Bài 41. Môi trường và các nhân tố sinh thái

GIÁO VIÊN: Nguyễn Thị Thùy Ngân
GIÁO ÁN
DỰ THI GIÁO VIÊN DẠY GiỎI CẤP THÀNH PHỐ (2009-2010)
TRƯỜNG THCS LÊ QUÝ ĐÔN
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO TPRG
CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH ĐẾN VỚI MÔN SINH HỌC 9
TRƯỜNG THCS LÊ QUÝ ĐÔN
GV :NGUYỄN THỊ THÙY NGÂN
SINH V?T V� MễI TRU?NG
CHƯƠNG I : SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG
BÀI : 41
MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I Môi trường sống của sinh vật :
1. Môi trường là gì ?
Có những yếu tố nào tác động lên đời sống
của cây xanh ?
As,t°,CO2, O2...
Nước
Đất
Thực vật
Động vật
Vi sinh vật
Môi trường là gì ?
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
Môi trường là nơi sinh sống của sinh vật, bao gồm tất cả những gì bao quanh có tác động trực hoặc gián tiếp lên sự sống, phát triển, sinh sản của sinh vật.

I Môi trường sống của sinh vật :
1. Môi trường là gì ?
?
2. Các loại môi trường.
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
? H�y quan s�t hình ?nh trong t? nhi�n v� di?n ti?p n?i dung ph� h?p v�o c�c ơ tr?ng trong b?ng sau :
Trong đất
Nước
Đất-không khí
Sinh vật
Đất-không khí
Mặt đất
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I Môi trường sống của sinh vật :
Bảng 41.1
4
4
4
4
1
2
3
Sinh v?t s?ng trong nh?ng mụi tru?ng n�o ?
4
4
4
4
4
2
3
Cỏc mụi tru?ng s?ng c?a sinh v?t
Môi trường trên mặt
đất – không khí
Môi trường trong đất
4
Môi trường nước
1
Môi trường sinh vật
Môi trường là nơi sinh sống của sinh vật, bao gồm tất cả những gì bao quanh có tác động trực hoặc gián tiếp lên sự sống, phát triển, sinh sản của sinh vật.

I Môi trường sống của sinh vật :
1. Môi trường là gì ?
2. Các loại môi trường: có 4 loại môi trường chủ yếu.
- Môi trường nước.
- Môi trường trong đất.
- Môi trường trên mặt đất- không khí .
- Môi trường sinh vật.
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
?
?
Thỏ sống trong môi trường trên mặt đất- không khí. Vậy thỏ muốn tồn tại và phát triển cần có các nhân tố nào ?
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I Môi trường sống của sinh vật :
II Các nhân tố sinh thái :
Em hãy nghiên cứu thông tin mục II SGK trang 119
- Nhõn t? sinh thỏi l� nh?ng y?u t? c?a mụi tru?ng tỏc d?ng d?n sinh v?t.

Th? n�o l� nhõn t? sinh thỏi ?
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I Môi trường sống của sinh vật :
II Các nhân tố sinh thái :
Có thể chia các nhân tố sinh thái
thành mấy nhóm ?
Nhân tố vô sinh
Nhân tố hữu sinh
Con người
Sinh vật khác
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I Môi trường sống của sinh vật :
II Các nhân tố sinh thái :
THẢO LUẬN NHÓM HOÀN THÀNH BÀI TẬP SAU :
Chuột sống trong rừng mưa nhiệt đới có thể chịu ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái sau :mức độ ngập nước, ánh sáng, độ ẩm không khí, kiến, gió thổi, rắn hổ mang, phá rừng, cây gỗ, săn bắt, sâu ăn lá cây, gỗ mục, độ dốc của đất.
Hãy sắp xếp các nhân tố đó vào từng nhóm nhân tố sinh thái.
BÀI TẬP :
Chuột sống trong rừng mưa nhiệt đới có thể chịu ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái sau :mức độ ngập nước, ánh sáng, độ ẩm không khí, kiến, gió thổi, rắn hổ mang, phá rừng, cây gỗ, săn bắt, sâu ăn lá cây, gỗ mục, độ dốc của đất.
ĐÁP ÁN
- Nhõn t? sinh thỏi l� nh?ng y?u t? c?a mụi tru?ng tỏc d?ng d?n sinh v?t. G?m :
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I Môi trường sống của sinh vật :
II Các nhân tố sinh thái :
+ Nhõn t? vụ sinh l� cỏc y?u t? khụng s?ng c?a thiờn nhiờn cú ?nh hu?ng d?n co th? sinh v?t nhu : nhi?t d?, ỏnh sỏng, giú, nu?c, d?a hỡnh, th? nhu?ng, lo?i d?t, d? d?c.
+ Nhõn t? h?u sinh :(nhõn t? sinh thỏi s?ng)

