Bài 41. Môi trường và các nhân tố sinh thái

Phần II: Sinh vật và môi trường
Chương I: Sinh vật và môi trường
Tiết 43: Môi trường và các nhân tố sinh thái
I. Môi trường sống của sinh vật
Em hãy quan sát bức tranh kết hợp với hiểu biết của mình cho biết Hươu sống trong rừng chịu ảnh hưởng của các nhân tố nào dưới đây : Cây cỏ, Thú dữ, Giun đất, ánh sáng, Sâu ăn lá, Con cá, Sán lá gan.
Luật chơi như sau :
- Mỗi đội phải cử ra một bạn nhanh chân nhanh tay để mang đáp án đúng điền vào sơ đồ câm.
- Các bạn còn lại trong đội phải hỗ trợ bạn bằng cách cùng thảo luận để tìm ra các nhân tố đúng.
Đội chiến thắng sẽ là đội điền được nhiều nhân tố đúng và nhanh nhất.
Phần thưởng dành cho đội chiến thắng là ( )
Phần thưởng cho đội chiến thắng là :
Nhiệt độ
Mưa
Cháy rừng
Đất
Không khí
Môi trường sống là nơi sinh sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật.
?
4
4
4
4
1
2
3
Quan sát và chú thích H 41.1
(Điền các môi trường chủ yếu vào bức tranh trên)
4
4
4
4
4
2
3
Quan sát và chú thích H 41.1
(Điền các môi trường chủ yếu vào bức tranh trên)
Môi trường trên mặt đất - Không khí
Môi trường trong đất
4
Môi trường nước
1
Môi trường sinh vật
Quan sát các bức tranh
Điền nội dung thích hợp vào bảng 41.1 sau khi quan sát các bức tranh kết hợp với quan sát trong tự nhiên?
Bảng 41.1. Môi trường sống của sinh vật
Nghiên cứu mục II SGK/119 cho biết:
Nhân tố sinh thái là gì?
Nhân tố sinh thái được chia thành mấy loại là những loại nào?
- Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động tới sinh vật.
- Nhân tố sinh thái được chia thành 2 loại
+ Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh
+ Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh
?
Nhân tố sinh thái vô sinh là gì?
Nhân tố sinh thái hữu sinh là gì?
- Nhân tố sinh thái được chia thành 2 loại:

+ Nhóm nhân tố sinh thái hữu sinh
+ Nhóm nhân tố sinh thái vô sinh
(Không sống)
(Sống)
Chỉ ra nhân tố sinh thái vô sinh, nhân tố sinh thái hữu sinh trong sơ đồ trên?
Mưa
Con người
Cây cỏ
Giun đất
ánh sáng
Thú dữ
Hươu rừng
Sâu ăn lá
Sán lá gan
Cháy rừng
Bài tập : Cho các nhân tố sinh thái sau:
Hãy lựa chọn và sắp xếp các nhân tố sinh thái theo từng nhóm
Bài tập : Cho các nhân tố sinh thái sau:
Hãy lựa chọn và sắp xếp các nhân tố sinh thái theo từng nhóm
ánh sáng
Núi đá vôi
Không khí
Nước ngọt
Săn bắt cá
Bão

Nước chảy
Phá rừng
Trồng lúa
Trùng biến hình
Cá sấu
Căn cứ vào đâu mà người ta tách con người thành nhóm nhân tố sinh thái riêng ?
Rêu
Em hãy quan sát một số hoạt động của con người tác động đến môi trường
Rác thải sinh hoạt
Tràn dầu
Khí thải, tiếng ồn
Chặt, đốt rừng
Vớt dầu tràn trả lại môi trường sống cho sinh vật
Đắp đập ngăn lũ, tạo năng lượng sạch
Trồng cây gây rừng
Thông qua quan sát các bức tranh em hãy nêu những hoạt động của con người tác động vào môi trường ?
Em hãy nhận xét về sự thay đổi của các nhân tố sau:
- Trong một ngày (từ sáng tới tối), ánh sáng mặt trời chiếu trên mặt đất thay đổi như thế nào?
- ở nước ta, độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau?
- Sự thay đổi nhiệt độ trong một năm diễn ra như thế nào?
- Trong một ngày cường độ ánh sáng mặt trời chiếu trên mặt đất tăng dần từ sáng tới trưa và sau đó giảm dần vào buổi chiều cho đến tối.
- ở nước ta, độ dài ngày thay đổi theo mùa: mùa hè ngày dài đêm ngắn, mùa đông ngày ngắn đêm dài.
Trong một năm nhiệt độ thay đổi theo mùa:
+ Mùa xuân: ấm áp
+ Mùa hè: nóng
+ Mùa thu: mát mẻ
+ Mùa đông : lạnh
Qua bài tập em có nhận xét gì về sự thay đổi của các nhân tố sinh thái trên?
Các nhân tố sinh thái tác động lên sinh vật thay đổi theo từng môi trường và thời gian.
- Cá rô phi ở Việt Nam sống và phát triển ở nhiệt độ nào ?
- Nhiệt độ nào cá rô phi sinh trưởng và phát triển thuận lợi nhất ?
- Tại sao dưới 5oC và trên 42oC thì cá rô phi sẽ chết ?
50 C
Điểm gây chết
420 C
Điểm cực thuận
Giới hạn chịu đựng
Hình 41.2 Giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam
Khoảng thuận lợi
t0 C
Giới hạn dưới
Giới hạn trên
300C
Điểm gây chết
Quan sát hình vẽ và cho biết :
Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định.
Hãy chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
Bài tập trắc nghiệm
Câu 1: Môi trường sống của sinh vật là:
Là nơi sinh sống của sinh vật.
Là tất cả những gì bao quanh sinh vật.
Là nơi sinh sống của sinh vật, bao gồm tất cả những gì bao quanh sinh vật.
A
B
C
Hãy chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
Bài tập trắc nghiệm
Câu 2: Dãy các nhân tố nào sau đây là các nhân tố hữu sinh?
Rắn hổ mang, áp suất không khí, cây gỗ, gỗ mục.
Cây cỏ, thảm thực vật, hổ, cây rêu, vi khuẩn
Cây cỏ, thảm thực vật, hổ, cây rêu, vi rút
A
B
C
Hãy chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
Bài tập trắc nghiệm
Câu 3: Giới hạn sinh thái là:
Là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với nhân tố sinh thái nhất định.
Là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với 1 nhân tố sinh thái nhất định.
Là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với 1 nhân tố sinh thái nhất định.
A
B
C
Hướng dẫn về nhà :
Học thuộc bài
Đọc trước bài ảnh hưởng của ánh sáng lên đời sống sinh vật.
Làm bài tập : 1, 2 , 3, 4 (Tr 121 - Sgk )