Nhiệt độ 420C được gọi là giới hạn trên.
+ 300C là điểm cực thuận của cá rô phi ở VN.
+ Từ 50C đến 420C goi là giới hạn chịu đựng(giới hạn sinh thái) về nhiệt độ của cá rô phi ở VN.
Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định.
Thế nào là giới hạn sinh thái?
Quan sát sơ đồ
và cho biết :
+ Cá rô chết� ở nhiệt độ nào?
+ Cá rô phi sinh trưởng
tốt nhất ở nhiệt độ bao nhiêu?
+Giới hạn chịu đựng nhiệt độ
Của cá rô phi là bao nhiêu ?
+ Giới hạn về nhiệt độ của cá rô phi và cá chép ở Việt Nam (cá chép chết ở nhiệt độ dưới 20C và trên 440C ) loài nào có giới hạn về nhiệt độ rộng hơn? Loài nào có vùng phân bố rộng hơn.
BÀI TẬP
+ Giới hạn sinh thái về nhiệt độ của cá rô phi :
42 - 5 = 370C. Cá chép : 44 - 2 = 420C.
+ Cá chép có giới hạn sinh thái về nhiệt độ rộng hơn cá rô phi. Do đó có vùng phân bố rộng hơn.
KIỂM TRA






1/ Môi trường là gì? Có mấy loại môi trường? Kể tên?



2/ Nhân tố sinh thái là gì?
Gồm những loại nhân tố sinh thái nào?

3/ Thế nào là giới hạn sinh thái?
DẶN DÒ
+ Nắm vững các khái niệm : Môi trường sống của sinh vật, nhân tố sinh thái, giới hạn sinh thái.

+ Hoàn thành câu hỏi và bài tập 1,2,3,4 SGK.
+ Đọc bài 42, tìm hiểu ánh sáng tác động tới hình thái và sinh lí của cây, lấy ví dụ nhóm cây, ưu sáng và ưu bóng, ĐV ưu sáng và ưu tối
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Câu 1
Câu 2
Câu 3
Câu 4
Chọn câu trả lời đúng ?
Trong các nhân tố sinh thái: Ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, muối khoáng, nhân tố nào vừa có tác động trực tiếp, vừa có tác động gián tiếp rõ nhất đối với sinh vật?
a. Ánh sáng b. Nhiệt độ
Câu 1
c. Độ ẩm d. Muối khoáng
Nhân tố sinh thái nào có tác động lớn nhất đối với động vật ?
a. Ánh sáng b. Nhiệt độ
Câu 2
c. Độ ẩm d. Muối khoáng
Nhóm nhân tố sinh thái nào là nhân tố sinh thái vô sinh ?
a. Nhiệt độ, thực vật b. Nhiệt độ, độ ẩm
Câu 3
c. Độ ẩm , động vật d. Muối khoáng, Nấm
Xương rồng sa mạc có giới hạn nhiệt độ từ 0 đến 560c, điểm cực thuận là 320c, giới hạn dưới của xương rồng là :
a. Dưới 560c b. Dưới 320c
Câu 4
c. Dưới 50c d. Dưới 00c
Chúc mừng
Em đã trả lời đúng
10
Trở về
Rất tiếc
Em đã trả lời sai
Trở về
TIẾT HỌC KẾT THÚC
+ Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo đã đến dự giờ .
+ Kính chúc các Thầy cô giáo mạnh khoẻ, hạnh phúc và thành đạt.chúc các em chăm ngoan học giỏi.