Em hãy quan sát một số hoạt động của con người tác động đến môi trường ?
Rác thải sinh hoạt
Khí thải, tiếng ồn
Chặt, đốt rừng
Đắp đập ngăn lũ, tạo năng lượng sạch
Trồng cây gây rừng
- Nhõn t? sinh thỏi l� nh?ng y?u t? c?a mụi tru?ng tỏc d?ng d?n sinh v?t. G?m :
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I Môi trường sống của sinh vật :
II Các nhân tố sinh thái :
+ Nhõn t? vụ sinh l� cỏc y?u t? khụng s?ng c?a thiờn nhiờn cú ?nh hu?ng d?n co th? sinh v?t nhu : nhi?t d?, ỏnh sỏng, giú, nu?c, d?a hỡnh, th? nhu?ng, lo?i d?t, d? d?c.
+ Nhõn t? h?u sinh :(nhõn t? sinh thỏi s?ng)
.Nhõn t? con ngu?i :tỏc d?ng tớch c?c (c?i t?o, nuụi du?ng, lai ghộp.), tỏc d?ng tiờu c?c(san b?t, d?t phỏ.).
.Nhõn t? sinh v?t:cỏc vi sinh v?t, th?c v?t, d?ng v?t.
1. Trong một ngày (từ sáng tới tối ) , ánh sáng mặt trời thay đổi như thế nào ?
2. ở nước ta ,độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau ?
+ Độ dài ngày thay đổi theo mùa : mùa hè có ngày dài hơn mùa đông.
+ Cường độ ánh sáng tăng dần từ sáng tới trưa và sau đó giảm dần vào buổi chiều cho đến tối.
? Em h·y nhËn xÐt vÒ sù thay ®æi cña c¸c nh©n tè sau :
3. Sự thay đổi nhiệt độ trong một năm diễn ra như thế nào ?
+ Trong năm nhiệt độ thay đổi theo mùa: mùa hè nhiệt độ không khí cao, mùa thu mát mẻ, mùa đông nhiệt độ thấp, mùa xuân ấm áp.
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I Môi trường sống của sinh vật :
II Các nhân tố sinh thái :
? Em cã nhËn xÐt g× vÒ sù thay ®æi cña c¸c nh©n tè sinh th¸i trªn?
- Nhõn t? sinh thỏi l� nh?ng y?u t? c?a mụi tru?ng tỏc d?ng d?n sinh v?t. G?m :
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I Môi trường sống của sinh vật :
II Các nhân tố sinh thái :
+ Nhõn t? vụ sinh l� cỏc y?u t? khụng s?ng c?a thiờn nhiờn cú ?nh hu?ng d?n co th? sinh v?t nhu : nhi?t d?, ỏnh sỏng, giú, nu?c, d?a hỡnh, th? nhu?ng, lo?i d?t, d? d?c.
+ Nhõn t? h?u sinh :(nhõn t? sinh thỏi s?ng)
.Nhõn t? con ngu?i :tỏc d?ng tớch c?c (c?i t?o, nuụi du?ng, lai ghộp.), tỏc d?ng tiờu c?c(san b?t, d?t phỏ.).
.Nhõn t? sinh v?t:cỏc vi sinh v?t, th?c v?t, d?ng v?t.
- Cỏc nhõn t? sinh thỏi tỏc d?ng lờn sinh v?t thay d?i theo mụi tru?ng v� th?i gian.
- Cá rô phi ở Việt Nam sống và phát triển ở nhiệt độ nào ?
- Nhiệt độ nào cá rô phi sinh trưởng và phát triển thuận lợi nhất ?
- Tại sao dưới 5oC và trên 42oC thì cá rô phi sẽ chết ?
50 C
Điểm gây chết
420 C
Điểm cực thuận
Giới hạn chịu đựng
Hình 41.1: Giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam
Khoảng thuận lợi
t0 C
