Bài 41. Môi trường và các nhân tố sinh thái

năm học 2014 - 2015
Giáo viên : Dương Thị Kim Ngân
BÀI GIẢNG:MÔN SINH HỌC 9
Trường THCS Bình Thủy
TIẾT 44
Củ su hào
Củ su hào
Quan sát hình củ su hào, em hãy cho biết đó là biểu hiện của hiện tượng gì?
Thường biến là gì?
Thường biến là những biến đổi kiểu hình phát sinh trong đời cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường
CHƯƠNG I: SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG
Tiết 44:
I. Môi trường sống của sinh vật :
- Môi trường sống là nơi sinh sống của sinh vật, bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật.
MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI .
NHIỆT ĐỘ
ÁNH SÁNG
ĐỘ ẨM
MƯA ...
THỨC ĂN
THÚ DỮ
CON NGƯỜI
CHÁY RỪNG
Môi trường sống là gì?
Thỏ sống trong rừng chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào?
BÀI 41 :
H. 41.1. CÁC MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT
1 .Môi trường nước
2 . Môi trường trên mặt đất - không khí
3. Môi trường trong đất
4
4. Môi trường sinh vật
H : 41.1 Các môi trường sống của sinh vật
Quan sát hình 41.1 em hãy cho biết sinh vật sống trong những môi trường nào?
CHƯƠNG I : SINH VẬT VÀ MÔI TRƯỜNG
BÀI 41 :
--------*---------*-----------*---------
I. MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT :
* Môi trường sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật.
MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI .
* Có 4 loại môi trường chủ yếu :
- Môi trường nước
Môi trường trong đất
Môi trường trên mặt đất - không khí (môi trường cạn)
Môi trường sinh vật .
Quan sát trong tự nhiên, hãy điền tiếp nội dung phù hợp vào các ô trống trong bảng sau:
Bò
Giun đất
Bạch tuộc
Giun đũa
Giun đất
Bò
Bạch tuộc
Giun đũa
Đất - không khí
Trong đất
Sinh vật
Nước mặn (biển)
Giun đũa xâm nhập vào cơ thể người qua con đường nào?

Làm thế nào để phòng chống giun đũa?
MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT
MÔI TRƯỜNG NƯỚC
Rùa
Cá ngựa
San hô
Cua

Sứa
Cá ngừ
MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT
MÔI TRƯỜNG NƯỚC
Rong
Sú
Đước
Sen
Bèo hoa dâu
Lục bình
MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT
MÔI TRƯỜNG ĐẤT - KHÔNG KHÍ
Bò
Trâu
Vịt
Gà
Mèo
Lợn
MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT
MÔI TRƯỜNG ĐẤT - KHÔNG KHÍ
Cò
Chuồn chuồn
Bướm
Ong
Chim
MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT
MÔI TRƯỜNG TRONG ĐẤT
Kiến
Chuột chũi
Giun đất
Rít
MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT
MÔI TRƯỜNG SINH VẬT
Bọ chét
Mối ong ký sinh
trên nhộng ong
Sán lá gan
Vòng đời sán lá gan
ký sinh
MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA SINH VẬT
MÔI TRƯỜNG SINH VẬT
Cây tầm gửi sống ký sinh trên nhiều cây khác
Cây tơ hồng đang tiến đến và ký sinh trên thân cây cà chua.
NHIỆT ĐỘ
ÁNH SÁNG
ĐỘ ẨM
MƯA
THỨC ĂN
THÚ DỮ
CON NGƯỜI
CHÁY RỪNG
Những yếu tố tác động tới thỏ rừng được gọi là gì?
II/ Các nhân tố sinh thái của môi trường:
- Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật.
Thế nào là nhân tố sinh thái?
Có mấy nhóm nhân tố sinh thái?
* Có hai nhóm nhân tố sinh thái: nhân tố sinh thái vô sinh (không sống) và nhân tố sinh thái hữu sinh (sống).
Nhân tố sinh thái hữu sinh gồm nhân tố sinh thái con người và nhóm nhân tố sinh thái các sinh vật khác.
Hãy phân loại các nhóm nhân tố sinh thái sau đây vào từng nhóm thích hợp:
Bạch đàn, khỉ, cá sấu, vi sinh vật, phá rừng, đất, trồng lúa, nước, đánh bắt cá, lượng mưa. �
NHÂN TỐ VÔ SINH
NHÂN TỐ HỮU SINH
Nhân tố con người
Nhân tố các sinh vật khác
BẢNG 41.2 : BẢNG ĐIỀN CÁC NHÓM NHÂN TỐ SINH THÁI THEO TỪNG NHÓM.
* Phân loại các nhân tố sinh thái sau đây :
Bạch đàn
Cá sấu
Khỉ
Vi sinh vật
Phá rừng
Đất
Nước
Trồng lúa
Lượng mưa
Đánh bắt cá
* Nhân tố sinh thái vô sinh : ánh sáng, nhiệt độ, mưa, gió,đất, nước,.
* Nhân tố sinh thái hữu sinh:
+ Nhân tố sinh thái các sinh vật khác : thực vật, động vật và vi sinh vật.
+ Nhân tố sinh thái con người: tác động tích cực hoặc tiêu cực đến sinh vật và môi trường.
Quan sát một số hình ảnh về tác động của con người đến sinh vật và môi trường?
Một số tác động của con người đến môi trường tự nhiên