Giới hạn dưới
Giới hạn trên
300C
Quan sát hình vẽ và cho biết :
Điểm gây chết
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I Môi trường sống của sinh vật :
II Các nhân tố sinh thái :
III Giới hạn sinh thái :
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
I Môi trường sống của sinh vật :
II Các nhân tố sinh thái :
III Giới hạn sinh thái :
Quan sát hình vẽ và cho biết:
- Cá rô phi ở Việt Nam sống và phát triển ở nhiệt độ nào ?
- Nhiệt độ nào cá rô phi sinh trưởng và phát triển thuận lợi nhất ?
- Tại sao dưới 5oC và trên 42oC thì cá rô phi sẽ chết ?
+ T? 5oC 42oC
+ Ph�t tri?n thu?n l?i nh?t ? 30oC
+ Nhi?t d? 5oC g?i l� gi?i h?n du?i
+ Nhi?t d? 42oC g?i l� gi?i h?n tr�n
+ 30oC l� di?m c?c thu?n c?a c� rơ phi Vi?t Nam
+ T? 5oC d?n 42oC l� gi?i h?n ch?u d?ng( gi?i h?n sinh th�i) v? nhi?t d? c?a c� rơ phi ? VN.
Giới hạn dưới
Giới hạn trên
Khoảng thuận lợi
50 C
420 C
300C
t0 C
Điểm cực thuận
Giới hạn chịu đựng
Thế nào là giới hạn sinh thái ?
Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định.
BÀI 41 : MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI
III Giới hạn sinh thái :
II Các nhân tố sinh thái :
I Môi trường sống của sinh vật :
Hãy chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
Bài tập trắc nghiệm
Câu 1: Môi trường sống của sinh vật là:
Là nơi sinh sống của sinh vật.
Là tất cả những gì bao quanh cú tỏc d?ng tr?c ti?p ho?c giỏn ti?p d?n sinh v?t
Là nơi sinh sống của sinh vật, bao gồm tất cả những gì bao quanh cú tỏc d?ng tr?c ti?p ho?c giỏn ti?p lờn s? s?ng, phỏt tri?n, sinh s?n c?a sinh v?t.
A
B
C
Hãy chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
Bài tập trắc nghiệm
Câu 2: Dãy các nhân tố nào sau đây là các nhân tố hữu sinh?
Rắn hổ mang, áp suất không khí, cây gỗ, gỗ mục.
Cây cỏ, ỏp su?t khụng khớ , hổ, cây rêu, vi khuẩn
Cây cỏ, thảm thực vật, hổ, cây rêu, vi rút
A
B
C
Hãy chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
Bài tập trắc nghiệm
Câu 3: Giới hạn sinh thái là:
Là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với mụi tru?ng nhất định.
Là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với m?t nhân tố sinh thái nhất định.
Là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với mụi tru?ng.
A
B
C
Hướng dẫn về nhà :
Học thuộc bài.
Đọc trước bài : ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật.
ễn l?i ki?n th?c sinh h?c v? th?c v?t ? l?p 6.
Làm bài tập : 1, 2 , 3, 4 (Trang121 - SGK)
BÀI HỌC CỦA CHÚNG TA
ĐẾN ĐÂY LÀ KẾT THÚC
CÁM ƠN THẦY CÔVÀ CÁC EM
ĐÃ QUAN TÂM THEO DÕI