Tác độngcủa con người bảo vệ môi trường, chống dịch bệnh, lai tạo nhiều giống vật nuôi và cây trồng.
Khí thải, tiếng ồn
Chặt, đốt rừng
Hiện tượng xói mòn
Lũ lụt ở miền trung
Hạn hán ở miền trung
+ Hiện tượng sạt lở đất ở ven sông, ven biển.
Trồng cây gây rừng
Nước thải từ công ty Veadan
Rác thải
Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật.
Đắp đập ngăn lũ, tạo năng lượng sạch
1/ Trong một ngày (từ sáng tới tối), ánh sáng mặt trời chiếu trên mặt đất thay đổi như thế nào ?
2/ Ở nước ta, độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau ?
3/ Sự thay đổi nhiệt độ trong một năm diễn ra như thế nào ?
Em hãy nhận xét về sự thay đổi của các nhân tố sau:
* Các nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật thay đổi theo từng môi trường và thời gian.
Các nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật thay đổi như thế nào?
Thường biến thích nghi sự thay đổi môi trường
III. Gi?i h?n sinh thái :
Quan sát hình 41.1 và trả lời một số câu hỏi sau?
- Cá rô phi ở Việt Nam sống và phát triển ở nhiệt độ nào ?
- Nhiệt độ nào cá rô phi sinh trưởng và phát triển thuận lợi nhất ?
- Tại sao dưới 5oC và trên 42oC thì cá rô phi sẽ chết ?
50 C
Điểm gây chết
420 C
Điểm cực thuận
Giới hạn chịu đựng
Hình 41.2 Giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam
Khoảng thuận lợi
t0 C
Giới hạn dưới
Giới hạn trên
300C
Điểm gây chết
Vì nhiệt độ dưới 50C và trên 420C� quá giới hạn chịu đựng của cá rô phi
300C
Từ 50C đến 420C
III. Gi?i h?n sinh thái :
Là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định .
Thế nào là giới hạn sinh thái ?
Cho ví dụ khác về giới hạn sinh thái?
Sinh vật có giới hạn sinh thái rộng đối với tất cả các nhân tố sinh thái thì khả năng phân bố của chúng như thế nào?
Nắm được ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái và giới hạn sinh thái có ý nghĩa như thế nào đối với sản xuất nông nghiệp?
Chọn câu trả lời đúng trong các câu sau:
Câu 1. Môi trường sống của sinh vật là:
D. Là cây cối, nước, thức ăn và khí oxi.
C. Là tất cả những gì bao quanh sinh vật
Câu 2 . Vi khuẩn suối nước nóng có giới hạn nhiệt độ từ 00C đến 900C, có nghĩa là:
A .Giới hạn dưới là 900C , giới hạn trên là O0C.
B . Giới hạn trên là 900C , giới hạn dưới là 00C
C . Ở nhiệt độ -50C và 950C vi khuẩn đã chết .
D . Điểm cực thuận là 320C.
B. Là môi trường đất, nước.
A. Là nơi sinh sống của sinh vật
Bài tập 1 (SGK): Chuột sống trong rừng mưa nhiệt đới có thể chịu ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái sau:
Hãy sắp xếp các nhân tố đó vào từng nhóm nhân tố sinh thái?
Mức độ ngập nước,
kiến,
độ dốc của đất,
nhiệt độ không khí,
ánh sáng,
độ ẩm không khí,
rắn hổ mang,
áp suất không khí,
cây gỗ,
gỗ mục,
gió thổi,
cây cỏ,
thảm lá khô,
sâu ăn lá,
độ tơi xốp đất,
lượng mưa,
Bài tập 1 (SGK): Chuột sống trong rừng mưa nhiệt đới có thể chịu ảnh hưởng của các nhân tố sinh thái sau:
Mức độ ngập nước,
kiến,
độ dốc của đất,
nhiệt độ không khí,
ánh sáng,
độ ẩm không khí,
rắn hổ mang,
áp suất không khí,
cây gỗ,
gỗ mục,
gió thổi,
cây cỏ,
thảm lá khô,
sâu ăn lá,
độ tơi xốp đất,
lượng mưa,
Mức độ ngập nước, độ dốc của đất, nhiệt độ không khí, ánh sáng, độ ẩm không khí, áp suất không khí, gỗ mục, gió thổi, thảm lá khô, độ tơi xốp của đất, lượng mưa.
Kiến, rắn hổ mang, cây gỗ, cây cỏ, sâu ăn lá.
+ Nhân tố hữu sinh:
+ Nhân tố vô sinh:
Có mấy nhóm nhân tố sinh thái?
Có hai nhóm nhân tố sinh thái: nhân tố sinh thái vô sinh (không sống) và nhân tố sinh thái hữu sinh (sống).
* Nhân tố sinh thái vô sinh : ánh sáng, nhiệt độ, mưa, gió,đất, nước,.
* Nhân tố sinh thái hữu sinh:
+ Nhân tố sinh thái con người: tác động tích cực hoặc tiêu cực đến sinh vật và môi trường.
+ Nhân tố sinh thái các sinh vật khác : thực vật, động vật và vi sinh vật.
Học thuộc bài.
Làm bài tập số 1,2,3,4/ trang 121
Đọc bài 42: Ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật.
- Hoàn thành bảng 42.1: nêu đặc điểm hình thái và đặc điểm sinh lí của cây khi sống nơi quang đãng và cây sống trong bóng râm, duwois tán cây khác, trong nhà...
Hướng dẫn về nhà:
- Nêu sự khác nhau giữa thực vật ưa sáng và thực vật ưa bóng.
- Ánh sáng có ảnh hưởng tới động vật như thế nào?